Irena Szymańska

Z domu Wiernik,pseudonimy:Anna Kormik,Anna Szeryńska i Jadwiga Rutkowska(ur.17 lutego 1921 w Łodzi,zm.8 maja 1999 w Warszawie)polska tłumaczka literatury pięknej,pisarka,wydawca.

Biografia
Uczęszczała do Gimnazjum im.Elizy Orzeszkowej w Łodzi.Następnie wyjechała na studia medyczne do Liège(Belgia),skąd wróciła latem 1939 r.Po wybuchu II wojny światowej wraz z pierwszym mężem,Zygmuntem Szymańskim,znalazła się na wschodnich terenach II Rzeczypospolitej zajętych przez Rosjan,w 1940 r.powróciła do Warszawy.Jej rodzice,Róża i Szymon Wiernikowie,przebywali w getcie warszawskim;zginęli w wyniku akcji Hotel Polski.Wybuch powstania warszawskiego zastał ją pod Żyrardowem.Od 1945 do 1951 r.pracowała w Spółdzielni Wydawniczej"Czytelnik"(Łódź,potem Warszawa),współpracując z twórcą tego wydawnictwa,Jerzym Borejszą.W 1952 r.ukończyła studia na wydziale filologii romańskiej Uniwersytetu Warszawskiego.Pracę magisterską obroniła pod kierunkiem prof.Mieczysława Brahmera i w obecności prof.Kazimierza Kumanieckiego.W latach 1951-1952 pracowała jako attaché kulturalny ambasady polskiej w Berlinie,gdzie poznała m.in.Bertolta Brechta i jego żonę,aktorkę Helenę Weigel.W latach 1953-1958 była zastępcą redaktora naczelnego i redaktorem naczelnym(od 1954 r.)do spraw literatury polskiej Państwowego Instytutu Wydawniczego.W tym czasie udało jej się namówić do współpracy tak znanych pisarzy współczesnych,jak:Jarosław Iwaszkiewicz(wydał w PIW-ie Opowieści zasłyszane 1954 r.Warkocz jesieni 1955 r.oraz Sławę i chwałę 1956–1962),Adam Ważyk(Poemat dla dorosłych,1955 r.)Kazimierz Brandys(Wspomnienia z teraźniejszości 1956 r.Listy do Pani Z.tom I 1957 r.)Stanisław Dygat(Podróż 1958 r.)Adolf Rudnicki(Młode cierpienia 1954 r.)Mieczysław Jastrun(Poeta i dworzanin 1954 r.Gorący popiół 1956 r.)Antoni Słonimski(Kroniki tygodniowe 1927-1939 w wyborze i ze wstępem Władysława Kopalińskiego(Jana Stefczyka)).W tym czasie ukazały się tam też m.in.debiut Mirona Białoszewskiego pt.Obroty rzeczy i jedyne do 1989 r.krajowe wydanie Ferdydurke Witolda Gombrowicza(w 1957 r.)Powstała tam również tzw.seria celofanowa,gromadząca zbiory poezji polskiej i obcej różnych okresów(z naciskiem na literaturę współczesną).Pod egidą PIW-u rozpoczęto też wydawanie Rocznika Literackiego(ukazywał się do 1984 r.)Z PIW-u została usunięta przez Komitet Centralny PZPR w listopadzie 1958 r.za publikacje Gombrowicza,Woroszylskiego oraz kontakty z pisarzami założycielami nigdy niewydanego pisma Europa(w składzie redakcji niedoszłego pisma byli m.in.Jerzy Andrzejewski,Paweł Hertz,Andrzej Kijowski,Jan Kott,Henryk Krzeczkowski,Zygmunt Mycielski,Adam Ważyk).Z tego czasu pochodzi wydany w pięćdziesięciu egzemplarzach przez pracowników PIW-u(w tym Jana Józefa Lipskiego)druk bibliofilski krótki wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego,powstały w 1947 r.(Gdy w roku 3000-tym Szopena/Sławić będą w dalszym ciągu potomni/Gdy w encyklopediach pod"SZYMAŃSKA"/będzie po prostu).Następnie związana ponownie z Wydawnictwem"Czytelnik",w latach 1958-1976 zastępca redaktora naczelnego;była m.in.współtwórczynią serii literackiej"Nike",w której wydawane są do dziś książki najlepszych pisarzy światowych.Z jej inspiracji powstało i ukazało się też wiele cennych książek literatury polskiej i zagranicznej,w tłumaczeniu na język polski.Angażowała się w sprawy kłopotów z cenzurą zaprzyjaźnionych z nią pisarzy(m.in.Tadeusza Konwickiego).W 1976 r.umieszczona na liście osób objętych zakazem pisania i wymieniania nazwisk w druku(znaleźli się tam również m.in.Jerzy Andrzejewski,Stanisław Barańczak,Jacek Bocheński,Kazimierz Brandys,Marian Brandys,Jerzy Ficowski,Zbigniew Herbert,Andrzej Kijowski,Jan Józef Lipski,Artur Międzyrzecki,Antoni Słonimski,Jan Józef Szczepański,Wiktor Woroszylski).Od tegoż roku na wcześniejszej emeryturze.Razem z Antonim Słonimskim,a później m.in.Tadeuszem Konwickim i Gustawem Holoubkiem,była współtwórczynią"stolików literackich"(nawiązujących do przedwojennych tradycji,miejsc spotkań i dyskusji pisarzy i intelektualistów),kolejno:w kawiarni"Marca"przy placu Trzech Krzyży,kawiarni"Nowy Świat",kawiarni przy wydawnictwie PIW(przy ul.Foksal) i wreszcie kawiarni w budynku Wydawnictwa"Czytelnik"przy ul.Wiejskiej w Warszawie.Tłumaczka z języka francuskiego(m.in.Georges Simenon) i angielskiego(m.in.Stefan Themerson).Autorka dwóch kryminałów(pod pseudonimem"Anna Kormik"):Kto się bał Stefana Szaleja...(główny bohater książki to"alter ego"pisarza Jana Brzechwy)oraz Cicha śmierć.Jej osoba i cechy charakteru obecne są w charakterystykach i rysach postaci w książkach innych pisarzy współczesnych(np.w Skrzydle sowy Zofii Chądzyńskiej).W czasopismach i pracach zbiorowych(książkach)ukazywały się jej wspomnienia poświęcone zaprzyjaźnionym z nią pisarzom:Janowi Brzechwie,Antoniemu Słonimskiemu,Jarosławowi Iwaszkiewiczowi,Jerzemu Andrzejewskiemu,Janowi Józefowi Lipskiemu,Januszowi Minkiewiczowi,Marianowi Brandysowi.Pośmiertnie,w 2001 r.ukazały się jej niedokończone wspomnienia,opracowane przez Ryszarda Matuszewskiego.Członek Związku Literatów Polskich(do 1983 r.)oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich(1989-1999).Była żoną dziennikarza Zygmunta Szymańskiego,a następnie krytyka literackiego Ryszarda Matuszewskiego,szwagierką pisarza Jerzego Pytlakowskiego.Jej córka,Janina Szymańska-Kumaniecka(1940-2007),była tłumaczką i dziennikarką(m.in.w redakcji pisma"Nowaja Polsza"),syn Mikołaj Szymański(ur.1954 r.)jest filologiem klasycznym,wykładowcą Uniwersytetu Warszawskiego.
Twórczość

• Kto się bał Stefana Szaleja...(jako Anna Kormik,Iskry 1973 r.tłumaczenia na j.czeski,słowacki i włoski)
• Cicha śmierć(jako Anna Kormik,Czytelnik 1980 r.ISBN 83-07-00260-5)
• Miałam dar zachwytu.Wspomnienia wydawcy(Czytelnik 2001 r.Zebrał i opracował Ryszard Matuszewski;ISBN 83-07-02810-8)

Przekłady(wybór)

• Joseph A.Barry,George Sand:żywot jawnogrzesznicy(Państwowy Instytut Wydawniczy 1996 r.ISBN 83-06-02221-1;seria"Biografie sławnych ludzi")
• Anthony Burgess,Klaskać jedną ręką(tłum.pod nazwiskiem Jadwigi Rutkowskiej;Czytelnik,1976 r."Seria z kotem")
• George Bush i Victor Gold,Patrząc w przyszłość:autobiografia(tłum.pod nazwiskiem Jadwigi Rutkowskiej,wespół z Sergiuszem Kowalskim;Wyd."Topos",Gdańsk,1990 r.ISBN 83-00-03266-5)
• John Cummins,Francis Drake(Państwowy Instytut Wydawniczy,2000 r.ISBN 83-06-02764-7;seria"Biografie sławnych ludzi";teksty poetyckie przeł.Dorota Kozińska)
• Antonia Fraser,Sześć żon Henryka VIII(wespół z Agnieszką Nowakowską;Rachocki i S-ka,Pruszków,1994 r.ISBN 83-86379-04-9;Świat Książki,1996 r.ISBN 83-7129-961-3)
• Edward Gibbon,Upadek Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie(Państwowy Instytut Wydawniczy,2001 r.seria"Rodowody Cywilizacji";przypisy przełożył Mikołaj Szymański,ISBN 83-06-02767-1)
• Josephine Hart,Grzech(Amber,1996 r.ISBN 83-7082-492-7)
• Christopher P.Hill,Oliver Cromwell i Rewolucja Angielska(Państwowy Instytut Wydawniczy,1988 r.ISBN 83-06-01582-7;seria"Biografie sławnych ludzi")
• Paul Murray Kendall,Ludwik XI:"...Europa w sieci pająka..."(Państwowy Instytut Wydawniczy 1976;1996 r.ISBN 83-06-02545-8;seria"Biografie sławnych ludzi")
• David Herbert Lawrence,Zakochane kobiety(Czytelnik,1986 r.ISBN 83-07-01064-0;"Comfort"1991 r.ISBN 83-85377-03-4)
• Herbert R.Lottman,Albert Camus:biografia(Oficyna Szczepan Szymański,1996 r.)
• Guy de Maupassant,Jedyna miłość i inne opowiadania(autorka wyboru;Wyd.Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek 1987 r.ISBN 83-85000-44-5)
• Margaret Millar,Śmierć w hotelu(Czytelnik,1981 r."Seria z jamnikiem";ISBN 83-07-00277-X)
• John Murrell,Mimo wszystko(tłum.wespół z Mirą Michałowską;spektakl teatralny;Teatr Współczesny,Warszawa,Spektakle premierowe:19 i 20 kwietnia 2005)
• John Murrell,Sarah albo krzyk mangusty(tłum.wespół z Mirą Michałowską,spektakl teatralny;Scena Prezentacje,Warszawa,premiera 12 kwietnia 1996)
• Geoffrey Parker,Filip II(Państwowy Instytut Wydawniczy,1985 r.ISBN 83-06-01215-1,seria"Biografie sławnych ludzi")
• Albert Frederick Pollard,Henryk VIII(Państwowy Instytut Wydawniczy,1979 r.ISBN 83-06-00254-7;1988 r.ISBN 83-06-01708-0,seria"Biografie sławnych ludzi")
• Patrick Quentin(pseud.),Mój syn mordercą?(Iskry,1989 r.ISBN 83-207-1147-9,seria:"Klub Złotego Klucza")
• Georges Simenon,Kot(Państwowy Instytut Wydawniczy,1976 r.seria:"Klub Interesującej Książki")
• Stefan Themerson,Euklides był osłem(Państwowy Instytut Wydawniczy 1989 r.ISBN 83-06-10781-1)
• Scott Turow,Uznany za niewinnego(tłum.pod nazwiskiem Anny Kormik;wespół z Sergiuszem Kowalskim;Wyd.Wojciech Pogonowski 1991 r.ISBN 83-85094-10-5)
• Gore Vidal,Stworzenie świata(Państwowy Instytut Wydawniczy,1988 r.ISBN 83-06-01618-1;1997 r.ISBN 83-06-02653-5;wespół z Mirą Michałowską)