Jan Krenz(dyrygent)

Ur.14 lipca 1926 we Włocławku polski kompozytor i dyrygent.

Życiorys
Gry na fortepianie uczył się początkowo u Stanisława Raube w Warszawie.W okresie okupacji niemieckiej był uczniem Zbigniewa Drzewieckiego(fortepian) i Kazimierza Sikorskiego(kompozycja).W 1943 r.na koncercie konspiracyjnym w Warszawie wykonano jego Kwartet smyczkowy.Studia muzyczne ukończył z odznaczeniem w 1947 roku w klasie dyrygentury Kazimierza Wiłkomirskiego i klasie kompozycji Kazimierza Sikorskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi.Jako dyrygent zadebiutował w 1946 r.w Łodzi,prezentując m.in.własną Toccatę na fortepian i orkiestrę smyczkową(1943 r.utwór wycofany przez Krenza).W latach 1947-1949 był drugim dyrygentem w Państwowej Filharmonii w Poznaniu;w tym samym czasie w Operze Poznańskiej wystawił Uprowadzenie z seraju Mozarta.Od 1950 r.koncertował regularnie za granicą.Od 1949 do 1951 r.asystent Grzegorza Fitelberga,dyrektora katowickiej orkiestry Polskiego Radia.W latach 1953–1968 dyrygent i dyrektor Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach.Wielokrotnie występował z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia za granicą,m.in.w 1963 r.odbył,najdłuższe w dziejach polskich zespołów,4-miesięczne tournée przez ZSRR,Mongolię,Chiny,Japonię po Nową Zelandię i Australię,dając w sumie 55 koncertów.W 1967 r.został pierwszym dyrygentem,a w 1968 r.także dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Warszawie.Jego działalność w tej placówce(do 1973 r.)zaznaczyła się m.in.premierami Borysa Godunowa M.Musorgskiego,Elektry R.Straussa i Otella G.Verdiego.W latach 1968-1973 prowadził także orkiestrę radia duńskiego w Kopenhadze i współpracował z radiem holenderskim w Hilversum(1983–1985),a także z orkiestrą Yomiuri Nippon Symphony Orchestra w Tokio.W latach 1979-1982 pełnił także funkcję Generalmusikdirektor miasta Bonn,prowadząc orkiestrę Beethovenhalle oraz przedstawienia operowe(m.in.1979 Lulu A.Berga i Straszny dwór Moniuszki z polskimi wykonawcami).W latach 1983-1985 współpracował z radiem holenderskim w Hilversum.Gościnnie dyrygował we wszystkich ważniejszych ośrodkach muzycznych,występował m.in.z Berliner Philharmoniker,Staatskapelle Dresden,orkiestrą Filharmoniczną w Leningradzie,Tonhalle w Zurychu,Orchestra delia Scala w Mediolanie,Royal Concertgebouw w Amsterdamie oraz z orkiestrami londyńskimi,a także w Stanach Zjednoczonych z Detroit Symphony Orchestra i New York Brooklyn Symphony Orchestra.Uczestniczył regularnie w Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień oraz w festiwalach m.in.w Edynburgu,Bergen,Pradze,Montreux,Osace,Wiedniu.Krenz często dyryguje gościnnie orkiestrą FN oraz zespołem Sinfonia Varsovia,z którym odbył kilka zagranicznych tournées.Nagrania płytowe Krenz wykonał m.in.dla firm PN,Philips,Supraphon,Olympia,Lyssna,obejmują one utwory kompozytorów polski(Chopin,Moniuszko,Paderewski,Szymanowski,Lutosławski,Serocki,Baird,Górecki,Szabelski),muzykę klasyczną i romantyczną,dzieła czołowych przedstawicieli współczesności.Za nagrania płytowe otrzymał liczne międzynarodowe nagrody.Ponadto współpracował z PRiTV w Warszawie prowadząc np.w latach 70-ych cykl audycji telewizyjnych"Słowo i muzyka",a 1990-1991 cykl audycji radiowych poświęconych polski kompozytorom.W 2007 r.był bohaterem Festiwalu Kompozytorów Polskich w Bielsku-Białej(obok Karola Szymanowskiego).
Zofia Helman w Encyklopedii muzycznej PWM napisała o nim:

działalność i osiągnięcia artystyczne postawiły go w rzędzie czołowych współczesnych mistrzów batuty(...)Obdarzony talentem kreacyjnym,nadaje wykonywanym dziełom piętno swej osobowości,nie wykraczając jednak poza intencje kompozytora,lecz raczej je uwydatniając.W interpretacji Krenza wirtuozowska precyzja wykonania i przemyślenie szczegółów konstrukcji utworu idą w parze ze zmysłem muzycznej dramaturgii,podkreśleniem jakości emocjonalnych dzieła oraz znakomitym wyczuciem stylów.

Autor muzyki do filmów Andrzeja Munka"Kolejarskie słowo","Błękitny Krzyż","Niedzielny Poranek","Eroica" i "Zezowate szczęście"oraz do filmu Andrzeja Wajdy"Kanał".Wraz z Tadeuszem Bairdem i Kazimierzem Serockim stworzył w 1949 r.Grupę 49,która stawiała sobie za cel wprowadzenie do polskiej muzyki zasad socrealizmu.5 października 2005 podczas uroczystości w krakowskim magistracie został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
Utwory(wybór)

• I kwartet smyczkowy(1943 r.)
• Tryptyk na głos i fortepian(1946 r.)
• Symfonia nr 1(1947–1949)
• Serenada klasyczna na małą orkiestrę(1950 r.)
• Dwie śpiewki(smutna i wesoła)na chór a cappella(1950 r.)
• Kwartet na flet,obój,klarnet i fagot(1950 r.)
• Taniec symfoniczny na orkiestrę(1951 r.)
• Serenada wiejska na małą orkiestrę(1951 r.)
• Rapsodia na orkiestrę smyczkową,ksylofon,tam-tam,kotły i czelestę(1952 r.)
• Concertino na fortepian i małą orkiestrę(1952 r.)
• Musica per clarinetto solo(1958 r.)
• Capriccio na 24 instrumenty(1961–1962)
• Messa breve per coro e campane(1982 r.)
• Maski tryptyk symfoniczny na orkiestrę(1982–1985)
• Musica da camera(Quartetto No.3)per quartetto d’archi(1983 r.)
• Sonatina per due violini soli(1986 r.)
• Epitaphion na orkiestrę(1989–1990)
• Symfonia nr 2(quasi una fantasia)(1989–1992)
• Sinfonietta per fiati(1994–1995)
• Impromptu pour violoncelle(1997 r.)
• Tristan in memoriam.Postludium per quartetto d’archi(1997 r.)
• Aria i Perpetuum Mobile na orkiestrę(2004 r.)
• Uwertura na orkiestrę symfoniczną(2005 r.)
• Requiem na baryton solo,chór mieszany i orkiestrę(2007 r.)

Odznaczenia i nagrody

• Złoty Krzyż Zasługi(1952 r.)
• Nagroda Państwowa II stopnia(1955 r.)
• Nagroda muzyczna miasta Katowic(1957 r.)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia w dziedzinie muzyki(1963 r.)
• Nagroda Związku Kompozytorów Polskich(1968 r.)
• Nagroda Państwowa I stopnia(1971 r.)
• Order Sztandaru Pracy II klasy(1971 r.)
• Złota Odznaka Za zasługi dla Warszawy(1972 r.)
• Nagroda Państwowa I stopnia(1972 r.)
• Nagroda Komitetu do Spraw Radia i Telewizji(1979 r.)
• Diamentowa Batuta nagroda honorowa z okazji 70-lecia Polskiego Radia(1995 r.)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za rok 1998,za dorobek artystyczny w dziedzinie muzyki(1999 r.)
• Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis(2005 r.)
• Order Ecce Homo(2009 r.)
• Koryfeusz Muzyki Polskiej za całokształt twórczości(2011 r.)
• Dwukrotnie nagroda Złotego Orfeusza za wykonania na Warszawskiej Jesieni