niedziela, 22 listopada 2015

Anna Podgórska

Witalia Anna Podgórska,z domu Kostecka(ur.21 grudnia 1885 w Ząbkowicach,wtedy w powiecie będzińskim,obecnie dzielnicy Dąbrowy Górniczej,zm.16 września 1968 w Warszawie)polska działaczka oświatowa i niepodległościowa,nauczycielka.
Dzieciństwo,szkoły
Była córką Kazimierza Kosteckiego(herbu Leszczyc),naczelnika wydziału Dyrekcji Kolejowej w Warszawie i Walentyny z Wierzyckich(herbu Świnka).Jej pradziadem był m.in.Franciszek Kostecki,a dziadem Walenty Wierzycki.W dzieciństwie mieszkała przy ul.Hożej 50 m 8.W 1904 roku ukończyła szkołę średnią w Warszawie,na pensji Stefanii Tołwińskiej(Gimnazjum Fizjologiczne Stefanii Tołwińskiej,późniejsze Gimnazjum im.Marii Konopnickiej przy ul.św.Barbary).W tym samym roku ukończyła kurs sztuki stosowanej prof.Antoniego Austena.Około 1902 roku wstąpiła do Organizacji Młodzieży Narodowej i do Zetu.W ramach działalności zetowskiej była współorganizatorką strajku szkolnego w szkołach żeńskich w 1905 r.w Warszawie.W młodości należała również do PET-u.Zaraz po urodzeniu drugiej córki,w 1907 roku wyjechała wraz z mężem do Belgii.W 1907 roku rozpoczęła naukę w Wyższej Szkole Krawiectwa i Robót Ręcznych w Liège.Ukończyła ją z odznaczeniem w 1910 roku.W tym czasie studiowała również w Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu.W 1911 roku wyjechała do rodziny męża do Moskwy,gdzie działała w Kole Zetowym.Tam urodziła syna,Jana.Po powrocie do Warszawy w 1913 roku uczęszczała na kurs sanitarny prowadzony przez dra Kazimierza Orła w szpitalu dziecięcym.
Praca i działalność
W 1915 roku przeniosła się z mężem i trojgiem dzieci do Lublina.W tym roku urodziła w Lublinie czwarte dziecko Witolda.Współorganizowała Okręg Lubelski Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego.W latach 1915–1916 była członkinią zarządu i przez pewien czas przewodniczącą Koła.Jednocześnie pracowała intensywnie jako sanitariuszka i prowadziła różnorodną działalność w zakresie pomocy rannym w działaniach wojennych Polakom.Była również kurierką„Strzelca” i łączniczką brygadiera Józefa Piłsudskiego.Została za te czyny odznaczona osobiście przez niego Złotym Krzyżem Zasługi.W okresie I wojny światowej wielu przywódców ruchu niepodległościowego znalazło w Lublinie schronienie,a zarazem miejsce do aktywnej działalności politycznej.Jesienią 1914 roku doszło w Lublinie do porozumienia stronnictw i ugrupowań politycznych mających w swych programach walkę o niepodległość Polski.W 1915 roku Komitet Zjednoczonych Stronnictw Niepodległościowych i Polska Organizacja Wojskowa utworzyły Wydział Narodowy Lubelski,którego głównym celem było koordynowanie działań niepodległościowych na terenie Lubelszczyzny.Anna Podgórska była członkinią zarządu Wydziału Narodowego Lubelskiego,w kwietniu 1916 r.współorganizowała spotkanie Józefa Piłsudskiego z połączoną delegacją Wydziału Narodowego i Ligi Kobiet.
Maria Dąbrowska pisała o Annie Podgórskiej w swoich Dziennikach:
W Lublinie byłam u Podgórskich czy na zebraniu,czy w jakichś sprawach,związanych z pracą Ligi Kobiet.Poznałam wtedy żonę Podgórskiego.Była drobna,miła,wyglądała na dziewczyneczkę,a śród bodajże już czworga swych dzieci mogła uchodzić za ich niedorosłą siostrzyczkę.
W 1916 roku założyła wspólnie z Wacławem Jasińskim,późniejszym profesorem pediatrii Uniwersytetu Wileńskiego Uniwersytet Ludowy i uruchomiła kursy dla analfabetów w Lublinie i w Puławach.Przez większość I wojny światowej pracowała w Seminarium dla Ochroniarek Marii Papieskiej w Lublinie,pełniąc w nim funkcje nauczycielki i sekretarki.W 1918 roku prowadziła walkę o prawa wyborcze dla kobiet przed wyborami do Sejmu Ustawodawczego,działając w Komitecie Związku Kobiet Postępowych.W 1919 roku po śmierci syna(Jana)przeniosła się do Częstochowy.Kontynuowała tam pracę w Zecie,m.in.zreorganizowała wspólnie z Lucjanem i Wandą Kurpińskimi tamtejszy ośrodek.W 1920 roku zorganizowała pomoc dla rannych żołnierzy dowożonych z frontu do okolicznych szpitali.Uruchomiła też kuchnie polowe m.in.na stacjach kolejowych Poraj i Częstochowa.Organizowała również pomoc dla powstańców górnośląskich inicjując zbiórkę broni,opatrunków,żywności i leków i wspierając przerzut tych darów na Śląsk.W latach 1921–1922 pracowała w biurze elektrowni miejskiej w Częstochowie,po czym przez kolejne 2 lata pracowała jako nauczycielka w Państwowym Seminarium Gospodarczym i Seminarium dla Ochroniarek w Częstochowie.Podgórscy przenieśli się do Warszawy w 1925 roku,gdzie Anna zatrudniła się w biurze Centralnego Związku Kółek Rolniczych.Pracowała również jako instruktorka,a później inspektorka w Kole Gospodyń Wiejskich.W latach 1930-1935 pracowała w Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet.Była wśród organizatorów Zjazdu Uczestników Ruchu Niepodległościowego Związku Młodzieży Polskiej w 50 rocznicę powstania Zetu.Od połowy lat 20 była członkinią Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Narodowej i Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej,a od 1930 roku jej Rady Naczelnej.
Okupacja i lata powojenne
W lipcu 1940 roku została aresztowana i przebywała na Pawiaku do grudnia.Po wyjściu organizowała pomoc dla ukrywających się Żydów i sama ich ukrywała w domu przy ul.Powsińskiej.W czasie powstania warszawskiego prowadziła najbardziej oddalony od Śródmieścia punkt sanitarny,zbierała zrzuty samolotowe,przygotowywała posiłki dla żołnierzy AK i walczącej ludności.Po powstaniu wyjechała do Zabrza,gdzie w latach 1946–1948 pracowała znów jako nauczycielka.W Zabrzu utworzyła Koło Polskiego Czerwonego Krzyża,wspólnie z dawnym kolegą Wacławem Stawnickim.W 1948 roku wróciła do Warszawy,gdzie zatrudniła się w Zarządzie Ligi Kobiet,później jako referentka i instruktorka BHP w różnych przedsiębiorstwach.W 1956 roku była w gronie organizatorów zjazdu byłych uczestników walk o szkołę polską z okazji 50-lecia strajków szkolnych.
Życie prywatne
Anna Kostecka w 1904 roku wyszła za mąż za Przemysława Podgórskiego,również działacza niepodległościowego.Miała z nim córki:Marię Podgórską(1906–1980,późniejszą żonę Tomasza Piskorskiego i Krystynę Paszkowską-Świeściak(1907–1987)oraz synów:Jana(1911–1919),Witolda(1915–1992) i Jerzego(1922–1943),który zginął na Majdanku.Około 1926 roku zamieszkali w domu zbudowanym przez Przemysława(w tzw.Willi Podgórskich)na obrzeżach(wtedy)Warszawy przy ul.Powsińskiej w pobliżu klasztoru bernardynów u zwieńczenia fosy Bernardyńska Woda.Dom ten jest obecnie zabytkiem.Zmarła w 1968 roku.Spoczywa w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie(kw.195–II–8).Nad jej grobem w czasie pogrzebu wspomniał ją jej przyjaciel Melchior Wańkowicz.
Odznaczenia

  • Krzyż Niepodległości
  • Złoty Krzyż Zasługi

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz