Krosno Odrzańskie

Niem.Crossen an der Oder miasto powiatowe w województwie lubuskim,w Dolinie Środkowej Odry,nad Odrą u ujścia Bobru.Znajdują się tu siedziby Nadodrzańskiego Oddziału Straży Granicznej,komend powiatowych straży pożarnej,policji i szpitala powiatowego.W mieście zlokalizowany jest garnizon wojskowy.Laureaci Statuetki"Gmina Fair Play"2007 w kategorii:miasteczko i małe miasto.
Nazwa
Nazwa odnosi się do polskiej nazwy krosna tkackiego urządzenia do tkania z przędzy tkanin.Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najwcześniejszą zanotowaną nazwę miejscowości w dokumencie z 1105 roku Crosno podając jej znaczenie"Stadt der Weber""miasto tkaczy".W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis(pol.Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego)spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295-1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Crosna.
Historia
Na podstawie mapy starożytnego kartografa Klaudiusza Ptolemeusza specjaliści z departamentu Geodezji i Geoinformacji Technicznego Uniwersytetu Berlińskiego ustalili,że Krosno Odrzańskie mogło być stolicą(Lugidunum)starożytnego Związku Lugijskiego,a przynajmniej leżało na jego terenie.6 r.n.e.kojarzone ze Związkiem Lugijskim państwo Marboda stało się podległe Rzymowi.Pierwsze wzmianki pisemne o mieście w 1005 r.w kronice biskupa Thietmara z Merseburga,miejsce walk Bolesława Chrobrego z Henrykiem II w roku 1005 i 1015 bitwa pod Krosnem Odrzańskim.Przed 1226 r.pierwsza inicjatywa lokacyjna na prawie niemieckim Henryka Brodatego.Do 1482 r.w granicach księstwa głogowskiego,później we władaniu Brandenburgii.Miasto mocno zniszczone w czasie wojny 30-letniej i III wojny śląskiej.Ludność polskojęzyczna utrzymała się w okolicach miejscowości jednak dość długo skoro Hieronymus Megiser,który był autorem wielojęzycznego słownika opracowanego w roku 1603 podał w nim także informacje o polskiej gwarze ówczesnych mieszkańców okolic Krosna Odrzańskiego.Rozwój miasta w XIX wieku:powstanie zakładów przemysłowych;budowa stacji kolejowej i linii kolejowych:w 1870 r.z Gubina do Czerwieńska,gdzie uzyskano połączenie z linią do Poznania przez Zbąszynek,oraz z linią do Legnicy przez Zieloną Górę,a w 1913 r.poprowadzenie kolei do Lubska(obecnie częściowo rozebrana).W czasie I wojny światowej na obrzeżach miasta był duży obóz jeniecki.Duże zniszczenia(60-70% zabudowy)w 1945 r.miasto spalone przez oddziały sowieckie.Od 1945 do 1948 r.miasto nosiło nazwę Krosno nad Odrą.Na południe od miasta rozpoczyna się łańcuch średniowiecznych,legendarnych budowli ziemnych,o historycznym,prawdopodobnym znaczeniu graniczno-obronnym tzw.Wały Śląskie,określane również jako Wały Chrobrego,ciągnące się od Krosna w kierunku południowo-wschodnim,aż po mokradła w okolicy wsi Wierzbowa w Borach Dolnośląskich(zachował się tam,w relatywnie dobrym stanie 7,5 kilometrowy ich fragment).Ta łańcuchowa budowla jest uznawana za najdłuższy zabytek archeologiczny w Europie środkowej i jednocześnie jest ona także obiektem o bardzo enigmatycznej przeszłości(pomimo wielu prób,dotychczas nie udało się ustalić miarodajnych opinii i faktów w tym zakresie i ich ewentualnej roli w bitwie pod Krosnem Odrzańskim).
Kalendarium od 1005 do 1482 r.

• 1005 r.pierwsza pisemna wzmianka o mieście
• 1015 r.bitwa pod Krosnem Odrzańskim
• 1138 r.po śmierci Bolesława Krzywoustego Krosno wchodzi w skład dzielnicy śląskiej
• przed 1226 r.domniemana data pierwszej lokacji
• 1238 r.na zamku w Krośnie umiera Henryk I Brodaty
• 1241 r.pod Legnicą ginie Henryk II Pobożny,podział księstwa między jego synów
• XIII-XV wiek przynależność miasta do księstwa głogowskiego
• 1317 r.z rąk margrabiów brandenburskich Krosno otrzymuje pełne prawo magdeburskie
• XIV wiek działa w mieście mennica książęca
• 1476 r.umiera ostatni książę głogowski Henryk XI
• 1476–1482 Wojna o sukcesję głogowską
• 1477 r.oblężenie miasta przez księcia Jana II Szalonego
• 1478 r.krośnianie biorą udział w wyprawie po stronie Brandenburczyków,pokonani pod Leśniowem Wielkim
• 1482 r.układ w Kamieńcu Ząbkowickim,miasto przechodzi pod władanie Brandenburgii

Kalendarium od 1483 do 2005 r.

• XVI wiek w mieście zwycięża protestantyzm
• 1618–1648 Wojna XXX-letnia,miasto zajmowane na przemian przez Szwedów i wojska cesarskie,miasto uczynione twierdzą
• 1699 r.W Krośnie wyszły drukiem"Bajki Ezopowe"Krzysztofa Niemirycza,poety,arianina wówczas mieszkającego w Czarnowie
• 1701 r.Krosno w Królestwie Prus
• 1756–1763 wojna siedmioletnia,po bitwie pod Kijami
• 23 czerwca 1759 miasto zajmują i rabują Rosjanie
• 1806 r.miasto zajmują oddziały francuskie
• 1814 r.przez miasto przeciąga pochód ze zwłokami księcia Józefa Poniatowskiego,mieszczanie oddają księciu hołd
• XIX wiek początki przemysłu
• 1870 r.powstaje pierwsza linia kolejowa
• 1871 r.Krosno w granicach Cesarstwa Niemiec
• 1897 r.w mieście wprowadzone zostaje oświetlenie gazowe
• 1914 r.w czasie I wojny światowej w mieście powstaje obóz jeniecki
• 1919 r.w obozie przebywają jeńcy powstańcy wielkopolscy
• 20 lutego 1945 miasto zajmują oddziały sowieckie,zniszczenia 60-70%
• maj 1945 r.miasto przejmuje administracja polska
• od 1945 r.do miasta przybywają m.in.przymusowo wysiedleni Polacy z Kresów Wschodnich
• 2005 r.miasto obchodzi symboliczne tysiąclecie istnienia grodu

Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• miasto
• kościół filialny pod wezwaniem św.Andrzeja Apostoła,neogotycki z 1887 roku,projekt Ferdinanda Martiusa poprawiony przez Karla Friedricha Schinkla
• kościół ewangelicki,obecnie rzymsko-katolicki parafialny pod wezwaniem św.Jadwigi Śląskiej,z XVIII w.XV wieku,w latach 1708-1729,XIX wieku
• budynek poklasztorny,ul.Szkolna 4,z XVIII wieku,z połowy XIX wieku
• zamek piastowski w ruinie,zbudowany prawdopodobnie w pocz.XIII wieku przez Henryka I Brodatego,miejsce jego śmierci w 1238 r.miejsce schronienia jego żony Jadwigi i synowej Anny podczas najazdu tatarskiego w 1241 r.Przebudowany w XIV-XIX wieku.Od XVI w.siedziba wdów po elektorach brandenburskich,później koszary;niszczony licznymi wojnami,spalony w 1945 r.w odbudowanej części bramnej muzeum regionalne i punkt informacji turystycznej,ul.Szkolna 1
• przyziemie spichrza zamkowego,z lat 1642-1650
• mury obronne miejskie,fragment z XIV wieku,z prostokątną czatownią
• domy,ul.Chrobrego 2,14,17,25,z połowy XIX wieku
• domy,ul.Pocztowa 9,26,28,z połowy XIX wieku
• dom,ul.Prusa 12,z XVIII/XIX wieku
• dom,ul.Rokossowskiego 10,z XVIII-XIX wieku
• dom,ul.Rybaki 2,z XVIII-XIX wieku
• domy,ul.Walki Młodych 1,3,5,7,9,11,13,15,17,19,21,25,27,29 i 31,33,z XVIII/XIX wieku
• dom,ul.Wąska 11,z XVIII/XIX wieku
• dom,pl.Wolności 5,z połowy XIX wieku
• dom,pl.ZBOWID-u 14,z połowy XIX wieku
• dom,pl.Żeromskiego 10,z XVIII/XIX wieku

Komunikacja
Przez miasto przebiega Droga krajowa nr 29.Droga ta wytyczona jest przez jedyny w Krośnie Odrzańskim most nad Odrą,przebiega też przez ścisłe centrum miasta,będąc najważniejszą arterią komunikacyjną miasta.
Edukacja

• SP nr 1 ul.Bohaterów Wojska Polskiego
• SP nr 2 ul.St.Moniuszki
• SP nr 3 ul.K.Pułaskiego 3
• Gimnazjum im.Henryka I Brodatego ul.K.Pułaskiego 3
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im.Władysława Broniewskiego ul.Szkolna 1
• Zespół Szkół Specjalnych ul.Poznańska 88

Sport
Od 1945 roku w Krośnie Odrzańskim funkcjonuje klub piłkarski Miejski Klub Sportowy„Tęcza”Krosno Odrzańskie,który został założony w 1945 roku i występuje w zielonogórskiej klasie okręgowej.Zespół swoje domowe mecze rozgrywa na Stadionie Ośrodka Sportu i Rekreacji.Barwy klubu:niebiesko-białe.W kwietniu 2013 r.w Krośnie Odrzańskim powstała akademia piłkarska Football Academy.Szkółka trenuje dzieci od 4 do 12 lat.Obecnie uczęszcza tam 80 zawodników.
Struktury wyznaniowe

• Kościół pw.św.Andrzeja
• Kościół rzymskokatolicki
• Parafia św.Jadwigi Śląskiej w Krośnie Odrzańskim
• Parafia wojskowa św.Marcina w Krośnie Odrzańskim
• Świadkowie Jehowy
• Dwa zbory i Sala Królestwa
• Kościół Nowoapostolski
• kościół przy ul.WOP 2

Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie

• Niemcy Schwarzheide
• Węgry Karcag
• Niemcy Bremervörde

Miasta współpracujące

• Słowacja Moldava nad Bodvou
• Włochy Atri

Osoby związane z Krosnem Odrzańskim

• Henryk I Brodaty zm.1238 r.na zamku w Krośnie,książę śląski
• Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff architekt i malarz niemiecki
• Karl Wilhelm Naundorff(ur.ok.1785 r.zm.1845 r.)rzekomy Ludwik XVII,król Francji.mieszkał w Krośnie na przełomie lat 20 i 30 XIX w.
• Friedrich Paulus niemiecki feldmarszałek
• Alfred Henschke pseud."Klabund"ur.1890 r.w Krośnie,niemiecki pisarz i poeta
• Tomasz Kuszczak piłkarz reprezentacji Polski
• Ewa Werka polska śpiewaczka operowa
• Marek Cebula polski polityk,przedsiębiorca,poseł na Sejm
• Karl Friedrich Schinkel architekt,zaprojektował m.in.kościół Św.Andrzeja
• Walther Model niemiecki feldmarszałek
• Jarosław Frączyk generał brygady Straży Granicznej
• Jolanta Fedak minister pracy i polityki społecznej
• Jan Piotr Stępień ksiądz katolicki,rektor Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie,członek władz Stronnictwa Narodowego
• Andrzej Haliński scenograf filmowy i telewizyjny,producent filmowy

Urodzeni w Krośnie Odrzańskim

• Joanna Brodzik polska aktorka
• Tomasz Kuszczak bramkarz m.in.Manchesteru United
• Ryszard M.Małajny profesor nauk prawnych
• Aneta Konieczna polska kajakarka
• Eduard Seler niemiecki amerykanista i paleontolog
• Maciej Adamczyk polski aktor teatralny i filmowy,reżyser
• Krzysztof Grzelczyk polski politolog
• Alfred Henschke niemiecki pisarz i poeta
• Grzegorz Walasek żużlowiec