Józef Mirecki

Józef Anastazy Mirecki ps.Montwiłł,Grzegorz,Bronisław,Sawicki(ur.27 lutego 1879 w Klonówku,zm.9 października 1908 w Warszawie)polski socjalista,jeden z przywódców Organizacji Bojowej PPS i członek jej Wydziału Bojowego.Organizator i uczestnik wielu zamachów.Zginął powieszony na stokach Cytadeli.
Dzieciństwo i młodość
Urodził się w zamożnej rodzinie ziemiańskiej,w majątku Klonówek koło Radomia.Jego ojcem był Teodor Mirecki,wychowanek rosyjskiego korpusu kadetów i oficer armii carskiej,który służbę wojskową odbywał w głębi Rosji.Matka,Franciszka z Gogolewskich,wdowa po hrabim Niesiołowskim,wychowana w głębokim kulcie tradycji powstania styczniowego 1863 roku,wywarła dominujący wpływ na patriotyczne wychowanie syna.Od 1888 r.uczył się w gimnazjum w Radomiu,kończąc szkołę przygotowawczą i cztery klasy gimnazjalne.Już w tym okresie uczestniczy w pracy kółek samokształceniowych założonych przez Kazimierza Kelles-Krauza.W 1896 r.jako uczeń 5 klasy gimnazjum został wydalony za zatarg z rosyjskim oficerem nauczycielem gimnastyki oraz protest przeciwko rusyfikacji.Uniemożliwiało to podjęcie nauki w innych szkołach na terenie zaboru rosyjskiego.Przeprowadził się do Zagłębia,gdzie od października 1896 do lipca 1897 r.odbywał praktykę ślusarską w Hucie Bankowej w Dąbrowie Górniczej.Następnie wstąpił do szkoły sztygarów w Dąbrowie Górniczej.Nie ukończył szkoły,bowiem pod koniec listopada 1899 r.został usunięty wraz z kolegami za kierowanie akcją w obronie pokrzywdzonego kolegi.Według innej wersji za udział w manifestacji przy grobie robotników,zabitych dwa lata wcześniej w starciu z rosyjskim wojskiem.Rozpoczął pracę jako pomocnik buchaltera w Kopalni"Jan"w Dąbrowie Górniczej.
Początki działania w PPS
Od 1900 r.był członkiem PPS.W związku ze swoją działalnością był aresztowany,ale udało mu się zbiec w czasie eskortowania.Udał się do Galicji do Borysławia,gdzie wstąpił na wyższy kurs w krajowej szkole górnictwa i wiertnictwa.Po kilku miesiącach zdał egzamin i rozpoczął kopalnianą praktykę w firmie"Mikucki i Perutz"w Borysławiu,gdzie pracował od czerwca do września 1901 r.Następnie wrócił do Królestwa Polskiego gdzie rozpoczął służbę wojskową(są sprzeczne relacje czy zgłosił się sam czy został zmobilizowany).
Według oceny Pawła Dubera:
Trudno powiedzieć,co skłoniło Mireckiego do powrotu w rodzinne strony.Zdaniem Władysława Pobóg-Malinowskiego przypuszczać musiał,że w Radomiu,gdzie stawał przed komisją poborową,nikt nic nie będzie wiedział o jego działalności w Zagłębiu.Mirecki nie docenił jednak sprawności ochrany,która nie zapomniała o jego działalności w PPS.
Po przydziale do batalionu saperów lejb-gwardii w Petersburgu zostaje aresztowany 2 maja 1902 r.w związku z działalnością w PPS i osadzony w więzieniu piotrkowskim,a następnie 7 maja 1903 przeniesiony do Radomia.Kilka tygodni później zorganizował w więzieniu demonstrację.10 maja 1904 skazany w drodze administracyjnej na wykluczenie z wojska i zesłanie na wschodnią Syberię na okres 6 lat pod jawny dozór policyjny.19 kwietnia 1904 wyjechał na zesłanie,a po miesiącu znalazł się w guberni ołonieckiej.Po ośmiu miesiącach pobytu na zesłaniu uciekł 16 stycznia 1905.Trzy dni później dostał się do Warszawy,a następnie Galicji.
W szeregach Organizacji Bojowej PPS
Natychmiast przystąpił do nowo utworzonej Organizacji Spiskowo-Bojowej PPS.Podczas rewolucji 1905-1907 dowodził wieloma brawurowymi akcjami ekspropriacyjnymi m.in.pod Opatowem(5 sierpnia 1905),gdzie zdobyto 12 tys.rubli.Był członkiem Wydziału Spiskowo-Bojowego PPS.Ponownie wrócił do Warszawy.20 sierpnia 1905 uczestniczył w konferencji warszawskiej PPS,przy ul.Mokotowskiej 23.Dom,w którym odbywały się obrady konferencji został otoczony przez carską ochronę.„Montwiłł”,ostrzeliwując się,wydostał się na dach.Gdy w magazynku pozostał mu ostatni nabój,przyłożył lufę do głowy,nie chcąc dać się wziąć żywcem.Strzał nie okazał się jednak śmiertelny.
Jak pisał historyk Paweł Duber:
Światło na to niezwykłe wydarzenie rzucają wspomnienia adwokata,a w niepodległej Polsce ministra spraw zagranicznych Stanisława Patka,który dobrze znał Mireckiego,gdyż w 1908 roku był jego obrońcą:dach był tak spadzisty,że noga mu się pośliznęła i kula trafiła nie w głowę,lecz w szczękę.
Ranny trafił do Cytadeli,a następnie na Pawiak.W związku z operacją skierowany został do szpitala św.Ducha,skąd uciekł 18 października 1905.Wyjechał do Galicji.Niebawem powrócił do Warszawy,gdzie ponownie uciekł policji w czasie zbrojnego starcia na ul.Mokotowskiej.26 maja 1906 roku uczestniczył w nieudanej akcji bojowej na jadący do Gostynina furgon pocztowy,oraz tym razem w udanym(28 lipca 1906)ataku na pociąg w okolicach Pruszkowa.Wkrótce po tym zostaje kierownikiem okręgu bojowego w Łodzi.Jako szef okręgu zorganizował 12 października 1906 słynną akcję pod Rogowem,na wagon pocztowy.Po rozłamie w PPS w 1906 r.znalazł się w PPS-Frakcji Rewolucyjnej.W sierpniu 1907 r.został członkiem Wydziału Bojowego PPS-Frakcji Rewolucyjnej.Organizował kolejne akcje.7 lipca 1907 zorganizował pod Łapami nieudany napad na pociąg,wiozący oddział znienawidzonego pułku"wołyńców".28 listopada 1907 został wydany żandarmom przez prowokatora Charewicza,schwytany wraz z żoną i osadzony na X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej.Rok później trzykrotnie sądzony(30 maja,3 i 4 sierpnia,6 października) i skazany na śmierć.9 października 1908 stracony na Cytadeli.Miejsce jego pochówku do dziś pozostaje nieznane.
W liście napisanym przed śmiercią stwierdził:
Śmierć moja,położy wreszcie kres oszczerczym plotkom,że naczelnicy umieją tylko innych wysyłać na śmierć,a sami w ogień nie idą.Po drugie,doda bodźca pozostałym bić się aż do zwycięstwa.Jest u nas w zwyczaju umierać z krzykiem.Krzyków w ogóle nie lubię,jeśli jednak wydać go padnie,to będzie nim jedynie:"Niech żyje Polska niepodległa!
Rodzina
Józef Mirecki osierocił córkę,której ojcem chrzestnym był Józef Piłsudski.Podpisy pod aktem chrztu złożyli adwokat i obrońca w procesach rewolucjonistów Stanisław Patek i działacz Organizacji Bojowej PPS Czesław Świrski.Jego żoną była Maria,wcześniej zamężna z Marcinem Woyczyńskim,także członkiem Organizacji Bojowej PPS.
Upamiętnienie
Wraz ze Stefanem Okrzeją i Henrykiem Baronem stanowi symbol walki Polaków podczas rewolucji 1905-1907 o niepodległość i sprawiedliwość społeczną.Pośmiertnie odznaczony 19 grudnia 1930 Krzyżem Niepodległości z Mieczami.W Łodzi imieniem Montwiłła-Mireckiego nazwano wybudowane w latach 1928-1931 nowoczesne osiedle mieszkaniowe.W ścianę budynku przy ul.Srebrzyńskiej 75 wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą socjaliście 15 stycznia 1933.Ulice jego imienia istnieją w:Bielsku-Białej,Gdyni,Grodzisku Mazowieckim,Koszalinie,Krakowie,Mińsku Mazowieckim,Piotrkowie Trybunalskim,Radomiu,Siedlcach,Sochaczewie,Szczecinie,Sosnowcu,Tomaszowie Mazowieckim,Warszawie,Żyrardowie,Skierniewicach,Zamościu,Dębnie oraz nieprzerwanie od lat 30.XX wieku w Częstochowie.W Gdańsku do 2006 r.istniała ulica Montwiłła-Mireckiego,przemianowana przez Radę Miasta na ul.Józefa Zator-Przytockiego.W 1983 r.odznaczony został Gwiazdą Wytrwałości.