Roman Kramsztyk

Ur.18 sierpnia 1885 w Warszawie,zm.6 sierpnia 1942 w Warszawie polski malarz żydowskiego pochodzenia.Syn Juliana Kramsztyka,wnuk Izaaka.Urodził się w Warszawie w rodzinie należącej do elitarnej społeczności warszawskich asymilatorów.Zawsze uważał się za Polaka.Do okresu II wojny światowej motywy żydowskie nie pojawiły się w jego twórczości.Tym niemniej prasa endecka w recenzjach z wystaw wypominała mu zawsze jego żydowskie pochodzenie.Studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Józefa Mehoffera,w Warszawie w prywatnej szkole Adolfa Edwarda Hersteina oraz w Monachium.Lata 1910–1914 spędził w Paryżu,w czasie I wojny światowej przebywał w Polsce,a w 1922 r.osiadł w Paryżu na stałe.Corocznie jednak przyjeżdżał do Polski,gdzie w 1939 r.zaskoczył go wybuch II wojny światowej.Choć nie znał jidysz i judaizm był mu obcy zdecydował się pozostać w getcie.Jego ocalone rysunki z getta są świadectwem nędzy,głodu i śmierci Żydów w czasie Holocaustu.Zginął zastrzelony na ulicy w pierwszych dniach likwidacji getta warszawskiego.Był przedstawicielem nurtu klasycyzującego w polskim malarstwie(w 1922 roku współzałożyciel Stowarzyszenia Rytm),można też dostrzec u niego silne wpływy Cézanne’a w technice i kompozycji.Wystawiał prace w Krakowie,Warszawie,Lwowie,Barcelonie,Paryżu i Brukseli.Uczestniczył w Międzynarodowej Wystawie Sztuka i Technika w Paryżu w 1937 r. i Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku.Malował portrety,sceny figuralne,martwe natury,akty,znany był z zamiłowania do pastelu i sangwiny.Gdy w ostatnich latach życia utrwalał w tej technice wstrząsające sceny zagłady getta przekazał swoje ówczesne rysunki Marii Konowej(Kowalskiej),która ukrywała się po stronie aryjskiej.Po wojnie Maria Kowalska wyjechała do Brazylii,tam też w grudniu 1946 r.zorganizowała wystawę rysunków Romana Kramsztyka z warszawskiego getta(São Paulo,XII 1946 r.)Los większości rysunków jest nieznany,najsłynniejszy z nich Rodzina żydowska w getcie znajduje się w Archiwum Ringelbluma.Jest bohaterem poematu Jacka Kaczmarskiego"Kredka Kramsztyka",utwór ten,do własnej muzyki,wykonywał Przemysław Gintrowski.Jego bratem był Jerzy Kramsztyk(1888-1942/3)ekonomista i menedżer,również zamordowany w getcie warszawskim.