Jerzy Stefan Stawiński

Ur.1 lipca 1921 w Zakręcie,zm.12 czerwca 2010 w Warszawie polski prozaik,scenarzysta i reżyser filmów fabularnych,autor słuchowisk radiowych.Współtwórca największych sukcesów polskiej szkoły filmowej.

Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Syn majora Legionów Polskich oraz profesora Wolnej Wszechnicy i Wyższej Szkoły Dziennikarskiej.Dorastał na warszawskim Żoliborzu,gdzie uczęszczał do V Państwowego Liceum i Gimnazjum im.Księcia Józefa Poniatowskiego przy ul.Lisa Kuli 16.Następnie odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu.Po wojnie studiował na Wydziale Prawa UW,gdzie w 1952 r.uzyskał tytuł magistra.
II wojna światowa
Walczył w kampanii wrześniowej w plutonie łączności artylerii dywizyjnej 20 dywizji piechoty.W marcu 1940 r.wstąpił do podziemnej organizacji harcerskiej,która później stała się pułkiem AK„Baszta”.Dowodził plutonem,a następnie kompanią łączności o kryptonimie K-4.Posługiwał się pseudonimami Łącki i Lucjan.Następnie uczestniczył w powstaniu warszawskim jako dowódca kompanii.Był odpowiedzialny za łączność pułku Baszta.27 września ewakuował się kanałami z Mokotowa do Śródmieścia.Po powstaniu przez rok przebywał w obozie jenieckim w Murnau w Bawarii.Po wyzwoleniu obozu przez wojska Pattona udał się do Anglii,gdzie zgłosił się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.Od 1946 do 1947 r.służył w II Korpusie Polskim we Włoszech pod dowództwem gen.Andersa.Do Polski powrócił w 1947 r.
Pisarz
Dorobek literacki Stawińskiego jest poświęcony głównie tematyce wojennej i okupacyjnej.Oprócz jego sztandarowej powieści"Młodego warszawiaka zapiski z urodzin",która doczekała się sześciu wydań,napisał też m.in."Światło we mgle" i "Piszczyk".W latach 1950-1954 pracował w wydawnictwie PIW.Należał do ZLP od 1955 r.aż do rozwiązania związku w 1983 r.Był również członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Scenarzysta
Odegrał kluczową rolę w formowaniu się polskiej szkoły filmowej jako jej główny scenarzysta.Nazywano go nawet polskim Zavattinim,porównując do największego scenarzysty filmów włoskiego neorealizmu.W latach 1957-1965 był kierownikiem literackim Zespołu Filmowego„Kamera”.Na podstawie jego scenariuszy powstały wybitne filmy:"Kanał"(1957 r.)Andrzeja Wajdy oraz"Człowiek na torze"(1957 r.)"Eroica"(1958 r.) i "Zezowate szczęście"(1960 r.)Andrzeja Munka.Stawiński napisał również scenariusz do"Krzyżaków"(1960 r.)w reżyserii Aleksandra Forda.W latach 60 i 70 sam zajął się reżyserowaniem filmów na podstawie swoich scenariuszy.Powstały wtedy m.in.obrazy:"Rozwodów nie będzie"(1964 r.) i "Pingwin"(1965 r.)Niektóre filmy współreżyserowała jego żona Helena Amiradżibi-Stawińska,np.Przedświąteczny wieczór(1966 r.)czy"Kto wierzy w bociany?"(1971 r.)Od 1972 do 1974 pełnił funkcję kierownika artystycznego w Zespole„Panorama”,a w latach 1977-1981 w Zespole Filmowym„Iluzjon”.Ponadto od 1969 do 1974 r.przewodniczył Sekcji Autorów Scenariuszy.
Śmierć
Zmarł w wieku 89 lat w swoim domu na warszawskim Mokotowie.Został pochowany 23 czerwca 2010 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie(kwatera B II 30 rz.Tuje m.8).
Książki

• "Herkulesy",Iskry,1955 r.
• "Katarzyna",Państwowy Instytut Wydawniczy,1955 r.
• "Sześć wcieleń Jana Piszczyka",Iskry,1959 r.
• "Pogoń za Adamem",Czytelnik,1964 r.
• "Wieczór przedświąteczny",Czytelnik,1965 r.
• "Kanał.Ucieczka",Czytelnik,1966 r.
• "Godzina szczytu",Czytelnik,1968 r.
• "Nie zawijając do portów",Czytelnik,1970 r.
• "Pamiętnik trzech mórz i jednego oceanu",Czytelnik,1973,1976 r.
• "I będzie miał dom...",Czytelnik,1976 r.
• "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin",Czytelnik,1977,1978,1980 r.Przedświt,1990 r.Aula,2000 r.
• "Notatki scenarzysty",Czytelnik,1979,1983 r.
• "Kanał i inne opowiadania",Czytelnik,1981 r.
• "13 dni z życia emeryta",Czytelnik,1982 r.
• "Pasje Franciszka Liszta",Wyd.RTV,1982 r.
• "Opowieści powstańcze",Czytelnik,1984 r.Trio,2004 r.
• "Smutnych losów Jana Piszczyka ciąg dalszy",Czytelnik,1986 r.
• "Niekłamane oblicze Jana Piszczyka",Alfa,1990 r.
• "Głupia miłość",Wyd.Warszawskie,1996 r.
• "Pułkownik Kwiatkowski",Biutex,1996 r.
• "Piszczyk",Trio,1997 r.
• "Opowieści satyryczne",Trio,2000 r.
• "Do filmu trafiłem przypadkiem",Trio,2007 r.

Scenariusze filmowe

• 2007 r."Jutro idziemy do kina",reż.Michał Kwieciński
• 1995 r."Pułkownik Kwiatkowski",reż.Kazimierz Kutz
• 1993 r."Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza",reż.Kazimierz Kutz
• 1988 r."Obywatel Piszczyk",reż.Andrzej Kotkowski
• 1984 r."5 dni z życia emeryta",reż.Edward Dziewoński
• 1980 r.
  
  • "Urodziny młodego warszawiaka",reż.Ewa Petelska,Czesław Petelski
  • "Bo oszalałem dla niej",reż.Sylwester Chęciński
• 1979 r.
  
  • "Godzina „W”",reż.Janusz Morgenstern
  • "Ojciec królowej",reż.Wojciech Solarz
• 1978 r."Bilet powrotny",reż.Ewa Petelska,Czesław Petelski
• 1977 r."Akcja pod Arsenałem",reż.Jan Łomnicki
• 1974 r."Urodziny Matyldy",reż.Jerzy Stefan Stawiński
• • 1973 r."Godzina szczytu",reż.Jerzy Stefan Stawiński
  • 1973 r."Wielka miłość Balzaka",reż.Wojciech Solarz
• 1972 r."Fortuna",reż.Helena Amiradżibi-Stawińska
• 1970 r.
  
  • "Pogoń za Adamem",reż.Jerzy Zarzycki
  • "Kto wierzy w bociany?"reż.Jerzy Stefan Stawiński,Helena Amiradżibi-Stawińska
• 1967 r.
  
  • "Zabijaka",reż.Stanisław Lenartowicz
  • "Poczmistrz",reż.Stanisław Lenartowicz
• 1966 r."Przedświąteczny wieczór",reż.Jerzy Stefan Stawiński,Helena Amiradżibi-Stawińska
• 1965 r."Pingwin",reż.Jerzy Stefan Stawiński
• 1963 r."Rozwodów nie będzie",reż.Jerzy Stefan Stawiński
• 1962 r."Miłość dwudziestolatków"(L’Amour à vingt ans),reż.Andrzej Wajda,epizod
• 1961 r."Historia współczesna",reż.Wanda Jakubowska
• 1960 r.
  
  • "Zezowate szczęście",reż.Andrzej Munk
  • "Krzyżacy",reż.Aleksander Ford
• 1959 r."Zamach",reż.Jerzy Passendorfer
• 1958 r.
  
  • "Dezerter",reż.Witold Lesiewicz
  • "Eroica",reż.Andrzej Munk
• 1957 r.
  
  • "Kanał",reż.Andrzej Wajda
  • "Człowiek na torze",reż.Andrzej Munk

Ordery,odznaczenia i nagrody

• 2010 r.Polska Nagroda Filmowa Orzeł za Osiągnięcia Życia
• 2006 r.Złoty Medal„Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
• 2005 r.nagroda honorowa Pióro Mistrza za całokształt twórczości na Lecie Filmów w Toruniu
• 1981 r.odznaka Zasłużony Działacz Kultury
• 1979 r.nagroda Złote Grono na XI LLF w Łagowie za twórczy wkład scenopisarski w dorobek polskiej szkoły filmowej
• 1979 r.Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy
• 1977 r.Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia
• 1975 r.Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• 1963 r.Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1959 r.Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1943 r.Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami
• 1939 r.Krzyż Walecznych