Józef Kostrzewski

Ur.25 lutego 1885 w Węglewie k.Gniezna,zm.19 października 1969 w Poznaniu polski archeolog,muzeolog,profesor Uniwersytetu Poznańskiego,twórca poznańskiej szkoły archeologicznej,prowadził m.in.wykopaliska w Biskupinie.
Rys biograficzny
Uczęszczał do Królewskiego Gimnazjum w Ostrowie,gdzie udzielał się w organizacjach samokształceniowych i patriotycznych(m.in.Towarzystwo Tomasza Zana).W Ostrowie nawiązywał kontakty z lokalnym środowiskiem politycznym,uczęszczał na wykłady polityczno-historyczne do księgarni Stefana Rowińskiego.W 1897 r.z powodu braku promocji do klasy IV(niższej tercji)przenosi się do Królewskiego Gimnazjum w Gnieźnie.Po aresztowaniach i procesie gnieźnieńskich gimnazjalistów,w 1903 r.reaktywuje tam działalność T.T.Z i w tym samym czasie nawiązuje kontakt z założonym w 1902 r.przez prof.Wincentego Lutosławskiego krakowskim Stowarzyszeniem Religijno-Patriotycznym„Eleusius”w efekcie zakłada Wielkopolski„Eleusius” i przyjmuje pseudonim„Wielki Eleuteryk”.W roku przedmaturalnym zadenuncjowany za działalność w T.T.Z i „Eleusius”zmuszony jest się przenieść z Gniezna do Konigliches Auguste Victoria Gymnasium w Poznaniu gdzie w 1907 r.zdał maturę.W latach poznańskich działał w miejscowym Towarzystwie Przyjaciół Nauk,w jego Wydziale Archeologicznym.Był też wówczas współredaktorem Zapisków Archeologicznych Poznańskich i Albumu prehistorycznych zabytków Wielkiego Księstwa Poznańskiego(1833-1915).Uczestniczył w Ogólnopolskim Zjeździe Filomackim w Warszawie,po którym został przez władze rosyjskie aresztowany.Po zwolnieniu studiował historię w Krakowie,następnie doktoryzował się w Friedrich-Wilhelms-Universität w Berlinie pod kierunkiem prof.Gustafa Kossiny.Po I wojnie światowej angażował się w powstanie Uniwersytetu Poznańskiego.Pełnił funkcję kuratora i otrzymał godność filistra honoris causa korporacji akademickiej Filomatia Posnaniensis.Członek korespondent Polskiej Akademii Umiejętności od 1928 r.a od 1935 roku jej członek czynny.Był jednym z twórców teorii autochtonicznej w archeologii polskiej,która zakładała historyczną ciągłość osadnictwa słowiańskiego na terenie Polski od prehistorii.Na tym polu wdał się w polemikę z archeologami niemieckimi Gustafem Kossinną i Bolko von Richthofenem,za co w czasie II wojny wpisany został na listę wrogów III Rzeszy.Po przegranej przez Polskę kampanii wrześniowej,na uniwersytecie w Poznaniu pojawili się archeolodzy w mundurach SS,a prof.Kostrzewski tylko dzięki pomocy przyjaciół oraz szybkiej ucieczce zdołał ocalić życie.W czasie okupacji ukrywał się pod zmienionym nazwiskiem w Burzynie pod Tuchowem(pow.tarnowski)oraz Zarzeczu k.Niska(w należącym do Stanisława Hofmokla folwarku Klemensówka),ponieważ tropiło go Gestapo.Po wojnie od 1957 r.członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.Otrzymał od macierzystego uniwersytetu 25 lutego 1965 tytuł doctora honoris causa.Ten tytuł nadały mu również inne uczelnie krajowe(np.Uniwersytet Jagielloński w Krakowie) i zagraniczne(np.Uniwersytet Humboldta w Berlinie).Uhonorowany wieloma odznaczeniami krajowymi(m.in.Orderem Sztandaru Pracy I klasy w 1957 r.) i zagranicznymi(m.in.Oficer Legii Honorowej w 1937 r.Krzyż Komandorski Orderu Świętego Grzegorza Wielkiego w 1964 r.)Pochowany na cmentarzu parafialnym na Smochowicach.
Upamiętnienie

• Imię Józefa Kostrzewskiego nosi Zespół Szkół nr 1 w Poznaniu przy ulicy Leśnowolskiej
• Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne ustanowiło w 1982 r.nagrodę imienia Józefa Kostrzewskiego,wznowioną w 1991 r.przez Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich
• Charakter upamiętniający ma także nazwa ulicy Biskupińskiej w Poznaniu,przy której mieszkał Józef Kostrzewski
• W Gnieźnie,przy ulicy Józefa Kostrzewskiego znajduje się Collegium Europaeum Gnesnense(Kolegium Europejskie im.Jana Pawła II Uniwersytetu im.Adama Mickiewicza),Muzeum Początków Państwa Polskiego i I Liceum Ogólnokształcące im.Bolesława Chrobrego
• W Dzielnicy Cesarskiej w Poznaniu znajduje się ławeczka pomnikowa poświęcona Józefowi Kostrzewskiemu

Dorobek naukowy
Aktywny w wielu dziedzinach archeologii.Zajmował się przede wszystkim epoką brązu,okresem lateńskim i wczesnym średniowieczem.Był zwolennikiem koncepcji autochtonistycznej zakładał obecność Słowian w Polsce jeszcze przed okresem wczesnego średniowiecza.Prowadził liczne badania wykopaliskowe,między innymi w Biskupinie na osadzie ludności kultury łużyckiej(od 1934 r.)Gnieźnie(od 1936 r.) i w Poznaniu(od 1938 r.)Jego dorobek naukowy jest ogromny i obejmuje ponad 900 prac,w tym 11 monumentalnych syntez i monografii z zakresu prehistorii oraz wczesnego średniowiecza ziem polskich.
Ważniejsze publikacje

• Józef Kostrzewski"Wielkopolska w czasach przedhistorycznych"(1913 r.wydanie 3:1955 r.)
• Józef Kostrzewski"Die ostgermanische Kultur der Spätlatenezeit"(1919 r.)
• Józef Kostrzewski"Prehistoria ziem polskich"(wraz z R.Jakimowiczem i S.Krukowskim,1939 r.reedycja 1948 r.)
• Józef Kostrzewski"Kultura prapolska"(1947 r.wydanie 3:1962 r.)
• Józef Kostrzewski"Zagadnienie ciągłości zaludnienia ziem polskich w pradziejach"(1961 r.)
• Józef Kostrzewski"Pradzieje Polski"(wraz z W.Chmielewskim,K.Jażdżewskim,1965 r.)
• Józef Kostrzewski"Z mego życia.Pamiętnik"Ossolineum 1970 r.
• Józef Kostrzewski"Gniezno w zaraniu dziejów(od VIII do XIII wieku)w świetle wykopalisk",Poznań 1939 r.