poniedziałek, 19 września 2016

Prószków

Dodatkowa nazwa w j.niem.Proskau,dawniej też Prosków miasto w województwie opolskim,w powiecie opolskim,siedziba gminy,położone 12 km na południe od Opola,historycznie leży na Górnym Śląsku.Prawa miejskie Prószków uzyskał w 1560 r.utracił je w 1915 r. i ponownie odzyskał w 2004 r.Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 414:Prudnik-Opole,a obok Prószkowa przebiega autostrada A4(jednak bez możliwości zjazdu;znajduje się tam tylko MOP kat.I,od 2006 roku).Według danych z 1 stycznia 2015 miasto liczyło 2721 mieszkańców.

Nazwa
Polską nazwę miejscowości w formie Prusków oraz niemiecką Proskau w książce"Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej"wydanej w Głogówku w 1847 r.wymienił śląski pisarz Józef Lompa.Nazwy Prusków i Proskau oraz Pruszków podaje także Słownik geograficzny Królestwa Polskiego.
Historia
Najstarsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1250 r.W 1563 r.został wybudowany zamek w Prószkowie,zburzony następnie przez Szwedów w 1644 r.a odbudowa nastąpiła w 1677 roku.Do zamku należała fabryka fajansów,która przetrwała do 1850 r.Od XVIII do początku XX wieku w Prószkowie produkowano też piwo.W roku 1847 powstała tu Królewska Akademia Rolnicza,a w roku 1868 swoją działalność rozpoczął Królewski Instytut Pomologiczny,którego inicjator Gustaw Stoll,jako pierwszy dyrektor uczelni,przyczynił się do rozbudowy obiektów dydaktycznych oraz powiększenia powierzchni gospodarstwa,gdzie pojawiły się szkółki i pola uprawne.Od 1871 roku powstawały kolejno:internat,mieszkania dla pracowników,przetwórnia owoców,system wodociągów nawadniających sad,cieplarnie oraz chłodnie.Następnie w 1878 r.założono park w celach dydaktycznych i ochronnych dla słabo odpornych odmian drzew owocowych.W 1915 roku nazwę instytutu zmieniono na„Królewska Szkoła Sadowniczo-Ogrodowa”.W roku 1924 uczelnię przekształcono na Niższą Roczną Szkołę Ogrodniczą,która działała do roku 1944.Podczas plebiscytu w 1921 roku 1587 osób głosowało za Niemcami,a 151 za Polską.Po przyłączeniu do Polski w roku 1947 powstało Państwowe Koedukacyjne Liceum Ogrodnicze,a jego następcą było Państwowe Technikum Ogrodnicze.W roku 1969 wybudowano nowoczesny budynek główny oraz internat i tak rozpoczęło działalność Zespół Szkół Ogrodniczych im.Józefa Warszewicza.Były PGR,który znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie przyłączono do szkoły i powstało Gospodarstwo Pomocnicze przy Zespole Szkół Ogrodniczych im.J.Warszewicza w Prószkowie,które funkcjonowało do lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia.Obecnie szkoła nosi nazwę Zespołu Szkół im.J.Warszewicza.Budynek szkoły oraz przyległy teren,w tym boiska sportowe,zostały wyremontowane i zmodernizowane.Obecnie Przy Zespole Szkół działa Wojewódzki Ośrodek Szkolenia Młodzieży w Piłce Nożnej.Szkoła stanowi jeden z elementów zasobów kulturowych o dużym znaczeniu dla miejscowości oraz dla regionu.Po okresie świetności Państwowego Technikum Ogrodniczego,które było kontynuacją działalności tego ośrodka ogrodnictwa,do dziś pozostały szklarnie i część budynków gospodarczych.Jeszcze w latach osiemdziesiątych uprawiano tutaj na szeroką skalę sady owocowe i szkółkarstwo.Funkcjonowała przetwórnia warzyw i owoców oraz chlewnia.Całość zabudowań związanych z dawnymi i istniejącymi szkołami i gospodarstwami nazywana jest Pomologią.
Manufaktura fajansu
Pierwsze manufaktury na Śląsku powstały w XVIII wieku,ta prószkowska w 1763 roku.W latach koniunktury zakład zatrudniał prawie 80 osób.Prosperity wspierał zakaz,obowiązujący od 1771 roku,importu ceramiki,kamionki i fajansu cienkościennego.Od 1784 roku właścicielem klucza prószkowskiego wraz z manufakturą stał się rząd pruski.W 1788 r.manufakturę wydzierżawiono Lepoldowi Prószkowskiemu oraz rozpoczęto zabiegi mające na celu uruchomienie drugiego przedsiębiorstwa.Do produkcji fajansu używano gliny z urobisk w Strzeleczkach,Zimnicach Wielkich,Chrząszczyc i Prószkowa.Produkcję prowadzono do roku 1853.
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:
  • kościół par.pw.św.Jerzego,barokowy z 1687 r.XVII wieku,XIX w.
  • plebania,z XVII w.z poł.XVIII w.
  • zespół zamkowy,z XVI/XVII w.XVIII/XIX w.:
    • zamek,dawniej w rękach rodu Prószkowskich(Proskowski).Wybudowany w XVI wieku w stylu renesansowym,po zniszczeniach w XVIII wieku przebudowany w stylu barokowym
    • park
  • dom,ul.Korfantego 1,z k.XVIII w.
  • dom,ul.Zawadzkiego 36,z XVIII w.XX w.
Prószków Pomologia
  • zajazd,ul.Opolska 9,z pocz.XX w.
  • park arboretum
inne zabytki:
  • budynek dawnego browaru z 1870 r.przy ulicy Zamkowej
  • dawny kościół ewangelicki z 1866 r.
  • kapliczka św.Nepomucena z 1877 r.
  • stary cmentarz niemiecki z nagrobkami z XVIII-XX wieku
Religia
  • Parafia św.Jerzego w Prószkowie
  • Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy
Ciekawostki
  • w dniu 29 lipca 1921 roku w Prószkowie zanotowano najwyższą temperaturę na terenie dzisiejszych ziem polskich.Termometr na wówczas niemieckiej stacji meteorologicznej pokazał plus 40,2 stopnia.Do dziś rekord ten nie został pobity
  • w Berlinie w dzielnicy Friedrichshain od 1881 roku istnieje Proskauer Strasse
Współpraca międzynarodowa 
Miasta i gminy partnerskie:
  • Pruszków
  • Hünfeld
  • Ternberg

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz