Dar Pomorza

SV Dar Pomorza(Biała Fregata)trzymasztowy żaglowiec szkolny(fregata)zakupiony przez społeczeństwo Pomorza w 1929 r.dla Szkoły Morskiej w Gdyni.Obecnie jest to statek-muzeum,oddział Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku.

Historia
Fregatę zbudowano w stoczni„Blohm und Voss”w Hamburgu(1909–1910)na zamówienie Deutscher Schulschiff Verein.W następnych latach odbywał pod nazwą„Prinzess Eitel Friedrich”szkolne podróże,letnią(kandydacką,po wodach europejskich) i zimową(na Morze Karaibskie).Po I wojnie światowej,został postanowieniami traktatu wersalskiego przekazany do Francji w ramach reparacji wojennych.Od roku 1922 należał do Societe Anonyme de Navigation Les Armateurs Francais(Paryż);nie był eksploatowany.W roku 1926 fregata została przejęta przez Les Navires Ecoles Francais Saint-Nazaire zamierzano ją eksploatować pod nazwą„Colbert”,jednak tych planów nie zrealizowano.Na początku roku 1927 roku fregatę przejął baron Maurice de Forest,który planował jej przebudowę na jacht z napędem mechanicznym,jednak wkrótce zrezygnował i wystawił fregatę na sprzedaż.Została zakupiona w lipcu 1929 roku przez polski Komitet Floty Narodowej i inne organizacje,poszukujące jednostki,która mogłaby zastąpić szkolny żaglowiec Lwów;zakupu dokonano za kwotę 7 tys.£,co stanowiło ok.8 % ówczesnej wartości.Polską fregatę,początkowo nazwaną„Pomorze”,z trudnościami(omal nie zatonęła w Zatoce Biskajskiej)przeholowano do duńskiej stoczni w Nakskov,gdzie została odnowiona i przebudowana;m.in.wstawiono silnik spalinowy,wymieniono olinowanie i instalację elektryczną.Pod nazwą„Dar Pomorza”,nadaną dla upamiętnienia znacznego wkładu finansowego społeczeństwa Pomorza,przybyła do Gdyni 19 czerwca 1930 roku.
Pod polską banderą„Dar Pomorza”:

• odbył 102 rejsy szkolne
• przepłynął pół miliona mil morskich jest to odległość równa około 25 rejsom dookoła świata
• zasłynął jako pierwszy statek w dziejach polskiej bandery handlowej,który opłynął dookoła świat
• wyszkolił 13384 studentów

W polskiej historii statku dowodziło nim sześciu Komendantów:jako pierwszy kpt.ż.w.Konstanty Maciejewicz-Matyjewicz,jako ostatni kpt.ż.w.Tadeusz Olechnowicz.
Kalendarium 1909–1929

• 9 marca 1908 położenie stępki pod kadłub przyszłego żaglowca;nr stoczniowy 202
• 3 kwietnia 1909 ukończenie budowy i przekazanie armatorowi
• 12 października 1909 wodowanie jako statek szkolny niemieckiej marynarki handlowej„Prinzess Eitel Friedrich”
• 6 kwietnia 1910 statek wyszedł z Hamburga w dziewiczy rejs do Kristiansand i Antwerpii pod dowództwem komendanta Richarda Dresslera
• 1919 r.przejęcie przez Francuzów i przeprowadzenie do portu Saint-Nazaire
• 1926 r.zmiana nazwy na„Colbert”
• 1927 r.zakup przez barona M.de Forest,z zamiarem przekształcenia w jacht oceaniczny

Kalendarium po 1929 r.

• 1929 r.zakup z datków społecznych przez Pomorski Komitet Floty Narodowej
• 26 grudnia 1929–10 stycznia 1930 jako„Pomorze”pod dowództwem Konstantego Maciejewicza przepłynął na holu w dwóch etapach z Saint Nazaire do duńskiej stoczni w Nakskov na remont
• podczas remontu 1929/1930 zmiana nazwy na„Dar Pomorza”(doświadczenia,zebrane przez stocznię Nakskov Skibsvaerft przy przebudowie żaglowca zaowocowały budową sławnego,pływającego do dziś pełnorejowca„Danmark”)
• 1930 r.
  
  • 19 czerwca przybycie na redę Gdyni
  • 13 lipca w czasie uroczystości chrztu ks.biskup Stanisław Okoniewski poświęcił statek i jego banderę;rodzicami chrzestnymi zostali:Minister Przemysłu i Handlu Eugeniusz Kwiatkowski oraz żona Ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych,Maria Janta-Połczyńska(córka Romana Komierowskiego)
  • 20 lipca–30 września pierwszy rejs szkolny
• 22 listopada 1931 pierwsze przekroczenie równika
• 16 września 1934–3 września 1935 podróż dookoła świata pod dowództwem kpt.ż.w.Konstantego Maciejewicza-Matyjewicza;w dniu powrotu do Gdyni na stermaszcie statku zawisł wimpel o długości 39 metrów symbol przebytych w czasie podróży 39 tys.Mm
• 1937 r.
  
  • 2 listopada 1937 opłynięcie przylądka Horn
  • 29 grudnia 1937 dopłynięcie do Martyniki
• 1 września 1939–21 października 1945 internowanie przez Szwedów w Sztokholmie
• 24 października 1945 powrót do Gdyni
• 1972 r.pod dowództwem kpt.ż.w.Kazimierza Jurkiewicza wygrał etap Operacji Żagiel(Cutty Sark Tall Ships' Races)na trasie Solent–Skaw,pokonując szkolny bark ówczesnej Bundesmarine„Gorch Fock”,dowodzony przez kmdr.Ernsta von Witzendorffa
• 1974 r.udział w Operacji Żagiel w Gdyni.W klasie A statek zajął w regatach czwarte miejsce
• 1976 r.udział w regatach Operation Sail w USA,zorganizowanych dla uczczenia 200-lecia podpisania amerykańskiej Deklaracji Niepodległości.Wspaniałe przyjęcie statku przez amerykańską Polonię
• 1980 r.pod dowództwem kpt.ż.w.Tadeusza Olechnowicza wygrał 2-etapowe regaty Operacja Żagiel 80 oraz zdobył Cutty Sark Trophy
• 15 września 1981 ostatni rejs
• 4 lipca 1982 formalne wycofanie ze służby i przeniesienie bandery na Dar Młodzieży
• 16 listopada 1982 przekazanie Centralnemu Muzeum Morskiemu
• 27 maja 1983 otwarcie muzeum
• czerwiec 1986 r.z pokładu pracowała radiostacja amatorska SP0DM wystawiona przez SP2ZCD HKŁ Audion przy KH ZHP Gdynia
• 18 lipca–20 lipca 2003 w czasie zlotu żaglowców z pokładu pracowała radiostacja amatorska SN0OSG wystawiona przez SP2ZIE Morski Klub Łączności SZKUNER
• 10 października 2009 uroczystość odnowienia chrztu„Daru Pomorza”(Gdynia)
• październik 2009 r.kilkudniowa okolicznościowa aktywność radiowa pod znakiem SN100DP z pokładu statku,zorganizowana z okazji setnych urodzin Daru Pomorza,przez pomorskich krótkofalowców,we współpracy z Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku

Komendanci(kapitanowie)
Tradycja tytułowania kapitana żaglowca komendantem pochodziła z jego poprzednika żaglowca STS„Lwów” i przeszła na następcę„Dar Młodzieży”.
Funkcję komendanta pełnili:

• Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz(1929–1938)
• Konstanty Kowalski(1938–1939)
• Alojzy Kwiatkowski(1939-1945,radiooficer,p.o.komendanta w czasie internowania w Sztokholmie)
• Stefan Gorazdowski(1945–1952)
• Kazimierz Jurkiewicz(1953–1977)
• Tadeusz Olechnowicz(1977–1981)

Dane techniczne

• typ ożaglowania:fregata
• obecny armator:Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku
• port macierzysty:Gdynia
• rok budowy:1909
• materiał konstrukcyjny:stal
• budowniczy:Blohm+Voss,Hamburg nr budowy 202
• wymiary:
  
  • długość po pokładzie:80,3 m
  • długość z bukszprytem:93 m
  • wysokość max.:41,4 m
  • szerokość:12,6 m
  • zanurzenie:5,7 m
• pojemność rejestrowa:
  
  • brutto:1561 BRT(4418 m³)
  • netto:525 NRT(1486 m³)
• wyporność:2500 ton
• powierzchnia żagli:2100 m²
• silnik pomocniczy:430 KM(316 kW),MAN,Diesel
• załoga:ok.189 osób(28 osób załogi stałej i 150–200 uczniów-praktykantów)
• prędkość pod żaglami:
  
  • średnia 5 węzłów
  • największa osiągnięta 17 węzłów

Plany i modele fregaty opublikowano w czasopiśmie Mały Modelarz.
Muzeum„Dar Pomorza”
Dar Pomorza Oddział Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku Gdynia,Aleja Jana Pawła II.
Godziny otwarcia:

• w sezonie(od 19 czerwca do 3 września):codziennie 9–18
• poza sezonem:
  
  • od wtorku do piątku 9:30–16
  • w soboty i niedziele 10–16

Inne jednostki w sztafecie

• Lwów
• Dar Młodzieży