Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

TOPR polskie stowarzyszenie zajmujące się,za zgodą ministra spraw wewnętrznych,ratownictwem górskim na obszarze polskich Tatr.Aby zostać ratownikiem tatrzańskim,należy przejść okres próbny trwający od 1,5 roku do 3 lat.Trzeba wykazać się doskonałą znajomością topografii Tatr,a także praktycznymi umiejętnościami w dziedzinie wspinania,speleologii,narciarstwa,ratownictwa i auto asekuracji.Po zakończeniu szkolenia ratownik składa przysięgę na ręce naczelnika.

Historia
Projekt powołania stowarzyszenia zajmującego się ratownictwem górskim powstał w 1908 r.Śmierć Mieczysława Karłowicza,który zginął zasypany przez lawinę,przyspieszyła prace nad powstaniem organizacji,zarejestrowanej ostatecznie 29 października 1909 we Lwowie pod obecną nazwą.Prezesem stowarzyszenia został Kazimierz Dłuski,naczelnikiem Mariusz Zaruski,a siedzibą TOPR-u Dworzec Tatrzański.W 1910 r.w akcji ratunkowej na północnej ścianie Małego Jaworowego Szczytu,zginął jeden z ratowników Klemens Bachleda,który nie usłuchał naczelnika,wzywającego go do powrotu słowami„Klimku,wracajcie”.Pomimo jego poświęcenia ranny taternik Stanisław Szulakiewicz zmarł,nie doczekawszy się pomocy.W 1940 r.ratownicy zgodzili się przyjąć propozycję niemieckiego okupanta i przywrócić działalność TOPR-u,który funkcjonował w czasie wojny pod nazwą Freiwillige Tatra Bergwacht.W 1952 r.Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe zostało włączone w strukturę Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego,a cztery lata później ratownicy działali już pod nazwą Grupy Tatrzańskiej GOPR.W 1963 r.po raz pierwszy użyto śmigłowca w akcji ratunkowej.Był to SM-1,pilotowany przez Tadeusza Augustyniaka.Helikopter przetransportował turystę ze złamaną nogą z Doliny Pięciu Stawów Polskich do zakopiańskiego szpitala.W 1974 r.ratownicy wzbogacili się o pierwszego psa posiadającego licencję psa lawinowego.Był to„Cygan”owczarek niemiecki.W 1991 r.TOPR ponownie usamodzielnił się,wychodząc ze struktur GOPR-u.Rok później ratownicy tatrzańscy otrzymali od prezydenta Lecha Wałęsy śmigłowiec PZL W-3 Sokół,który miał wyższy pułap zawisu niż używany w tym czasie Mi-2,co pozwalało na bezpieczne prowadzenie akcji ratowniczej w wyższych partiach gór.Miał ponadto większy udźwig użyteczny w stosunku do tegoż śmigłowca,co pozwalało zabrać większą ilość ratowników na pokład.Niespełna trzy lata później,11 sierpnia 1994,śmigłowiec ten uległ katastrofie,w wyniku której zginęło dwóch pilotów(Bogusław Arendarczyk i Janusz Rybicki)oraz dwóch ratowników(Janusz Kubica i Stanisław Mateja).W 1995 r.TOPR zaczął korzystać z nowego„Sokoła”obsługiwanego przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe.Początkowo maszyna stacjonowała w Zakopanem tylko sezonowo,od roku 2000 przeniesiono ją tu na stałe.W 1999 r.TOPR został przyjęty w poczet członków Międzynarodowego Komitetu Ratownictwa Alpejskiego(IKAR).W 2003 r.miał miejsce najtragiczniejszy do tej pory wypadek lawinowy w polskich Tatrach.13-osobowa wycieczka licealistów z Tychów,zmierzająca na Rysy,została zasypana lawiną,która pochłonęła 8 ofiar śmiertelnych.Drugiego dnia akcji ratunkowej miała miejsce awaria„Sokoła”,podczas której zatrzymały się kolejno oba silniki śmigłowca.Henrykowi Serdzie(lecącemu bez ratowników na pokładzie,ponieważ zdołali oni bezpiecznie wyskoczyć w momencie zepsucia się pierwszego silnika)udało się wylądować autorotacyjnie;śmigłowiec uległ poważnemu uszkodzeniu(złamanie belki ogonowej),nie powodując jednak strat w obiektach naziemnych.Po tym incydencie Henryk Serda został zwolniony z pracy przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe,zarzucające mu łamanie przepisów lotniczych.Pilot został uniewinniony od zarzutu spowodowania niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu powietrznym,a w 2005 r.zasiadł ponownie za sterami wyremontowanego„Sokoła”,eksploatowanego od tej pory bezpośrednio przez TOPR.W 2014 r.ratownicy TOPR podjęli 472 interwencje(421 wypadków turystycznych,22 taternickie,9 skiturowych,2 narciarskie poza trasowe i 2 jaskiniowe),ratując 551 osób(w tym 189 za pomocą śmigłowca,który wykonał 168 lotów).Zarejestrowano 19 wypadków śmiertelnych:9 w wyniku upadku z wysokości,4 z powodu zachorowań,1 od porażenia piorunem oraz 5 z innych przyczyn).
Naczelnicy TOPR

• TOPR 1909-1956:
  
  • Mariusz Zaruski 1909–1914
  • Józef Oppenheim 1914–1939
  • Zbigniew Korosadowicz 1945 r.
  • Tadeusz Pawłowski 1952 r.
  • Zygmunt Wójcik 1953–1956
• Grupa Tatrzańska GOPR 1956-1991:
  
  • Zygmunt Wójcik 1956–1960
  • Eugeniusz Strzeboński 1960–1964
  • Zygmunt Wójcik 1964–1966
  • Michał Gajewski 1967–1969
  • Ryszard Drągowski 1969–1972
  • Michał Jagiełło 1972–1974
  • Tadeusz Ewy 1974–1976
  • Stanisław Janik 1976–1977
  • Ryszard Szafirski 1977–1978
  • Jerzy Klimiński 1978–1981
  • Jan Komornicki 1981–1982
  • Stanisław Łukaszczyk Zbójnik 1982–1987
  • Jan Komornicki 1987 r.
  • Piotr Malinowski 1987–1991
• TOPR od 1991 r.:
  
  • Piotr Malinowski 1991-1993
  • Robert Janik 1993–1998
  • Jan Krzysztof od 1998 do chwili obecnej

Personel latający w TOPR w latach 1963–2003:
Piloci:Tadeusz Augustyniak(1930–2011),Bogusław Arendarczyk,Andrzej Brzeziński,Robert Hojdys,Józef Kania,Zbigniew Łukasik,Janusz Rybicki,Henryk Serda,Janusz Siemiątkowski,Wojciech Wiejak i Wiesław Wolański.
Dane adresowe

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

34-500 Zakopane,ul.Piłsudskiego 63a

tel:(+48)18 2014731 
fax:(+48)18 2015560 
telefon ratunkowy:(+48)601100300
Upamiętnienia
Z okazji 100 rocznicy powstania TOPR Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek,na którym umieszczono fotografię jednego z pierwszych ratowników górskich TOPR.Na wierzchołku Rysów umieszczono pamiątkową tablicę oraz krzyż,które jednak zostały zdemontowane,gdyż zostały tam umieszczone nielegalnie przez nieustalone osoby.Także z okazji 100 rocznicy na DVD został wydany film"Na każde wezwanie naczelnika"o historii TOPR-u.