czwartek, 8 października 2015

Hołd pruski(obraz Jana Matejki)

Obraz Jana Matejki namalowany w latach 1879–1882 w Krakowie.Przedstawia hołd pruski złożony przez Albrechta Hohenzollerna dnia 10 kwietnia 1525 roku.Hołd Pruski to obraz mający uwidocznić wielkość Polski,świetność jej kultury i sprawiedliwość jej królów.Matejko zaczął go malować w Wigilię 1879 roku.Po ukończeniu 7 października 1882,w czasie posiedzenia Sejmu Krajowego we Lwowie,obraz został podarowany przez Matejkę krajowi dla zapoczątkowania zbiorów mającego się odrodzić zamku na Wawelu.Wystawiany był w Krakowie,Lwowie i Warszawie.Prezentowano go także w Berlinie,Rzymie,Paryżu,Wiedniu i Budapeszcie.Do Krakowa powrócił w 1885 roku.Zamek wawelski w tym czasie zajmowało wojsko austriackie.Zdecydowano,że obraz będzie tymczasowo eksponowany w Sukiennicach.Obecnie dzieło jest depozytem Zamku Królewskiego na Wawelu w Muzeum Narodowym w Krakowie.Eksponowane jest w krakowskich Sukiennicach,w tzw.Sali hołdu pruskiego.Od 12 czerwca 2008 r.do momentu zakończenia prac remontowych w Sukiennicach obraz poddawany był renowacji i eksponowano go na Wawelu,obecnie natomiast znajduje się w Galerii Malarstwa Polskiego XIX wieku w Sukiennicach.Hołd pruski przeszedł kilka zabiegów konserwatorskich:po raz pierwszy poddano go konserwacji w 1915 r.następnie w 1938 r.Podczas II wojny światowej dzieło na krótko wywieziono do Zamościa,gdzie uległo uszkodzeniu.W 1945 r.przechodził kolejną konserwację,a w 1974 r.raz jeszcze znalazł się w rękach konserwatorów przed wyjazdem na wystawę do Moskwy.Ostatnia konserwacja została przeprowadzona w latach 2006-2008.
Postacie historyczne na obrazie
W centrum obrazu umieszczone są postacie Zygmunta Starego i klęczącego przed nim Albrechta Hohenzollerna.Zygmunt August przedstawiony został jako 5-letni chłopczyk ubrany w czerwoną sukienkę podtrzymywany przez Piotra Opalińskiego,ochmistrza dworu.Jako Opalińskiego sportretował Matejko profesora historii UJ Józefa Szujskiego.Matejko sportretował 31 postaci ówczesnego życia politycznego.
Oto niektóre z nich:

  • W infule biskupiej biskup krakowski Piotr Tomicki
  • Trzymający miecz do góry mężczyzna to Hieronim Łaski,bratanek arcybiskupa Jana Łaskiego,dyplomata
  • Księżna Anna,władczyni Mazowsza(zmarła w 1522 r.umieszczona na obrazie świadomie przez Matejkę,aby podkreślić łączność tej ziemi z Polską)
  • Janusz ostatni książę mazowiecki linii Piastów.Zmarł niespodziewanie w 1526 r.
  • Jadwiga Jagiellonka(1513-1573),córka Zygmunta I Starego i jego pierwszej żony Barbary Zápolya.Planowano jej małżeństwo z księciem Januszem.Śmierć księcia zniweczyła te plany
  • Jako królowa Bona Sforza została sportretowana żona Matejki Teodora z Giebułtowskich Matejkowa
  • Podniesioną w górę prawą rękę prezentuje Piotr Kmita marszałek wielki koronny i wojewoda krakowski
  • Z królewskim jabłkiem w ręce stoi Krzysztof Szydłowiecki kanclerz wielki koronny,doradca króla w sprawach polityki zagranicznej
  • Andrzej Tęczyński(trzyma chorągiew)chorąży krakowski,późniejszy kasztelan krakowski
  • Przecław Lanckoroński(na koniu)starosta chmielnicki
  • Podkręcający wąsa starszy mężczyzna to książę Konstanty Ostrogski hetman wielki litewski,wojewoda trocki,kasztelan wileński
  • Jan Amor Tarnowski(w hełmie)wojewoda krakowski,późniejszy hetman wielki koronny.Do tego portretu pozował profesor UJ,historyk literatury Stanisław Tarnowski,biograf Matejki
  • Biorący monety z tacy mężczyzna to Andrzej Kościelecki marszałek nadworny,podskarbi,zarządzał żupami wielickimi,umiejętnie kierował finansami państwowymi
  • Mikołaj Firlej,kasztelan krakowski(między Krzysztofem Szydłowieckim i Andrzejem Tęczyńskim)
  • arcybiskup Jan Łaski(za Piotrem Tomickim)
  • Olbracht Gasztołd,kanclerz Wielkiego Księstwa Litewskiego,wojewoda wileński(za Janem Łaskim).Król powierzył mu dozór nad sporządzeniem statutu litewskiego.Jego obecność na obrazie ma symbolizować mądrość króla prawodawcy
  • Poniżej króla leży Stańczyk.Zmartwiona twarz wątpi,czy to aby na pewno zwycięstwo(Prusy były jednym z zaborców)
  • Następca tronu Zygmunt August bawi się łańcuchem,który król ma założyć Wielkiemu Mistrzowi.Może to oznaczać bawienie się losem Prus,co w przyszłości będzie tragiczne w skutkach

W lewym dolnym rogu obrazu z dokumentem opatrzonym królewską pieczęcią stoi Bartolomeo Berrecci architekt i twórca renesansowego zamku królewskiego na Wawelu.Jego twarz to jeden z dwóch na obrazie autoportretów Jana Matejki.Drugi to twarz królewskiego błazna Stańczyka.Matejko namalował fragment Sukiennic już w stylu renesansowym,chociaż taką formę przybrały one dopiero w roku 1555 po pożarze,który strawił budowlę w jej dawnym,gotyckim stylu.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz