Bolesław Mołojec

Ps.Apostoł,Edward Długi(ur.9 lutego 1909 w Henrykowie koło Tomaszowa Mazowieckiego,zm.29 lub 31 grudnia 1942 w Warszawie)polski działacz komunistyczny.W młodości pracował w Tomaszowskiej Fabryce Sztucznego Jedwabiu(TFSJ).Należał do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej.Był sekretarzem komórki młodzieżowej w TFSJ.Wykazywał skłonności do teoretyzowania i mistycyzmu i z tego zapewne powodu nosił pseudonim"Apostoł".W latach 1935-36 był członkiem Sekretariatu KC KZMP.Od 1936 r.uczestnik wojny domowej w Hiszpanii.Pierwotnie walczy w batalionie im.Georgija Dymitrowa.Jako wyróżniający się żołnierz otrzymał stopień porucznika i został szefem sztabu batalionu im.Jose Palafoxa wchodzącego w skład XIII Brygady im.Jarosława Dąbrowskiego.W październiku 1937 r.awansował na kapitana i został dowódcą batalionu im.Adama Mickiewicza.Doceniony za walki w Estremadurze został zastępcą dowódcy Brygady im.J.Dąbrowskiego i w trakcie walk nad Ebro latem 1938 r.otrzymał stopień majora i dowództwo Brygady Międzynarodowej im.Jarosława Dąbrowskiego.Jako jedyny z Polaków walczących w Hiszpanii otrzymał z rąk premiera Negrina najwyższe odznaczenie bojowe Republiki Hiszpańskiej Medal Za Dzielność.We wrześniu 1938 r.został dowódcą Centrum Demobilizacyjnego Brygad Międzynarodowych.Od stycznia 1939 r.przebywał w Paryżu,gdzie kierował najpierw Grupą Inicjatywną dla spraw polskich przy Międzynarodówce Komunistycznej a potem Tymczasowym Ośrodkiem Kierowniczym KPP stworzonymi przez Komintern w celu zastąpienia rozwiązanej w 1938 roku Komunistycznej Partii Polski.Następnie od stycznia 1940 roku przebywał w ZSRR.Tworzył tam memoriały dla władz radzieckich wskazujące na konieczność odbudowy partii komunistycznej w Polsce walczącej z hitlerowcami.Od jesieni 1940 r.w Szkole Politycznej w Nagornoje,potem w Puszkino pod Moskwą i w Kusznarenkowie koło Ufy.Członek tzw.Grupy Inicjatywnej.Podczas szkolenia w ZSRR pisał memoriały do Stalina.Leon Kasman wspominał :„List,który wysłał do Stalina nie był przedyskutowany z grupą(…).Pamiętam jedynie,że był on w stylu„Ty mnie rozumiesz,a ja Ciebie Stalinie””.Istniała między Mołojcem,a resztą szkolonych,którzy później stali się aktywem kierowniczym PPR,rozbieżność co do koncepcji działań ruchu komunistycznego w Polsce.Mołojec uważał,że komuniści powinni zbudować silną organizację wojskową opartą na hasłach przede wszystkim patriotycznych.Komórki komunistyczne istniałyby jedynie jako zarządy polityczne przy jednostkach wojskowych.Zwyciężyła jednak koncepcja reprezentowana przez Marcelego Nowotkę i Pawła Findera zakładająca budowę silnej partii komunistycznej,której podporządkowany byłby ruch partyzancki.W nocy na 28 grudnia 1941 został wśród 6-osobowej grupy polskich komunistów(Grupa Inicjatywna)zrzucony przez Sowietów na spadochronie w okolice wsi Wiązowna koło Warszawy.Współzałożyciel PPR.Wchodził w skład"trójki kierowniczej"PPR(obok Marcelego Nowotki i Pawła Findera) i dowodził Gwardią Ludową.Uczestniczył w pierwszej(10 czerwca 1942 r.)akcji zbrojnej Gwardii Ludowej przeciwko okupantowi pod Polichnem.W lecie 1942 roku podjął konspiracyjną podróż do Paryża celem sprowadzenia do okupowanej Polski kilkudziesięciu byłych żołnierzy Brygad Międzynarodowych,którzy zasilili kadry dowódcze Gwardii Ludowej.Władysław Gomułka tak charakteryzował go w swoich wspomnieniach:"Mołojec był człowiekiem niemal pozbawionym uczucia strachu,a zarazem żołnierzem kochającym wojaczkę."Mołojec został oskarżony o zabójstwo Marcelego Nowotki i zabity na polecenie władz PPR przez Jana Krasickiego.
Oskarżenie o śmierć Nowotki
28 listopada 1942 roku nieopodal warszawskiego Dworca Zachodniego granatowa policja znalazła zwłoki pierwszego przywódcy PPR Marcelego Nowotki.Powiadomieni o tym Paweł Finder i Małgorzata Fornalska,wiedząc,że tego dnia Nowotko był umówiony z Bolesławem Mołojcem,próbowali skontaktować się z tym ostatnim.Udało się to dopiero po 3 dniach.Mołojec oświadczył,że spotkał się z Nowotką,ale po krótkiej rozmowie rozstali się i nie wie,co się z nim stało.Po kilku dniach zmienił zdanie i oświadczył,że zostali z Nowotką napadnięci przez nieznanych sprawców,a Nowotko zginął zastrzelony.Zapytany,czemu uciekł,zostawiając Nowotkę odpowiedział,że stchórzył i ratował samego siebie.Wyraził pogląd,że napadu mogła dokonać AK.Po tych rozmowach bez wiedzy pozostałych członków KC PPR Mołojec przesłał do Moskwy do Dymitrowa depeszę informującą o śmierci Nowotki w wyniku zamachu podziemia londyńskiego i o fakcie przejęcia funkcji sekretarza PPR przez samego Mołojca.O swoim spotkaniu z Nowotką nie poinformował.Wszystkie te fakty spowodowały u pozostałych członków KC podejrzenie,że sprawcą zabójstwa Nowotki był sam Mołojec.29 grudnia 1942 r.Finder,Fornalska,Jóźwiak i Gomułka ze względu na zagrożenie dla podziemnej działalności PPR podjęli decyzję o likwidacji Mołojca,która została dokonana przez Jana Krasickiego tego dnia na ul.Kamienne Schodki.Na posiedzeniu KC PPR 31 grudnia 1942 r.powołano komisję partyjną na czele z adwokatem Teodorem Duraczem,która miała zbadać sprawę i przedstawić partii po wojnie wyniki swojej działalności.Komintern poinformowano o całej sprawie 8 stycznia 1943 r.Komisja Duracza ustaliła,że 28 listopada 1942 r.(w dniu w którym zginął Nowotko)brat Bolesława Mołojca Zygmunt ps.Anton,będący ówcześnie kierownikiem wydziału informacji Sztabu Głównego Gwardii Ludowej,pobierał broń z konspiracyjnego magazynu celem likwidacji nieznanego mu wcześniej prowokatora w szeregach PPR.W tej sytuacji po rozmowach wyjaśniających z Zygmuntem Mołojcem wyrokiem śmierci objęto również jego.Wyrok został wykonany.Większość historyków przyjmuje,że przyczyną śmierci Nowotki były osobiste ambicje Mołojca,który uważał się za osobę predestynowaną do sprawowania kierownictwa partii komunistycznej.W literaturze historycznej podaje się różne przypuszczalne motywy działania braci Mołojców(ambicje,patriotyzm,współpraca z Gestapo,NKWD czy AK,a nawet choroba psychiczna).Brani są pod uwagę także inni zabójcy.