Michał Asanka-Japołł

Ur.17 listopada 1885 na Podegrodziu na Sądecczyźnie,zm.9 czerwca 1953 w Krakowie pedagog,literat,publicysta.Wychowany w atmosferze domu nauczycielskiego(jego ojciec był kierownikiem szkoły w Starym Sączu),wyniósł stamtąd umiłowanie do literatury i do beskidzkiego krajobrazu.Po ukończeniu gimnazjum studiował filologię germańską w Monachium,podejmując stamtąd liczne podróże po Austrii i Włoszech.Przebywał w tym czasie wiele w towarzystwie Stanisława Przybyszewskiego,pod jego wpływem zaczął pisać i publikować poezje i szkice literackie.Poznał wielu literatów i artystów,nauczył się języka włoskiego.Wciągnięty w sieć intryg przeciwko żonie Przybyszewskiego,Jadwidze,opuścił Monachium(pewne szczegóły tych zdarzeń wraz z nazwiskiem samego Japołła znalazły się później w wydanej w 1924 r.Czarodziejskiej Górze Tomasza Manna).Po studiach polonistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Kałuszu(od 1914 r.)Jaśle(od 1917 r.) i Krakowie(od 1921 r.)Za odmowę współpracy politycznej z Bezpartyjnym Blokiem Współpracy z Rządem został karnie przeniesiony do Dębicy.W latach 1928-1932,za namową księdza Józefa Londzina,zamieszkał w Cieszynie,gdzie pracował jako nauczyciel języka polskiego,łaciny i greki w obu tamtejszych gimnazjach.Lata wojny przeżył w Krakowie.Nękany ciągłymi rewizjami,które spustoszyły jego zbiory,w obawie o życie swego syna,więzionego przez hitlerowców,został zmuszony do zniszczenia praktycznie wszystkich pamiątek,dokumentów rodzinnych i korespondencji.Z tego powodu zachowało się bardzo niewiele archiwaliów,związanych bezpośrednio z jego osobą.Przeżycia wojenne spowodowały,że podupadł na zdrowiu.Po wojnie publikował już niewiele.Choroba oczu wyłączyła go z aktywnej działalności.Zmarł już w całkowitej ślepocie.Michał Asanka-Japołł nie był autorem oryginalnym,torującym drogę awangardowym formom i kierunkom literackim.Nie hołdował żadnemu określonemu programowi ideowemu.Był raczej epigonem wcześniejszych epok.W swych poezjach wyraźnie nawiązywał do modernizmu,natomiast w prozie świadomie kierował się intencjami pozytywistycznymi.W latach międzywojennych Asanka-Japołł był gorącym rzecznikiem polsko-włoskiego zbliżenia kulturalnego.Popularyzował w Polsce włoską literaturę,m.in.przez wydanie antologii Mową włoskich poetów(1922 r.)zawierającej jego własne,wysoko ocenione przekłady poezji włoskiej.Pisał o Polsce w prasie włoskiej,m.in.w Corierre della Sera.W okresie studiów w Krakowie poznał malarza Ludwika Konarzewskiego(seniora),który później osiedlił się w Istebnej.Od początku lat 20.Asanka-Japołł spędzał corocznie wraz z rodziną wakacje w willi Konarzewskich na istebniańskim Buczniku.Tu zaprzyjaźnił się z malarzem Janem Wałachem,księdzem-poetą Emanuelem Grimem,ludowym poetą Michałem Juroszkiem.Poznał wielu prostych górali,uległ czarowi ich gwary,zwyczajów,strojów i sztuki.Swe wrażenia z Beskidów publikował w prasie krakowskiej,warszawskiej a nawet włoskiej.Na wątkach zaczerpniętych z cieszyńsko-beskidzkiej góralszczyzny osnuł opowiadania opublikowane w tomiku"Grajek z Jasnowic"(1928 r.)W okresie pobytu w Cieszynie dużo wędrował po śląskich Beskidach,szczególnym sentymentem darząc zwłaszcza poznaną już wcześniej Istebną.Pisał:"Istebna,Istebna!Kraina złud i rzeczywistej potęgi piękna(...)Tam krąg naszych marzeń,tam pieśń nad pieśniami nasza..."Rozwinął ożywioną działalność społeczną, kulturalną i publicystyczną.Współpracował z cieszyńskimi pismami:Gwiazdka Cieszyńska,Dziennik Cieszyński,Głos Ludu Śląskiego.Wchodził także przez pewien czas w skład kolegium redakcyjnego Zarania Śląskiego.Utrzymywał kontakty z Jerzym Proboszem,Ernestem Farnikiem,Władysławem Kubiszem oraz z mieszkającym w tym czasie w Cieszynie Julianem Przybosiem.
Publikacje Michała Asanki-Japołła

• Uśmiech Sokratesa(1917 r.tom opowiadań)
• Geniusz Henryka Sienkiewicza(1916 r.szkic literacki)
• Gdzież nasze słońce(1920 r.tom wierszy)
• Mową włoskich poetów(1922 r.antologia poezji włoskiej)
• Trembowelska gloria(1925 r.romans historyczny z przedmową Stefana Żeromskiego)
• Grajek z Jasnowic(1928 r.tomik opowiadań regionalnych)
• Złoty okręt(1930-1931,powieść w odcinkach w Dzienniku Chicagowskim)