Nazwa
Pierwotnie góra zwana była Górą Chełmską lub Chełmem.Wymieniona w 1561 r.jako Georgenberg,a w 1679 r.wymieniona jest po łacinie jako monte Heim.W języku niemieckim nazywana jest Sankt Annaberg,śl:Świyntô Ana,Anaberg.Polską nazwę Chełm,górę na„1350 stóp wysoką,Świętojańską zwaną”w książce„Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej”wydanej w Głogówku w 1847 r.wymienił śląski pisarz Józef Lompa.
Geografia
To wysokie wzgórze jest twardzielcem nefelinitowym w obrębie zrębu Chełma zbudowanego z wapiennych skał triasu.Nefelinity i zawarte w nich wielkie(do 80 m)bloki wapieni triasu i kredy oraz kredowych piaskowców,a także piroklastyki związane są z zapadnięciem się wulkanu istniejącego tu 27 mln lat temu(oligocen) i powstaniem kaldery.Obecnie odsłaniające się skały pochodzą z najgłębszej części kaldery,znajdującej się kilkadziesiąt metrów poniżej powierzchni,na której stał stożek wulkaniczny.Sam stożek został całkowicie zerodowany w neogenie.Miejscami stoki wzgórza przykryte są lessami związanymi ze zlodowaceniem północnopolskim.Na południowym stoku wzgórza istnieją nieczynne kamieniołomy:nefelinitu(Rezerwat przyrody Góra Św.Anny)oraz dwa wapienia.W rezerwacie występuje niewielka krasowa Jaskinia w Rezerwacie o długości 5 m,a po drugiej stronie krawędzi znajduje się trochę mniejsza jaskinia.Rezerwat, od 2006 r.udostępniony jest turystom dzięki ścieżce dydaktycznej.Spośród chronionych zwierząt można tam napotkać m.in.żmiję zygzakowatą,gniewosza i padalca.
Klasztor franciszkański na Górze św.Anny
Obecnie na Górze św.Anny znajduje się bazylika i sanktuarium,z figurką św.Anny Samotrzeciej(XV wiek)z jej relikwiami,franciszkański zespół klasztorny z Rajskim Placem(dziedzińcem arkadowym)z lat 1733-1749,na którym stoi 15 stuletnich konfesjonałów,jest także grota wykonana na wzór groty z Lourdes oraz 40 kaplic kalwaryjnych z lat 1700-1709.Na szczycie Góry św.Anny zbudowano w latach 80 XV wieku klasztor i kościół,który od XVIII wieku jest ważnym centrum pielgrzymkowym.
Bitwa w rejonie Góry św.Anny w 1921 r.
Góra św.Anny była miejscem walk z Freikorpsem w czasie III powstania śląskiego.
Wieś Góra św.Anny
Na zachodnich oraz północnych stokach wzgórza rozlokowana jest duża wieś o nazwie Góra św.Anny,na południowym stoku znajdują się liczne stacje drogi kalwaryjnej,a na wschodnim stoku cmentarz oraz zabudowania Domu Pielgrzyma klasztoru franciszkańskiego.
Pomnik Xawerego Dunikowskiego i amfiteatr
Jest to główne miejsce uroczystości poświęconych pamięci poległych w powstaniach śląskich i jeden z bardziej znanych tego typu obiektów na Śląsku.
Park Krajobrazowy Góra św.Anny
Góra św.Anny jest najwyższym wzniesieniem powołanego w 1988 roku Parku Krajobrazowego o tej samej nazwie.Obszar Parku Krajobrazowego obejmuje tereny o bogatej rzeźbie,licznie występują tu chronione gatunki grzybów i roślin.Głównymi zagrożeniami przyrody Parku są zanieczyszczenia atmosferyczne oraz wybudowana autostrada A4,która podzieliła Park na dwie części,a której budowa wywołała protesty społeczne poparte przez ludzi nauki i kultury.Rejon Góry św.Anny jest uznany za geopark od 2010 r.
Góra Świętej Anny w literaturze
- Górze św.Anny swój poemat"Góra Chełmska,czyli Święta Anna z klasztorem oo.franciszkanów.Wspomnienia z r.1875"zadedykował śląski poeta Norbert Bończyk
- Józef Lompa
górnośląski działacz społeczny,etnograf,nauczyciel,poeta i
publicysta zadedykował Górze św.Anny dwa dzieła ze swojej twórczości:
- "Historya o pobożnej i błogosławionej Petroneli,polskiej pustelnicy na górze Chełm u S.Anny w Górnym Szląsku"cyfrowa wersja tekstu online z 1855 roku
- "Kwiaty moralne zbierane na Górze Świętej Anny w Górnym Szląsku,wydawające najprzyjemniejszą wonność i posiłek dla dusz pobożnych chrześciańskich:bukiet pierwszy"cyfrowa wersja tekstu online z 1854 roku
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz