Młodość
Józef Michał Hubert Unrug urodził się 7 października 1884 w Brandenburgu pod Berlinem(wówczas jako Joseph von Unruh).Był synem generała majora gwardii pruskiej Tadeusza Gustawa.Do gimnazjum uczęszczał w Dreźnie.Jego ojciec po przejściu w stan spoczynku nabył majątek Sielec koło Żnina,gdzie mieszkał aż do śmierci w 1907 r.Z tego powodu wielu sądzi,iż Józef Unrug urodził się w Wielkopolsce.Od 1 kwietnia 1904 do 27 września 1907 przechodził szkolenie oficerskie w Marineakademie Kiel,po skończeniu której otrzymał stopień podporucznika Leutnant zur See.Później odbywał praktykę zawodową na pokładach niemieckich okrętów:"Stosch" i "Mars".Ukończył także kursy minowo-torpedowy oraz podwodnego pływania.Po otrzymaniu promocji oficerskiej służył na krążownikach"München" i "Niobe"oraz pancerniku"Braunschweig".Od 21 czerwca 1911 do 25 sierpnia 1913 służył jako oficer inspekcyjny w Szkole Marynarki(Marineschule)Mürwik we Flensburgu,po roku został dodatkowo adiutantem komendanta szkoły.Od 1913 r.pływał na pancerniku"Friedrich der Grosse",początkowo jako oficer wachtowy,następnie dowódca baterii dział.W latach 1915–1919 kontynuował służbę na okrętach podwodnych.Był zastępcą dowódcy okrętu i dowódcą okrętów podwodnych UB-25,UC-11 i UC-28,komendantem szkoły okrętów podwodnych oraz dowódcą flotylli okrętów podwodnych.
W II RP
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości powrócił do kraju w 1919 r. i zgłosił się do Wojska Polskiego.Zweryfikowany jako kapitan marynarki,przydzielony został na kierownika Wydziału Operacyjnego do Sekcji Organizacyjnej Departamentu dla Spraw Morskich w Warszawie.W 1920 r.został pierwszym kierownikiem Urzędu Hydrograficznego w Gdańsku.Kupił w Hamburgu na własne nazwisko pierwszy polski okręt ORP"Pomorzanin".W latach 1920–1922 pełnił obowiązki szefa Sztabu Dowództwa Wybrzeża Morskiego.W listopadzie 1922 roku został zatwierdzony na stanowisko szefa Sztabu Dowództwa Floty.Z dniem 1 lipca 1924 został przeniesiony w stan nieczynny na okres jednego roku z prawem do uposażenia.W 1925 r.Prezydent RP Stanisław Wojciechowski przywrócił go do służby czynnej i powierzył stanowisko dowódcy Floty w Gdyni.21 grudnia 1932 Prezydent RP Ignacy Mościcki nadał mu stopień kontradmirała ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 w korpusie oficerów Marynarki Wojennej.
Wojna i niewola
21 sierpnia 1939 przeniósł Dowództwo Floty na Hel.Po ogłoszeniu mobilizacji 24 sierpnia został dowódcą Obrony Wybrzeża,bezpośrednio podległym Naczelnemu Wodzowi marszałkowi Polski Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi.Pomimo,iż od pierwszych chwil II wojny światowej dowodzone przez niego wybrzeże zostało odcięte od pozostałej części kraju,poddało się jako jeden z ostatnich punktów oporu.1 października w związku z zepchnięciem resztek odciętych sił na Półwysep Helski i brakiem sensu dalszej obrony,podjął decyzję o kapitulacji.Kontradmirał Unrug wraz z pozostałymi marynarzami i żołnierzami dostał się do niewoli niemieckiej.Przebywał w oflagach X B Nienburg,VIII B Silberberg, XVII C Spittal,II C Woldenberg,VII B Sandbostel,IV C Colditz,X C Lubeka,a od 1941 r.w VII A Murnau.Uwolniony został w 1945 r.
"Był żołnierzem z krwi i kości.Dyscyplina,lojalność,godność osobista to nie były czcze frazesy.Wymagał tego od nas i od siebie.W Colditz znajdował się starszy od niego stopniem generał dywizji Tadeusz Piskor.Admirał nigdy nie pozwolił na najmniejszy w stosunku do generała nietakt.Przeciwnie,stale podkreślał,że wszystkie jego rozkazy i zarządzenia są uzgadniane z gen.Piskorem(...)był bardzo czuły na schludny wygląd i właściwe zachowanie oficerów.Z całą surowością zwalczał tzw.obozową abnegację.Naturalnie oficerowie marynarki znajdowali się pod specjalnym obstrzałem admirała.W myśl obozowego regulaminu generałowie byli zwolnieni od udziału w apelach.Admirał przeważnie obserwował z okna odbywający się apel.Żartowaliśmy wówczas,że zapisuje sobie nazwiska marynarzy,którzy mu"podpadli".Miał zawsze surowy wyraz twarzy,raz tylko widzieliśmy go śmiejącego się".
Jako urodzony pod Berlinem w spolszczonej rodzinie o niemieckich korzeniach arystokratycznych.w młodości mówił lepiej po niemiecku niż po polsku,lecz w obozach kontaktował się z Niemcami w języku polskim,przez tłumacza.Swojej niemieckiej rodzinie,która odwiedziła go w oflagu i starym kolegom z niemieckiej marynarki(wysłanych aby go przywrócić na niemiecką stronę)powiedział,że 1 września zapomniał,jak się mówi po niemiecku.W obozach przeczytał ponad 400 książek po angielsku i francusku i żadnej w języku niemieckim.Odmówił przejścia w stopniu admirała na stronę niemiecką i objęcia ważnego stanowiska w Kriegsmarine,dzieląc niewolę wraz ze swoimi żołnierzami.
"Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej wieczorami urządzano w obozie demonstracje na cześć ZSSR.Jeden z naszych oficerów wyrzucił z okna butelkę,która upadła obok wartownika.Niemcy zrobili z tego straszną chryję.Do admirała przyszedł von Schmidt prosząc by sprawca się przyznał,a zostanie ukarany dyscyplinarnie.Sprawca nie chciał się ujawnić,ale pod presją admirała ostatecznie przyznał się.Niemcy natychmiast go zamknęli i oddali pod sąd za zamach na niemieckiego żołnierza.Prokuratura domagała się kary śmierci.Sąd,posiadający jakie takie poczucie sprawiedliwości,wymierzył karę 8 lat więzienia.Natychmiast po aresztowaniu owego oficera admirał zawiadomił niemieckiego komendanta,że nie będzie pełnił funkcji męża zaufania.Jeszcze tego dnia zjawił się u niego von Schmidt.Admirał zażądał tłumacza."Czy pan admirał nie zna niemieckiego?"zapytał zdziwiony von Schmidt."Nicht immer(nie zawsze)"odpowiedział Unrug.Von Schmidt wyszedł i po godzinie wrócił z tłumaczem."Nie będę z wami współpracował objaśnił admirał jesteście ludźmi niehonorowymi".Nie pomogły żadne tłumaczenia Niemca,że stało się tak na polecenie władz,że on nie może nic zrobić itp.Admirał powtarzał uparcie:"Nie będę z wami współpracował".Postawił na swoim.Mężem zaufania obozu został gen.Piskor,a admirała wkrótce zabrano z Colditz do oflagu w Lubece".
Ostatnie lata
Po opuszczeniu obozów jenieckich przebywał w Wielkiej Brytanii,gdzie brał udział w likwidacji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.Został I zastępcą szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej.2 września 1946 został awansowany na wiceadmirała.Nie powrócił do kraju i przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii do 1948 r.po czym wyjechał do pracy kontraktowej w Maroku.Od 1955 r.mieszkał w Lailly-en-Val koło Beaugency we Francji.Zmarł w wieku 88 lat w Domu Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego,w Lailly-en-Val.Pochowany został 5 marca 1973 na cmentarzu w Montresorze.W 1976 r.poświęcono tablicę jego pamięci w kościele Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu,gdzie znajduje się jego symboliczny grób.Imię Józefa Unruga nadano Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej w Ustce,Szkole Podstawowej nr 17 w Gdyni oraz Ogólnokształcącemu Liceum Programów Indywidualnych w Gdańsku.Nosi je również wiele ulic miast na Wybrzeżu m.in.w Gdyni,Gdańsku,Władysławowie oraz we Wrocławiu i w Krakowie.
Awanse
- Leutnant zur See(podporucznik marynarki)1907 r.(Niemcy)
- Oberleutnant zur See(porucznik marynarki)1909 r.(Niemcy)
- Kapitänleutnant(kapitan marynarki)1915 r.(Niemcy)
- kapitan marynarki 1919 r.(Polska)
- komandor podporucznik 1921 r.(Polska)
- komandor porucznik r.1923 r.(Polska)
- komandor 3 maja 1926 ze starszeństwem z 1 sierpnia 1924(Polska)
- kontradmirał 21 grudnia 1932 ze starszeństwem z 1 stycznia 1933(Polska)
- wiceadmirał 2 września 1946(Polska PSZ na Zachodzie)
Odznaczenia
- Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski 1938 r.
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski 1928 r.
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
- Złoty Krzyż Zasługi 1925 r.
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918-1921 1928
- Krzyż Żelazny I klasy 1918 r.(Królestwo Prus)
- Krzyż Żelazny II klasy 1915 r.(Królestwo Prus)
- Order Białego Słonia 1927 r.(Syjam)
- Oficer Legii Honorowej 1927 r.(Francja)
- Komandor Orderu Danebroga 1931 r.(Dania)
- Krzyż Wielki Orderu Miecza 1939 r.(Szwecja)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz