Znaczenie heraldyczne barw polskiej flagi
Barwy flagi złożone z dwóch poziomych pasów:białego oraz czerwonego są odwzorowaniem kolorystyki godła państwowego,który stanowi orzeł biały na czerwonym polu.Zgodnie z zasadami heraldyki pas górny reprezentuje białego orła,a dolny czerwone pole tarczy herbowej.
Kolory te według symboliki używanej w heraldyce mają następujące znaczenie:
- Koloru białego używa się w heraldyce jako reprezentację srebra.Oznacza on także wodę,a w zakresie wartości duchowych czystość i niepokalanie
- Kolor czerwony jest symbolem ognia i krwi,a z cnót oznacza odwagę i waleczność
Pierwotnie polską barwą narodową był karmazyn,stanowiący symbol dostojeństwa i bogactwa,a zarazem uważany za najszlachetniejszy z kolorów.Z uwagi na cenę barwnika koszenili uzyskiwanej z larw czerwca polskiego,mało kto mógł sobie na niego pozwolić,dlatego też był on wykorzystywany jedynie przez najbogatszą szlachtę i dostojników państwowych.Na pierwszych flagach i sztandarach reprezentujących Królestwo Polskie widniał biały orzeł w koronie na czerwonym tle.Jan Długosz opisując przygotowania do bitwy pod Grunwaldem pisze o„chorągwi wielkiej,na której wyszyty był misternie orzeł biały z rozciągnionemi skrzydły,dziobem rozwartym i z koroną na głowie,jako herb i godło całego Królestwa Polskiego”.Barwami królewskimi Rzeczypospolitej Obojga Narodów był sztandar złożony z trzech pasów:dwóch czerwonych umieszczonych w dole i na górze oraz oddzielającym go pasie białym,na których umieszczano zwykle czterodzielny Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów o czerwonym tle zawierający dwa pola przedstawiające białego Orła w koronie,czyli symbol Korony i dwa z wizerunkiem Pogoni herbu Litwy.Na tarczy sercowej znajdował się najczęściej herb rodowy aktualnie panującego monarchy.W okresie przedrozbiorowym silna była także tradycja uznająca za barwy narodowe trzy kolory:biały,karmazynowy i granatowy.Tradycja barw karmazynowej i granatowej wywodzi się od strojów żołnierzy kawalerii,w których to formacjach służyli w większości szlachcice(tzw.wojska narodowego autoramentu).Chociaż już w XVI wieku próbowano unifikować stroje poszczególnych oddziałów,jezdni w Polsce aż do XVIII wieku nie nosili mundurów.W początkach XVIII wieku jednolite stroje pojawiły się w pierwszych oddziałach prywatnych,a w połowie wieku w oddziałach królewskich.W roku 1746 hetman wielki litewski Michał Kazimierz Radziwiłł wprowadził regulaminowy ubiór dla wszystkich husarzy i pancernych litewskich.Husaria nosić miała kontusze koloru karmazynowego i żupany granatowego,a pancerni kontusze koloru granatowego i żupany koloru karmazynowego.Wkrótce potem żołnierze koronni zaczęli z własnej inicjatywy nosić mundury,które dodawały im prestiżu wśród obywateli i ułatwiały rozpoznanie w tłumie.Usankcjonowaniem zwyczaju noszenia munduru w wojsku koronnym(husarii)był uniwersał hetmana Jana Klemensa Branickiego z 1763 roku.Pochodzenie bieli jako jednego z kolorów narodowych pochodzi zaś od kopii i proporców jazdy,które zdobiono chorągiewkami czerwono-białymi lub karmazynowo-granatowymi.W roku 1775 powstała Kawaleria Narodowa,której mundury określono na granatowo-karmazynowo-białe.Po upadku państwa tradycja kolorystyczna nie zanikła.W 1807 roku sformowano pierwszy pułk lekkokonny dla gwardii Napoleona Bonaparte i utrzymano w nim mundury w barwach narodowych.Trójkolorowe kokardy pojawiły się także w pierwszych dniach powstania listopadowego.Barwy biała i czerwona zostały uznane za narodowe po raz pierwszy 3 maja 1792.Podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Ustawy Rządowej damy wystąpiły wówczas w białych sukniach przepasanych czerwoną wstęgą,a panowie nałożyli na siebie szarfy biało-czerwone.Nawiązano tą manifestacją do heraldyki Królestwa Polskiego białego orła na czerwonej tarczy herbowej.
Po raz pierwszy polskie barwy zostały uregulowane w uchwale Sejmu Królestwa Polskiego z 7 lutego 1831 na wniosek posła Walentego Zwierkowskiego,wiceprezesa Towarzystwa Patriotycznego,jako propozycja kompromisowa pomiędzy barwą białą nadaną przez Augusta II Mocnego i proponowaną przez konserwatystów i trójbarwną biało-czerwono-szafirową barwami konfederacji barskiej proponowanymi przez Towarzystwo Patriotyczne:
Izba Senatorska i Izba Poselska po wysłuchaniu Wniosków Komisji Sejmowych,zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki,pod którą winni się łączyć Polacy,postanowiły i stanowią:
Artykuł 1
Kokardę Narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego,to jest kolor biały z czerwonym.
Artykuł 2
Wszyscy Polacy,a mianowicie Wojsko Polskie te kolory nosić mają w miejscu gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były.
Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.
Po odzyskaniu niepodległości barwy i kształt flagi uchwalił Sejm Ustawodawczy odrodzonej Polski 1 sierpnia 1919.W ustawie podano:„Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolor biały i czerwony w podłużnych pasach równoległych,z których górny biały,dolny zaś czerwony.”Dwa lata później Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało broszurę,w której sprecyzowano odcień czerwieni definiując ją jako karmazyn,ale w 1927 r.odcień koloru czerwonego został zmieniony na cynober,ten sam kolor został użyty w definicji flagi w ustawie z 1955 r.Kolory flagi zostały ponownie zmienione ustawą z 31 stycznia 1980,ustawę opracował zespół ekspertów w skład którego wchodzili Szymon Kobyliński,Maria Szypowska,Kazimierz Sikorski oraz Nikodem Sobczak.
Konstrukcja,wymiary i barwy
Obowiązująca flaga Rzeczypospolitej Polskiej jest prostokątem o proporcjach 5:8 podzielonym na dwa poziome pasy:biały(u góry) i czerwony.Dopuszcza się także wieszanie flagi w formie pionowej wstęgi:wówczas barwa biała powinna znajdować się po lewej stronie(widok z przodu).
Odwzorowanie graficzne barw ustawowych
Zgodnie z załącznikiem do ustawy kolor biały na fladze polskiej przypomina bardziej kolor„srebrnobiały”(„szary”)niż„biały”(„śnieżnobiały”),który dla niektórych osób wydaje się bardziej„naturalny”czy„intuicyjny”.Według raportu„Informacja o wynikach kontroli używania symboli państwowych przez organy administracji publicznej”Najwyższej Izby Kontroli dostępne w sprzedaży,a także używane oficjalnie symbole narodowe(godło i flaga),w wielu przypadkach rażąco różnią się od wzorców opisanych w Konstytucji i ustawie.Różnice i kontrowersje związane z jasnością bieli wynikają z tego,iż ustawodawca określając w załączniku do ustawy barwy flagi brał pod uwagę możliwość odwzorowania bieli na materiale,z którego flagi są szyte(jasność materiału).Monitory CRT i LCD potrafią wyświetlić znacznie jaśniejszą biel,więc po przeliczeniu barw flagi z xyY na sRGB objawiło się to szarawym odcieniem bieli.Ponieważ nie wiadomo,czy ustawodawca podając parametry barw narodowych podawał je wyłącznie dla tkanin,czy też dla wszystkich możliwych materiałów,w tym monitorów,nie można stwierdzić,czy barwy wyliczone z ustawy są poprawnym odwzorowaniem barw Rzeczypospolitej Polskiej na ekranie,czy też nie.Komisja Heraldyczna do tej pory nie ustaliła,w jaki sposób zdefiniować barwy flagi mające być prezentowane w Internecie.W 2005 r.zespół ekspertów wstępnie określił barwy flagi w poligraficznym systemie CMYK,jednak po wyborach prezydenckich prace zespołu nie zostały wznowione.
Odcień bieli na polskiej fladze
Biel wchodząca w skład barw Polski do 1980 r.była określana słownie,bez podawania jej parametrów.Stan ten zmieniła ustawa z 1980 r.biel ustalona w załączniku do ustawy z 31 stycznia 1980 nie jest idealnie biała.Jest to skutkiem faktu,że ustalono dla bieli parametr jasności Y=82;idealna biel powinna mieć ten parametr równy około 100.Po przeliczeniu ustawowej bieli na jedną z przestrzeni barw RGB,sRGB,otrzymuje się szesnastkowo:#E9E8E7.Oceniając biel flagi na monitorze należy zwrócić uwagę na jego ustawienia:załączony tu rysunek najpoprawniej oddaje intencje ustawodawcy przy ustawieniu punktu bieli na temperaturę barwową 6500 K.Odcień szarości może też zależeć od kąta patrzenia,zwłaszcza na monitorach typu LCD.Ponadto należy pamiętać,że względna szarość ustawowej bieli jest pogłębiona faktem jej wyświetlania tutaj na idealnie białym tle(współczesne monitory potrafią wyświetlić biel jaśniejszą niż kartka).Ten sam kolor na ciemnym tle naturalnie uznaje się za biały.
Odcień czerwieni na polskiej fladze
W ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r.o godle,barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych(Dz.U.z 2016 r.poz.625),w załączniku nr 2,barwy flagi określono za pomocą współrzędnych trójchromatycznych,a dopuszczalne różnice barw za pomocą parametru ΔE*u*v*,w przestrzeni CIELUV:
| „Współrzędne trójchromatyczne barw x,y,ich składowa Y oraz dopuszczalna różnica barwy E w przestrzeni barw CIE 1976(L*u* v*)ustalona według wzoru CIELUV przy iluminancie C i geometrii pomiarowej d/0”. Dobrym odwzorowaniem barwy czerwonej na fladze mogą być wzorce stosowane w komputerowych mieszalniach farb,które są zdefiniowane przez trzy parametry liczbowe,dające się jednoznacznie odnieść do podanych w Ustawie teoretycznych wartości CIELUV z uwzględnieniem dopuszczalnej odchyłki delta E.Kolorami farb,które spełniają podane kryteria są trzy odcienie ze wzornika Natural Color System:S1080-R,S1080-Y90R oraz 1085-Y90R,a w notacji standardu RAL,kolorem takim jest RAL3018(truskawkowy).Po przeliczeniach na system RGB(sRGB)otrzymuje się czerwień,której parametry RGB w zapisie szesnastkowym to #D4213D.Czerwień wynikająca z wyliczeń parametrów podanych w ustawie oraz zamieszczona na kolorowym rysunku stanowiącym załącznik 3 ustawy jest w odcieniu karmazynu,czym nawiązuje do barw stosowanych do roku 1930(ze względu na słowny opis barw obowiązujących w latach 1919–1930 nie można stwierdzić,czy jest to ten sam odcień czerwieni). Flaga państwowa z godłem Od 1955 r.dwa rodzaje flag są w Polsce nazywane„flagą państwową”.Oprócz opisanej powyżej flagi biało-czerwonej istnieje także flaga z godłem Polski na białym prostokącie nazywana„flagą państwową z godłem”.Flagę tę po raz pierwszy ustanowiono 1 sierpnia 1919 i początkowo przeznaczono dla polskich poselstw(przedstawicielstw dyplomatycznych) i konsulatów oraz statków handlowych.W latach 1928–1938 była tylko banderą handlową.Wynikało to z faktu,że flaga biało-czerwona była i jest do dziś jedną z flag Międzynarodowego Kodu Sygnałowego używanego do sygnalizacji na morzu(flaga biało-czerwona to flaga„H”,oznaczająca(jako sygnał jednoliterowy):„Mam pilota na statku”),zatem aby odróżnić od niej polską banderę,dodano godło.Od 1938 r.ponownie używają jej polskie instytucje państwowe za granicą.Dekret z 7 grudnia 1955 potwierdził ten zakres używania flagi,rozszerzając go na lotniska cywilne,porty lotnicze oraz polskie samoloty komunikacyjne za granicą.Ustawa z 31 stycznia 1980 rozszerzyła zakres używania flagi także na kapitanaty i bosmanaty portów.Rysunek orła w czerwonym polu na białym pasie flagi zmieniał się wraz z urzędową zmianą godła państwowego,a obecny wzór herbu pochodzi z 9 lutego 1990 roku. Aktualnie flagę państwową z godłem Rzeczypospolitej Polskiej podnoszą:
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz