czwartek, 12 listopada 2015

Józef Węgrzyn(aktor)

Ur.13 marca 1884 w Warszawie,zm.4 września 1952 w Kościanie polski aktor,uznawany za jedną z ważniejszych postaci przedwojennego polskiego teatru i kina.


Życiorys
Ukończył szkołę realną w Krakowie i szkołę dramatyczną Gabrieli Zapolskiej.Debiutował w 1904 r.na deskach Teatru Miejskiego we Lwowie jako Eros w sztuce J.Żuławskiego Eros i Psyche.W latach 1905–1912 był aktorem Teatru Miejskiego w Krakowie.W 1912 r.występował w Rosji z zespołem teatru A.Szyfmana,a po powrocie do Polski zamieszkał w Warszawie,gdzie został aktorem Teatru Polskiego w Warszawie.W 1913 r.zagrał tu tytułową rolę w"Irydionie Krasińskiego".W latach 1916–1924 występował w Teatrze Rozmaitości,a w latach 1924–1938 w Teatrze Narodowym.Z Warszawy często wyjeżdżał na występy gościnne,brał też udział w objazdowych spektaklach Reduty(1930 r.)W latach 1914–1939 grał w wielu polskich filmach,m.in."Słodyczy grzechu"(1914 r.)"Urodzie życia"(1921 r.)"Trędowatej"(1926 r.)"Dziejach grzechu"(1933 r.)Partnerował w nich między innymi Poli Negri i Jadwidze Smosarskiej.Dzięki roli w filmie"Carat i jego sługi"stał się gwiazdorem i jednocześnie amantem.1937 r.został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury za szerzenie zamiłowania do polskiej literatury dramatycznej.
Po 1939 roku
Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez Gestapo i osadzony na Pawiaku.W 1940 r.został zwolniony i zaczął grać w jawnych teatrach("Złoty Ul","Komedia","Miniatury").W 1946 roku zagrał w swoim ostatnim filmie"Dwie godziny"w reżyserii Stanisława Wohla.Po wojnie przeniósł się do Łodzi,gdzie powrócił na scenę.W latach 1946–1948 był aktorem Teatru Wojska Polskiego w Łodzi.Występował również gościnnie w Warszawie i Bydgoszczy.W 1950 roku zagrał w łódzkim"Teatrze Osa"swą ostatnią rolę Strzechy w"Złotych niedolach"W.Krzemińskiego.
Życie prywatne
Józef Węgrzyn był dwukrotnie żonaty.Z pierwszą żoną miał dwójkę dzieci,syna Mieczysława(aktora) i córkę Zofię.Drugą żoną Węgrzyna była Zofia Lindorfówna,dla której porzucił swą pierwszą żonę,oraz przeszedł na prawosławie.Ślub odbył się w cerkwi na warszawskiej Pradze.Drugie małżeństwo było bezdzietne i rozpadło się po 15 latach.W 1942 roku syn Węgrzyna Mieczysław został aresztowany przez gestapo.Wywieziono go do Auschwitz,gdzie kilka tygodni później rozstrzelano przed blokiem 11.Aktor popadł wówczas w depresję.Węgrzyn popadł w alkoholizm i stwierdzono u niego schizofrenię.Kilka ostatnich lat życia spędził w szpitalu psychiatrycznym w Kościanie,gdzie zmarł w zapomnieniu w 1952 roku.Józef Węgrzyn spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie(kw.293-IV–5/6).
Upamiętnienie
Józef Węgrzyn jest patronem jednej z ulic w Warszawie.Kazimierz Biernacki jest autorem biografii aktora:Józef Węgrzyn,Kraków Wydawnictwo Literackie,1969 r.
Filmografia

  • 1946 r."Dwie godziny"jako mistrz Amadeusz Ordoni występujący w"Kolorowej"
  • 1942 r."Testament profesora Wilczura"jako profesor Dobraniecki
  • 1941 r."Żona i nie żona"
  • 1939 r."Biały Murzyn"jako hrabia Lipski
  • 1939 r."Geniusz sceny"jako Chłopicki
  • 1938 r."Florian"jako generał niemiecki Von Schultz
  • 1938 r."Kościuszko pod Racławicami"jako generał Józef Wodzicki
  • 1938 r."Profesor Wilczur"jako doktor Dobraniecki
  • 1938 r."Rena"jako dyrektor Szalski
  • 1938 r."Strachy"jako baletmistrz Dubenko
  • 1937 r."Znachor"jako doktor Dobraniecki
  • 1936 r."Pan Twardowski"jako Zygmunt II August
  • 1936 r."Trędowata"jako Rudecki
  • 1936 r."Wierna rzeka"jako major
  • 1933 r."Dzieje grzechu"jako paser
  • 1933 r."Ostatnia eskapada"jako przywódca bandy maruderów
  • 1932 r."Księżna Łowicka"jako Walerian Łukasiński
  • 1931 r."Dziesięciu z Pawiaka"jako Jur
  • 1929 r."Tajemnica skrzynki pocztowej"
  • 1927 r."Uśmiech losu"jako doktor nauk matematycznych Witold Siewski
  • 1926 r."O czem się nie myśli"jako majster fabryczny Wierciak
  • 1926 r."Trędowata"jako Rudecki
  • 1925 r."Iwonka"jako Gabriel,tajemniczy uwodziciel
  • 1925 r."Sanin"jako rotmistrz Zarudin
  • 1924 r."Kiedy kobieta zdradza męża"jako profesor Horski
  • 1924 r."Skrzydlaty zwycięzca"jako lotnik Zdzisław Orski
  • 1923 r."Niewolnica miłości"jako szlachcic Halski
  • 1923 r."Od kobiety do kobiety"jako aktor filmowy Jan Moreau
  • 1922 r."Strzał"jako przyrodni brat Ryszarda
  • 1922 r."Tajemnica przystanku tramwajowego"jako fryzjer pan Miecio
  • 1921 r."Ludzie bez jutra"jako rotmistrz huzarów Alfred Runicz
  • 1921 r."Tamten"jako Kazimierz Wielhorski
  • 1921 r."Uroda życia"jako Piotr Rozłucki
  • 1919 r."Dla szczęścia"jako redaktor Stefan Mlicki
  • 1919 r."Krysta"jako architekt Jerzy Orwicz
  • 1919 r."Przestępcy"jako inżynier Stefan Wirski
  • 1918 r."Carska faworyta"jako carewicz
  • 1918 r."Książę Józef Poniatowski"jako Józef Poniatowski
  • 1918 r."Melodie duszy"jako hrabia Henryk Y
  • 1918 r."Mężczyzna"jako adwokat Władysław Horski
  • 1918 r."Złote bagno"jako Jerzy Wirski
  • 1917 r."Carat i jego sługi"jako legionista Roman Górski
  • 1917 r."Jego ostatni czyn"
  • 1917 r."Kobieta"
  • 1917 r."Arabella"
  • 1916 r."Ochrana warszawska i jej tajemnice"jako student,działacz polityczny
  • 1916 r."Studenci"jako Henryk,syn Lucjana i Madzi
  • 1916 r."Wściekły rywal"
  • 1914 r."Słodycz grzechu"jako Czesław,brat Zygmunta
Spektakle teatralne(wybór)

  • 1904 r."Eros i Psyche"jako Eros,Teatr Miejski we Lwowie
  • 1906 r."Wesołe kobiety z Windsoru"jako Pistol,Teatr Polski w Warszawie
  • 1909 r."Elektra"jako Orestes,Teatr Miejski w Krakowie
  • 1913 r."Irydion"jako Irydion,Teatr Polski w Warszawie
  • 1913 r."Zabobon,czyli Krakowiacy i Górale"jako Bryndas,tamże
  • 1922 r."Sublokatotka"jako Zygmunt,Teatr Bagatela w Krakowie
  • 1924 r."Wyzwolenie"jako Konrad,Teatr Narodowy w Warszawie
  • 1924 r."Mazepa"jako Zbigniew
  • 1924 r."Don Juan Tenorio"jako Don Juan
  • 1926 r."Król Edyp"jako Edyp
  • 1927 r."Król Agis"jako król Agis
  • 1928 r."Brat marnotrawny"jako Jack
  • 1933 r."Kean"jako Kean
  • 1933 r."Zemsta"jako Rejent Milczek
  • 1934 r."Klub Kawalerów"jako Nieśmiałowski
  • 1934 r."Ludwik XI"jako Ludwik
  • 1934 r."Dziady"jako Gustaw-Konrad,Teatr Polski w Warszawie
  • 1939 r."Genewa"jako Battler(Hitler),Teatr Polski w Warszawie
  • 1944 r."Dama kameliowa"jako Jerzy Duval,Teatr Komedia
  • 1947 r."Burza"jako Alonso,Teatr Wojska Polskiego
  • 1948 r."Ladacznica z zasadami"jako Senator
  • 1948 r."Porwanie Sabinek"jako Leonard Strzyga-Strzycki,Teatr Nowy w Warszawie

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz