piątek, 2 października 2015

Stanisław Ligoń

Znany pod pseudonimem Karlik z Kocyndra(ur.27 lipca 1879 w Królewskiej Hucie,zm.17 marca 1954 w Katowicach)polski pisarz,malarz,ilustrator,działacz kulturalny i narodowy,reżyser,aktor.Potomek rodu Ligoniów,którego protoplastą był poeta górnośląski Juliusz Ligoń.Syn Jana Ligonia.
Życiorys
Był synem maszynisty kopalnianego,działacza i poety Jana Ligonia i Reginy z Podstawów,a wnukiem kowala-poety Juliusza Ligonia.Ojciec i dziadek Stanisława Ligonia dobrze zapisali się w historii Górnego Śląska pracą literacką i rozwojem patriotycznych tradycji.Po ukończeniu szkoły podstawowej,pracował jako goniec w księgarni,a następnie w zakładzie malarskim.W późniejszym okresie uczęszczał do krakowskiej szkoły artystyczno-przemysłowej,a w roku 1900 rozpoczął studia malarskie w Berlinie,połączone z pracą kulturalno-społeczną wśród Polonii.Poznał wówczas m.in.działaczy politycznych redaktora„Gazety Robotniczej”Franciszka Morawskiego z PPS,Stanisława Wojciechowskiego,Emila Caspariego,a także pisarzy i artystów,m.in.Stanisława Przybyszewskiego,Stanisława Wierusz-Kowalskiego.Po powrocie na Górny Śląsk w latach 1904-1911 pracował jako malarz-ilustrator m.in.ilustrował książki wydawnictwa Karola Miarki w Mikołowie.Zbliżył się do ruchu teatrów amatorskich.Reżyserował,grał,projektował dekoracje,organizował wieczory artystyczne.W 1911 roku przeniósł się do Krakowa na dalsze studia na Akademii Sztuk Pięknych gdzie był uczniem m.in.Jacka Malczewskiego oraz Józefa Mehoffera.W latach 1914–1917 Stanisław Ligoń przebywał w Truskolasach.Namalował polichromię w kościele św.Mikołaja.Założył także polską szkołę,w której nauczał razem z żoną.W„Domu Ludowym”zorganizował bibliotekę i salę teatralną.Założył amatorski zespół teatralny.Pisał sztuki,przygotowywał je jako reżyser i scenograf,sam grał po kilka ról w jednym przedstawieniu.W 1917 roku został wcielony do niemieckiego wojska i skierowany do Flandrii.Po wojnie pisał i rysował w polityczno-satyrycznym piśmie„Kocynder”,używając pseudonimu Karlik.W 1921 roku pracował w Wydziale Prasowym Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu.Po podziale Górnego Śląska Ligoń przeniósł się do Katowic i w latach 1923–1928 był nauczycielem rysunku w gimnazjum im.Adama Mickiewicza.Jednocześnie współpracował jako scenograf z Teatrem w Katowicach i w tym okresie napisał głośne widowisko regionalne Wesele na Górnym Śląsku.Jako kierownik Związku Śląskich Teatrów Ludowych zorganizował wojewódzką kostiumernię i bibliotekę teatralną,otoczył opieką terenowe sceny teatralne,teatry lalkowe.Stanisław Ligoń był prezesem Związku Zawodowego Artystów Plastyków w Katowicach,działał w Radzie Muzealniczej przy tworzącym się Muzeum Śląskim.Był aktywnym radiowcem.Po raz pierwszy stanął przed mikrofonem 25 grudnia 1927 roku.Prowadził stałe audycje:Bery i bojki,Przy sobocie po robocie,Co niedziela u Karlika brzmi pieśniczka,gro kapela.Kontynuacją tych audycji w latach 50.była Radiowa czelodka.Posługiwał się spolszczoną„godką”górnośląską.Od stycznia 1934 r.aż do wybuchu II wojny światowej był dyrektorem katowickiej rozgłośni Polskiego Radia.Koncentrował się na audycjach regionalnych i satyryczno-politycznych skierowanych przeciwko hitlerowskiej propagandzie.Sporą popularność przyniósł mu m.in.cykl,prezentujących śląski folklor,antyhitlerowskich audycji słowno-muzycznych„Przy żeleźnioku”,„U Karlika gro muzyka”.W wyborach parlamentarnych w 1935 roku został wybrany,z listy Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem,posłem na Sejm IV kadencji(1935–1938)53461 głosami z okręgu nr 69,obejmującego powiat katowicki.W kadencji tej pracował w komisji oświatowej.1 września 1939 roku wyjechał do Warszawy,stamtąd do Lublina,później do Węgier,następnie do Jugosławii,gdzie do 1941 r.pracował w Komitecie ds.Uchodźców Polskich.Przez Cypr i Turcję dotarł do Palestyny i zamieszkał w Jerozolimie.Zajmował się tam działalnością malarską i literacką,m.in.wydał skróconą edycję„Berów i bojek”oraz szkice Śląska Ojczyzna.Był m.in.członkiem delegatury Rządu RP na uchodźstwie ds.opieki nad wychodźcami.Pisał,prowadził audycje radiowe,wydał skróconą edycję„Berów i bojek”oraz szkice Śląska Ojczyzna.Po wojnie,we wrześniu 1946 r.powrócił do pracy w Radiu Katowice.Zorganizował„Czelodkę Radiową”,z którą występował m.in.w audycjach„U Karliczka brzmi pieśniczka”oraz„Przy sobocie po robocie”.Od 1949 r.członek Związku Literatów Polskich.Zmarł w Katowicach 17 marca 1954 roku.Jego pogrzeb stał się manifestacją dziesiątków tysięcy mieszkańców Górnego Śląska.W listopadzie 1977 r.jego imię nadano rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach.W 1957 roku„Bery i bojki śląskie”doczekały się wydania książkowego.
Dzieła

  • „Bery i bojki śląskie”ISBN 83-85264-52-3
  • „Wesele na Górnym Śląsku.Widowisko ludowe w 4 obrazach,5 odsłonach ze śpiewami i tańcami.”,Katowice 1934 r.Nakł.Sekcji Teatrów Ludowych Tow.Przyjaciół Teatru Polskiego

Odznaczenia

  • Medal Niepodległości(1931 r.)
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski(9 listopada 1931)„za zasługi na polu sztuki i literatury”
  • Srebrny Krzyż Zasługi
  • Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi
  • Srebrny Wawrzyn Akademicki(4 listopada 1937)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz