Erwin Axer

Ur.1 stycznia 1917 w Wiedniu,zm.5 sierpnia 2012 w Warszawie polski reżyser teatralny,autor felietonów teatralnych i zapisków wspomnieniowych.

Życiorys
Urodzony w zasymilowanej rodzinie żydowskiej,jako syn adwokata Maurycego Axera(1886–1942) i Ernestyny Fryderyki z domu Schuster(1895–1982).Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie.W 1939 r.ukończył Wydział Sztuki Reżyserskiej Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej.Debiutował na scenie Teatru Narodowego sztuką"Księżyc nad Karybami"Eugene'a O'Neilla.
Kolejne jego przedwojenne inscenizacje to:

• opera Macieja Kamieńskiego"Nędza uszczęśliwiona"(1938 r.)
• "Zwiastowanie"Paula Claudela(1938 r.)
• "Panna Julia"Augusta Strindberga(marzec 1939 r.)

Po wybuchu II wojny światowej wrócił do Lwowa,gdzie spędził trzy lata(1939–1942).W czasie okupacji sowieckiej,gdy czynny był Polski Teatr Dramatyczny we Lwowie,reżyserował w nim(m.in."Pannę Maliczewską"Gabrieli Zapolskiej) i grał epizodyczne role.Po aresztowaniu ojca,w końcu 1942 r.wyjechał do Warszawy.Brał udział w powstaniu warszawskim,po jego upadku został uwięziony w stalagu.Pracował w kamieniołomach w górach Harzu.Po wojnie wrócił do Polski.W 1946 r.został kierownikiem Teatru Kameralnego Domu Żołnierza w Łodzi(teatr ten po przeniesieniu do Warszawy w 1949 r.przemianowano na Teatr Współczesny).Kierował nim do 1981 r.W latach 1954–1957 był dyrektorem połączonych scen Teatru Współczesnego i Narodowego.Od 1962 r.reżyserował regularnie za granicą w Niemczech,Szwajcarii,Związku Radzieckim,Stanach Zjednoczonych i Holandii,zaś od 1972 r.był stałym reżyserem-gościem wiedeńskiego Burgtheater.W latach 1949–1979,z małymi przerwami,wykładał na Wydziale Reżyserii w warszawskiej PWST.Napisał liczne eseje o teatrze oraz krótkie formy literackie, porównywane do prozy Antoniego Czechowa.Zostały one opublikowane w miesięcznikach„Dialog” i „Teatr”oraz w książkach:"Listy ze sceny"(1955,1957 r.)"Sprawy teatralne"(1966 r.)"Ćwiczenia pamięci"(1984,1991,1998 r.)"Kłopoty młodości,kłopoty starości"(2006 r.)"Z pamięci"(2007 r.)W"Seksmisji",filmie Juliusza Machulskiego,Wiesław Michnikowski zadedykował graną przez siebie rolę„Jej Ekscelencji”właśnie jemu.Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.Był mężem Bronisławy Kreczmar i ojcem Jerzego Axera,filologa klasycznego.Był też związany z aktorką Zofią Mrozowską,z którą miał syna Andrzeja Axera,socjologa i szefa zakładu psychiatrycznego Columbia Care Services w Portland(Oregon).Erwin Axer mieszkał w Warszawie przy ulicy Odyńca.Zmarł po długiej i ciężkiej chorobie w wieku 95 lat.Pogrzeb reżysera odbył się 16 sierpnia 2012 w Warszawie.Został pochowany na Powązkach Wojskowych.Mszy świętej pogrzebowej,która odbyła się w Kościele pw.św.Karola Boromeusza przewodniczył ks.Wiesław Niewęgłowski.Axera żegnali jego aktorzy;m.in.Maja Komorowska,Ignacy Gogolewski,Damian Damięcki.Odczytano listy nadesłane od prezydenta RP Bronisława Komorowskiego,ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego i prezesa ZASP Olgierda Łukaszewicza.
Ordery i odznaczenia

• Nagroda państwowa II stopnia(1953 r.)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej(1955 r.)
• Order Sztandaru Pracy II klasy(1954 r.)
• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski(1952 r.)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski(postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z 11 listopada 1996)