| Położenie |
Według danych z 2007 Cieszyn ma obszar 28,69 km²,w tym:
- użytki rolne:55%
- użytki leśne:7%
Nazwa
Po raz pierwszy Cieszyn wzmiankowany został w 1155 jako Tescin,z kolei w 1223 jako Tessin.W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis(pol.Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego)spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Teschin.Księga ta wymienia również Kalembice,które w 1973 zostały wchłonięte przez miasto,w formie Chalambyci.
Demografia
Według danych GUS na 1 stycznia 2011 Cieszyn liczył 35421 mieszkańców i jest 150.miastem w Polsce pod względem liczby mieszkańców oraz 2171.pod względem zajmowanej powierzchni.Gęstość zaludnienia:1238 os./km².
Dane z 31 grudnia 2010:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| parametr | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 35421 | 100 | 18989 | 53,6 | 16432 | 46,4 |
| gęstość zaludnienia(os./km²) | 1238,1 | 663,7 | 574,4 | |||
Powstanie miasta
Cieszyn jest jednym z najstarszych miast na Śląsku.Podanie głosi,że został założony w 810 przez trzech braci,synów słowiańskiego króla,którzy po długiej wędrówce spotkali się tutaj i ciesząc się tym faktem założyli miasto Cieszyn.W rzeczywistości zalążkiem dzisiejszego miasta jest Góra Zamkowa,gdzie najstarsze ślady osadnictwa sięgają VI-V w.p.n.e.oraz słowiański gród we wsi Podobora(obecnie część Kocobędza,Rep.Czeska),zwany„Starym Cieszynem”.Po zniszczeniu Starego Cieszyna przez wojska wielkomorawskie w końcu VIII wieku osadnicy słowiańscy zbudowali na Górze Zamkowej nowe grodzisko obronne,które stało się zapleczem dla odbudowywanego starego grodu.Z czasem zyskało ono na znaczeniu i wraz ze Starym Cieszynem stało się centrum administracyjnym,religijnym i gospodarczym znacznej części Śląska.W XI wieku zbudowano tu kaplicę w stylu romańskim,która przetrwała do dziś i jest jednym z najważniejszych zabytków na Śląsku i w Polsce(jej podobizna zdobi m.in.rewers banknotu 20-złotowego oraz dwuzłotowej monety z kolekcjonerskiej serii Historyczne miasta w Polsce).W tym samym czasie pod Górą Zamkową zaczęło rozbudowywać się podgrodzie,a cieszyński gród urósł do rangi kasztelanii podlegającej królom polskim,a w okresie rozbicia dzielnicowego książętom śląskim.Rozwój grodu na Górze Zamkowej spowodował,że na przełomie XI i XII wieku przestał istnieć Stary Cieszyn.W 1172 powstało księstwo raciborskie w skład którego oprócz kasztelanii raciborskiej weszła również cieszyńska.W 1202 połączyło się ono z księstwem opolskim.W tym czasie na przeciwległym do Góry Zamkowej wziesieniu za fosą rozwijała się osada,być może targowa,o owalnym układzie przestrzennym skupionym wokół obecnego Placu Teatralnego,gdzie pod koniec XII wieku powstał pierwszy kościół parafialny(poza grodową kaplicą pw.św.Mikołaja)o nieznanym dziś wezwaniu.Powierzchnia przedlokacyjnej osady wynosiła w przybliżeniu 2,3 ha.W dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z dnia 25 maja 1223 roku wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza dla klasztoru premonstrantek w Rybniku wśród miejscowości mających im płacić dziesięcinę wymieniono również suburbium Cieszyna,czyli przedmieście(późniejsze Frysztackie Przedmieście),pośrednio więc dokument ten dowodził tego,że Cieszyn był już miastem,a więc formalna lokacja miasta nastąpiła najpewniej pomiędzy 1217 a 1223,a początkowo prawa miejskie oparte były na prawie lwóweckim.Miasto lokacyjne przylegało od strony wschodniej do osady przed lokacyjnej,z rynkiem w miejscu obecnego Starego Targu,powiekszając obszar miasta o około 1,75 ha.Około 1240 zbudowano też okazały nowy kościół parafialny pw.św.Marii Magdaleny w miejscu obecnego teatru,przy którym działała szkoła parafialna.Około 1270 ufundowany został klasztor Dominikanów,usytuowany na południowy wschód od zabudowań miejskich.
Okres panowania Piastów
Po podziale Księstwa Opolsko-Raciborskiego w 1281 lub 1282,a następnie Księstwa Raciborskiego w 1290 r.Cieszyn został stolicą Księstwa Cieszyńskiego,a pierwszym księciem cieszyńskim został Mieszko,założyciel linii Piastów cieszyńskich,który rozpoczął przebudowę grodu na zamek.Jako stolica księstwa Cieszyn nadal zdobywał na znaczeniu i rozbudowywał się.Największy rozwój przypadł na lata panowania księcia Przemysława I Noszaka,który w 1374 nadał Cieszynowi nowe prawa miejskie na wzór Wrocławia i w miejsce drewnianego zamku wzniósł murowany.Wtedy też powołano urząd burmistrza(pierwszy znany burmistrz to Mikołaj Giseler) i radę miejską,dla których zbudowano ratusz przy utworzonym rynku(dzisiejszy Stary Targ).Prawdopodobnie już w tym okresie działał też miejski szpital dla ubogich na Frysztackim Przedmieściu.Ówcześnie Cieszyn był jednym z najważniejszych i największych miast Śląska.Kolejny gwałtowny rozwój miasto przeżyło za panowania księcia Kazimierza II,który w 1496 przeniósł rynek na obecne miejsce podarowując również nowy kwartał wzdłuż obecnej ulicy Srebrnej,powołał sąd ziemski,a obwałowania miejskie zostały poszerzone na wschód,w tym część z nich stanowiło kamienne mury obronne.W XVI wieku notuje się dalszy rozwój miasta we wszystkich dziedzinach.Po objęciu samodzielnych rządów przez Wacława III Adama w 1545 rozpoczęte zostały przez niego działania reformacyjne.Jeszcze w tym samym roku podarował on miastu obszar ogrodów klasztoru Dominikanów,który z czasem został zabudowany i nazwany Nowym Miastem.W drugiej połowie XVI wieku miasto rozpoczęło planowy zakup obszaru położonego na wschód od Wyższej Bramy pod założenie Górnego Przedmieścia.W XVII wieku miasto zostało w dużym stopniu zniszczone podczas wojny trzydziestoletniej.W wyniku wojny nastąpił upadek ekonomiczny i demograficzny całego Księstwa Cieszyńskiego,w tym samego Cieszyna.Wygaśnięcie linii Piastów cieszyńskich w 1653 i przejęcie władzy w księstwie bezpośrednio przez królów czeskich(cesarzy niemieckich)z rodu Habsburgów spowodowało stagnację gospodarczą i polityczną Cieszyna do końca wieku.
Okres panowania Habsburgów
Zakończenie okresu kontrreformacji pozwoliło na zbudowanie w Cieszynie w latach 1709-1750 dużego kościoła ewangelicko-augsburskiego,który jest dziś największą świątynią luterańską w Polsce.Pozycja miasta wzmocniła się po zakończeniu wojen śląskich w połowie XVIII wieku,w wyniku których Cieszyn,jako jedno z nielicznych miast Śląska,pozostał przy Austrii.13 maja 1779 podpisano tu pokój pomiędzy Austrią i Prusami,kończący wojnę o sukcesję bawarską.W latach 1768-1771 Cieszyn stał się też główną siedzibą konfederatów barskich.Powolny powrót do świetności miasta przerwała seria kataklizmów(w tym trzęsienia ziemi).Najpoważniejszym z nich był pożar w 1789,który doszczętnie strawił niemal całe miasto.Przez 11 lat Cieszyn podnosił się z gruzów,a większość ze zbudowanych wtedy budynków przetrwała do dnia dzisiejszego.Przełom XVIII i XIX wieku to gwałtowny rozwój życia kulturalno-oświatowego Cieszyna.W 1802 ks.Leopold Szersznik tworzy muzeum(obecnie Muzeum Śląska Cieszyńskiego),uznawane dziś za pierwsze publiczne muzeum na ziemiach polskich.W 1805,w wyniku zagrożenia Wiednia przez wojska napoleońskie,do Cieszyna przenosi się dwór cesarski i rząd monarchii austriackiej.W ten sposób przez pewien czas Cieszyn był stolicą cesarstwa,nie przyniosło to jednak miastu żadnych wymiernych korzyści.W 1839 ostatecznie rozebrano piastowski zamek,a na Górze Zamkowej,z polecenia księcia Karola Habsburga,zbudowano klasycystyczny pałac(tzw.Nowy Zamek)z dużym parkiem(w tej formie Góra przetrwała do dziś).W 1836 po raz kolejny pożar strawił część śródmieścia,w tym piękny ratusz,który odbudowano w 1846(po odbudowie ratusz pozostał w niezmienionej formie do dziś).W 1846 powstał również,działający do dziś,browar książęcy u stóp Góry Zamkowej.W okresie Wiosny Ludów Cieszyn staje się ważnym ośrodkiem polskiej myśli narodowej.W 1848 zaczęła wychodzić tu pierwsza polska gazeta.W 1872 Cieszyn stał się siedzibą Wikariatu Generalnego dla Śląska Austriackiego.W 1869 do Cieszyna dociera pierwsza linia kolejowa,a wokół zbudowanego dworca na zachodnim brzegu Olzy(dzisiejszy Czeski Cieszyn)rozpoczyna się budowa dzielnicy przemysłowej.Rozwój przemysłowy miasta nie przebiegał jednak tak szybko jak choćby w niedalekim Bielsku,co spowodowało powolną utratę znaczenia gospodarczego Cieszyna w regionie.Pozostawał on jednak nadal ważnym ośrodkiem administracyjnym i kulturalno-oświatowym.Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 979 budynkach w Cieszynie na obszarze 677 hektarów mieszkało 18581 osób,co dawało gęstość zaludnienia równą 2744,6 os./km²,z tego 12873(69,3%)mieszkańców było katolikami,4019(21,6%)ewangelikami,1666(9%)wyznawcami judaizmu a 23(0,1%)innej religii lub wyznania,10510(56,6%)było niemiecko-,5950(32%)polsko-,1050(5,7%)czesko- a 69(0,4%)innojęzycznymi.Do 1910 liczba budynków wzrosła do 1230 a mieszkańców do 22489(na obszarze 669 ha,gęstość zaludnienia 3361,6 os./km²),z czego 21550 było zameldowanych na stałe,13254(61,5%)było niemiecko-,6832(31,7%)polsko-,1437(6,7%)czeskojęzycznymi,a 27(0,1%)posługiwało się jeszcze innym językiem,15138(67,3%)było katolikami,5137(22,8%)ewangelikami,37(0,2%)kalwinistami,2112(9,4%)żydami a 65(0,3%)osób było jeszcze innej religii lub wyznania.Z tego po odliczeniu części miasta,które w 1920 przypadły Czechosłowacji(Brandys,Kamieniec i Saska Kępa) i stacjonującej tu armii(w sile 1992 mężczyzn)Cieszyn miałby w 1910 r.403 hektary(60,4%),13660 mieszkańców(60,7% populacji miasta,gęstość zaludnienia 3389,6 os./km²),w tym 13043 zameldowanych na stałe,8969(65,7%)katolików,3288(24,1%)protestantów,1363(10%)żydów,40(0,3%)innych religii,8618(63,1%)niemiecko-,3935(28,8%)polsko-,482(3,5%)czeskojęzyczynych i 8 posługujących się innym językiem.Gdyby do tego doliczyć jeszcze miejscowości,które w latach późniejszych włączono w państwie polskim do granic Cieszyna(Błogocice,Bobrek,Boguszowice,Gułdowy,Kalembice,Krasna,Marklowice,Mnisztwo i Pastwiska)to obszar wyniósłby 2915 hektarów,populacja 19587,gęstość zaludnienia 671,9 os./km²,z czego 12773(65,2%)katolików,5355(27,3%)protestantów,1413(7,2%)żydów,46(0,2%)innych religii,9210(47%)niemiecko-,9097(46,4%)polsko-,611(3,1%)czeskojęzycznych i 8 posługujących się innym językiem.W 1911 r.powstaje w mieście linia tramwajowa,łącząca dworzec kolejowy z centrum Cieszyna(linia uległa likwidacji w 1921 r.)
Po upadku cesarstwa i zakończeniu I wojny światowej Cieszyn,jak i cały Śląsk Cieszyński,stał się terytorium spornym pomiędzy Polską i Czechosłowacją.W styczniu 1919 doszło nawet do wojny.Wykorzystując zaangażowanie odradzającego się państwa polskiego w powstanie wielkopolskie i walki o Lwów,Czesi dokonali zbrojnej agresji na Śląsk Cieszyński.Powstała jeszcze w październiku 1918 w Cieszynie Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego dążyła do przyłączenia regionu do Polski,jednak ostatecznie spór został rozstrzygnięty dopiero przez paryską Radę Ambasadorów w 1920,która arbitralnie podzieliła Śląsk Cieszyński.Samo miasto Cieszyn zostało podzielone wzdłuż rzeki Olzy,przy czym historyczna część miasta znalazła się w granicach Polski(Cieszyn),zaś przemysłowa z dworcem kolejowym w granicach Czechosłowacji(Czeski Cieszyn).Podział nie był dokonany według kryteriów etnicznych,w związku z czym w części czeskiej miasta pozostała bardzo znaczna ilość ludności polskiej.Oddzielenie Cieszyna od dworca kolejowego i terenów przemysłowych zahamowało rozwój miasta.Co prawda w latach 1938-1945 Cieszyn i Czeski Cieszyn znów połączono w jedno miasto(w październiku 1938 wojska polskie zajęły tzw.Zaolzie wraz z Czeskim Cieszynem,natomiast we wrześniu 1939 cały Śląsk Cieszyński został włączony do III Rzeszy),jednak tuż po zakończeniu II wojny światowej podział przywrócono.Po 1945 Cieszyn nie rozwijał się tak dynamicznie,jak inne miasta Śląska.Znany był głównie z największego przejścia granicznego na południowej granicy i wyrobów średniej wielkości zakładów przemysłowych(„Olza”,„Celma”,„Polifarb Cieszyn”,„FACH”,„Cefana”,„Polwid”,„Termika”,„Zampol”).Znaczenie administracyjno-polityczne stracił na rzecz pobliskiego miasta Bielsko-Biała,zaś jako stolica kulturalna regionu odrodził się dopiero w latach 90.
Dzielnice i osiedla
Po podziale miasta w 1920 r.Cieszyn w granicach Polski miał początkowo 424 hektary,jednak stopniowo powiększał się poprzez włączanie sąsiednich,związanych z miastem wsi.Najpierw przyłączono Błogocice w 1923 r.(przed 1920 r.część Sibicy),potem Bobrek w 1932 r.w 1973 r.Boguszowice,Gułdowy,Kalembice,Krasną,Mnisztwo oraz Pastwiska,w 1977 r.Marklowice.Miejscowości te stanowią dziś integralne części miasta i nie mają własnych samorządów.Ich nazwy nadal funkcjonują,często w połączeniu z nazwą miasta(np.Cieszyn-Boguszowice)oraz jako jednostki urbanistyczne w planach zagospodarowania przestrzennego,jednak ich granice nie zawsze pokrywają się z granicami historycznymi dawnych miejscowości.W obrębie miasta Cieszyna,najczęściej na otaczających śródmieście wzgórzach,zbudowano w drugiej połowie XX wieku kilka osiedli mieszkaniowych:os.Mały Jaworowy(tzw.„ZOR”,w granicach historycznego Bobrka lata 50.)os.Liburnia(na Frysztackim Przedmieściu,lata 70. i 80.)os.Podgórze(tzw.„Banotówka”,w dawnych granicach Bobrka lata 70. i 80.)os.Piastowskie(lata 80.)os.Bobrek Zachód(lata 80. i 90.) i os.Bobrek Wschód(lata 90.)
| Jednostka urbanistyczna | Ludność w 1985 r. | Ludność w 1997 r. |
|---|---|---|
| Śródmieście(Stare Miasto) | 7185 | 6053 |
| Mała Łąka | 575 | 436 |
| Liburnia | 9227 | 9571 |
| Bobrek | 2344 | 3040 |
| Podgórze | 7598 | 7945 |
| Błogocice | 5445 | 5560 |
| Boguszowice | 430 | 361 |
| Marklowice | 590 | 935 |
| Kalembice | 765 | 970 |
| Pastwiska | 936 | 1712 |
| Krasna | 478 | 525 |
| Gułdowy | 180 | 193 |
| Mnisztwo | 407 | 388 |
| Razem | 36163 | 38115 |
- Wzgórze Zamkowe(ul.Zamkowa)na nim m.in.XI-wieczna romańska rotunda św.Mikołaja,gotycka wieża zamkowa z XIV wieku(tzw.Wieża Piastowska),pałac Habsburgów z XIX wieku,fragmenty piastowskiego zamku,pomniki przyrody
- Kościół parafialny św.Marii Magdaleny(pl.Dominikański),dawniej dominikański jeden z najstarszych kościołów w Cieszynie;elementy gotyckie z przełomu XIII/XIV wieku,przebudowany po pożarze w końcu XVIII w.wystrój barokowy z XVIII wieku
- Kościół św.Jerzego z przełomu XIV i XV w.
- Kościół św.Trójcy(pl.Londzina)późnorenesansowy z przełomu XVI/XVII wieku z neogotycką wieżą
- Zespół klasztorny bonifratrów z kościołem Wniebowzięcia NMP z lat 1697-1714,przebudowanym w 1788 r.
- Kościół Jezusowy w Cieszynie(pl.Kościelny),budowa rozpoczęta w 1710,w 1750 dobudowano wieżę;największy kościół ewangelicko-augsburski w Polsce
- Kościół św.Krzyża ojców Franciszkanów(ul.Szersznika),w ciągu zabudowań miejskich rozbudowany w XVIII w.z XVII-wiecznej kaplicy książęcej;wystrój barokowy,obok klasztor Franciszkanów
- Klasztor i szpital sióstr elżbietanek(ul.Liburnia)pokaźny,stojący na lekkim wzniesieniu zespół klasztorno-szpitalny z początku XX wieku
- Zabudowania Rynku kamienice,ratusz,hotel„Pod Brunatnym Jeleniem”,fontanna z figurą Św.Floriana
- Cieszyńska starówka zabudowania ul.Głębokiej,ul.Menniczej,Starego Targu,ul.Sejmowej,ul.Nowe Miasto,ul.Śrutarskiej;łącznie kilkadziesiąt zabytkowych kamienic
- Zabudowania ul.Przykopa położone nad potokiem,zwane też„Cieszyńską Wenecją”
- Muzeum Śląska Cieszyńskiego pałac Laryszów(ul.Regera) najstarsze publiczne muzeum na ziemiach polskich,bardzo bogate zbiory,w tym gotycka rzeźba„Cieszyńskiej Madonny”z ok.1375 r.z warsztatu Piotra Parlera;sam budynek z końca XVIII wieku,obok park z lapidarium
- Studnia Trzech Braci(ul.Trzech Braci)miejsce legendarnego spotkania założycieli Cieszyna,altanka z XIX wieku
- Stary Cmentarz Żydowski w Cieszynie(ul.Hażlaska)
- Nowy Cmentarz Żydowski w Cieszynie(ul.Hażlaska)
- Bracki Browar Zamkowy w Cieszynie(ul.Dojazdowa)browar działający niezmiennie od 1846 r.
- Teatr im.Adama Mickiewicza(pl.Teatralny)pseudo barokowy budynek w stylu wiedeńskim z początku XX wieku
- Zabudowania Górnego Rynku,ul.Kochanowskiego,ul.Garncarskiej i ul.Wyższa Brama kamienice,głównie z przełomu XIX i XX wieku
- Dwór w Błogocicach(ul.Żeromskiego)dwór szlachecki z XVI-XIX wieku
- Cmentarz Komunalny w Cieszynie(ul.Katowicka)
- Cmentarz ewangelicko-augsburski(ul.Bielska)
Cieszyn dziś
Obecnie Cieszyn,pomimo niewielkich rozmiarów,jest ważnym ośrodkiem kulturalnym,administracyjnym i oświatowym.Jest też ważnym punktem na transportowej mapie Europy.Ponadto jest też popularnym ośrodkiem handlowym,głównie wśród obywateli Czech.Jest stolicą powiatu cieszyńskiego i siedzibą Euroregionu Śląsk Cieszyński.Miasto jest również ważnym ośrodkiem bielskiego okręgu przemysłowego.Znajduje się tu wydział Uniwersytetu Śląskiego,co roku odbywają się festiwale takie jak:Międzynarodowy Festiwal Teatralny„BEZ GRANIC”,Przegląd Filmowy„Kino Na Granicy”(„Kino na Hranici”)prezentujący filmy czeskie,polskie,słowackie i węgierskie,czy Festiwal Muzyki Wokalnej„Viva il canto”.W latach 2002-2005 odbywał się w Cieszynie jeden z największych w Polsce festiwali filmowych„Era Nowe Horyzonty”,który bardzo spopularyzował miasto.Od 2006 w wakacje odbywa się Festiwal Filmowy„Wakacyjne Kadry”.Ponadto funkcjonuje tu szereg instytucji i organizacji kulturalnych(w tym teatr oraz nowatorski Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości).Położenie u stóp Beskidu Śląskiego,bezpośrednio na granicy,przy linii kolejowej,drodze ekspresowej S1,a także atrakcyjny wygląd historycznego centrum z malowniczym rynkiem i dużą ilością zabytków,daje Cieszynowi spore perspektywy rozwoju.Staje się on coraz bardziej popularnym ośrodkiem turystycznym i kulturalnym,co częściowo rekompensuje upadek miejscowego przemysłu w latach 90. i brak dużych inwestycji gospodarczych.Miejscowa gospodarka nastawiona jest obecnie głównie na handel i usługi.W Cieszynie funkcjonuje również folklorystyczny Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im.Janiny Marcinkowej,który ma na swoim koncie wiele osiągnięć,nie tylko w Polsce,ale także poza jej granicami(Czechy,Słowacja,Niemcy,Ukraina,Finlandia,Szwecja,Belgia,Francja,Węgry,Bułgaria,Rumunia,Grecja,Turcja,Włochy,Wielka Brytania,Macedonia i inne).W skład zespołu wchodzą:dorosła grupa taneczna,Dziecięcy Zespół Pieśni i Tańca,Chór Jubileuszowy,Kapela,Kapela młodzieżowa.
Ciekawostki
- Cieszynianka wiosenna rzadki kwiat pochodzenia alpejskiego,który swą nazwę zawdzięcza właśnie miastu
- Cieszynka ozdobna strzelba myśliwska wytwarzana w Cieszynie
- Cieszynit skała spotykana tylko w okolicach Cieszyna
- W Cieszynie działał znany i ceniony na świecie zakład złotniczy Alojzego Horaka
Cieszyn jest miastem z dużą ilością terenów zielonych 6,40 km²(23% powierzchni miasta),z czego lasy zajmują jedynie 2,06 km²(7% powierzchni).Tereny zurbanizowane,szczególnie okolice centrum miasta i pobocza dróg,są silnie zadrzewione.Na terenie Cieszyna znajduje się obecnie 38 pomników przyrody,skupiających łącznie 100 drzew 27 różnych gatunków i odmian.
Ponadto na terenie miasta istnieją 3 florystyczne rezerwaty przyrody,których głównym zadaniem jest ochrona populacji cieszynianki wiosennej oraz naturalnych grądów:
- Rezerwat przyrody Lasek Miejski nad Puńcówką
- Rezerwat przyrody Lasek Miejski nad Olzą
- Rezerwat przyrody Kopce
Transport
Transport drogowy
Cieszyn jest położony na szlaku tranzytowym z południa na północ Europy,przy międzynarodowej drodze E75(w Polsce stanowiącej drogę krajową nr 1),ściślej:przy drodze ekspresowej S1.Na jego terenie do 21 grudnia 2007 znajdowały się się trzy drogowe przejścia graniczne do Czech,przy czym Cieszyn-Boguszowice było największym przejściem drogowym na granicy polsko-czeskiej.Przejścia te zostały zlikwidowane na mocy Układu z Schengen.Inną ważną drogą na terenie miasta jest droga wojewódzka nr 938 do Pawłowic,będąca najkrótszym połączeniem miasta z GOP i ROW.Drogi powiatowe prowadzą do Skoczowa,Ustronia,Dębowca i Lesznej Górnej.Sieć dróg miejskich jest dobrze rozwinięta,jednak na obszarze cieszyńskiej starówki istnieją znaczne ograniczenia w ruchu.Niewielka liczba miejsc parkingowych zmusiła władze do pobierania opłat za parkowanie w centrum miasta(strefa płatnego parkowania i system parkomatów).
Komunikacja autobusowa
Sieć pozamiejskiej komunikacji autobusowej jest w Cieszynie dobrze rozwinięta,co związane jest głównie z upadkiem transportu kolejowego w mieście.Do końca maja 2012 duży dworzec autobusowy obsługiwał komunikację powiatową oraz wojewódzką.Połączenia obsługiwane były głównie przez spółkę PKS Cieszyn oraz PKS-y z innych miast(np.Kraków i Pszczyna).Ponadto w mieście działa kilku prywatnych przewoźników,m.in.WISPOL(od 30 czerwca 2012 Jaworzynka,Koniaków,Wisła Czarne,Wisła Malinka,Wisła Jawornik,Ustroń Zawodzie,Ustroń Równica),DAS II(Bielsko-Biała,od 1 września 2012 również Jaworzynka,Koniaków),TRAF-LINE(Kraków,Krosno),LINEA TRANS(Chybie,Brenna,Jastrzębie-Zdrój),TRANSBUS(Gliwice,Wrocław,Leszna Górna,Rudnik,Hażlach),BUS BROTHER(Katowice),COMFORT BUS(Kraków) i INTERPALM(Kraków).W grudniu 2012 roku zaczęto proces wyburzania dworca PKS przy ul.Korfantego,by w II kwartale 2013 roku móc zacząć budowę nowej Galerii Handlowej„Stela”przez Biuro Prawno-Finansowe„Inwestor”,który jest właścicielem placu.Galeria ma być gotowa na początku 2014 roku.
Transport kolejowy
Po podziale miasta w 1920 główny cieszyński dworzec kolejowy oraz najważniejsze szlaki kolejowe pozostały po stronie czeskiej.Funkcje dworca przejął niewielki przystanek Cieszyn Bobrek,zaś głównym szlakiem kolejowym stała się linia prowadząca z Cieszyna do Bielska na wschód oraz do Zebrzydowic na północ.Linia od wielu lat nie była remontowana i znajduje się obecnie w bardzo złym stanie technicznym.W Cieszynie znajduje się też kolejowe połączenie z Czechami,jednak nie ma ono większego znaczenia w komunikacji międzynarodowej.PKP i późniejsi przewoźnicy kolejowi od początku lat 90.XX wieku stopniowo likwidowali połączenia do Cieszyna,w związku z czym kolej odgrywa dziś marginalną rolę w komunikacji publicznej miasta.Do 29 lutego 2012 Cieszyn posiadał szczątkową komunikację kolejową(pasażerską)z Czechowicami-Dziedzicami,Oświęcimiem,Katowicami i Zebrzydowicami.Od 9 grudnia 2012 połączenia kolejowe wykonują Koleje Śląskie siedmioma parami pociągów relacji Cieszyn Czechowice Dziedzice obsługiwanych holenderskimi szynobusami DH-1 i DH-2.
Komunikacja miejska
Cieszyn posiada własną komunikację miejską,którą obsługuje firma budżetowa ZGK,w której skład wchodzi wydział transportu zbiorowego utrzymujący i prowadzący komunikację miejską.ZGK w Cieszynie Sp.z o.o.obsługuje obecnie 9 linii autobusowych(5 miejskich i 4 podmiejskie),łączących osiedla mieszkaniowe(os.Podgórze,os.Mały Jaworowy tzw.os.ZOR,os.Liburnia,os.Bobrek Wschód,os.Bobrek Zachód,os.Piastowskie),peryferie miasta(Mała Łąka,Mnisztwo,Krasna,Kalembice,Przedmieście Frysztackie,Boguszowice,Marklowice)oraz częściowo sąsiednie miejscowości Hażlach,Pogwizdów,Kaczyce i Gumna ze śródmieściem.Do 2003 komunikację w Cieszynie obsługiwała firma MZK w Cieszynie.Od 1 września 2008 ZGK ze względów ekonomicznych zmuszony został do likwidacji dwóch linii nr 4 i 20,które dublowały się z dwoma liniami na dużym odcinku trasy(linia 4 z linią 5 oraz linia 20 z linią 50).3 września 2012 roku przywrócono dawną linię nr 2 zlikwidowaną wówczas 30 grudnia 2002 roku przez nieistniejący już MZK Cieszyn.
Szkoły
- Podstawowe
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Cieszynie ul.Matejki 3
- Szkoła Podstawowa nr 2 z oddziałami integracyjnymi w Cieszynie ul.Chopina 37
- Szkoła Podstawowa nr 3 z oddziałami integracyjnymi w Cieszynie ul.Hallera 8
- Szkoła Podstawowa nr 4 pl.Wolności 7a
- Szkoła Podstawowa Alternatywna nr 5 ul.Stawowa 14
- Szkoła Podstawowa nr 6 ul.Katowicka 68
- Szkoła Podstawowa nr 7 ul.Bielska 247
- Szkoła Podstawowa Towarzystwa Ewangelickiego pl.Kościelny 5
- Gimnazjalne
- Gimnazjum nr 1 w Cieszynie ul.Matejki 3
- Gimnazjum nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi w Cieszynie ul.Szymanowskiego 9
- Gimnazjum nr 3 z oddziałami integracyjnymi w Cieszynie ul.Wojska Polskiego 3
- Gimnazjum Towarzystwa Ewangelickiego w Cieszynie ul.Sienkiewicza
- Katolickie Gimnazjum im.Św.Melchiora Grodzieckiego w Cieszynie pl.Dominikański 1
- Ponadgimnazjalne
- I Liceum Ogólnokształcące im.Antoniego Osuchowskiego
- II Liceum Ogólnokształcące im.Mikołaja Kopernika w Cieszynie
- III Liceum Ogólnokształcące im.Władysława Szybińskiego w Cieszynie
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
- Zespół Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych im.Macierzy Ziemi Cieszyńskiej
- Szkoła Organizacji i Zarządzania w Cieszynie
- Katolickie Liceum Ogólnokształcące im.św.Melchiora Grodzieckiego
- Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Ewangelickiego
- Zespół Szkół Budowlanych w Cieszynie pl.Dominikański 1
- Zespół Szkół Technicznych w Cieszynie ul.Frysztacka 48
- Wyższe
- Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych
- Uniwersytet Śląski,wydziały w Cieszynie:Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji oraz Wydział Artystyczny.
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
Katolicyzm
- Kościół Rzymskokatolicki obszar miasta podzielony jest pomiędzy 7 parafii należących do dekanatu cieszyńskiego w diecezji bielsko-żywieckiej
- Kościół Ewangelicko-Augsburski parafia w Cieszynie z siedzibą przy Placu Kościelnym 6(należąca do diecezji cieszyńskiej),do której należy m.in.Kościół Jezusowy w Cieszynie
- Kościół Chrześcijan Baptystów zbór w Cieszynie
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego zbór w Cieszynie
- Kościół Zielonoświątkowy zbór„Elim”w Cieszynie
- Kościół Wolnych Chrześcijan zbór w Cieszynie
- Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej zbór w Cieszynie
- Kościół Boży w Chrystusie zbór„Nowe Życie”w Cieszynie
- Świadkowie Jehowy zbory w Cieszynie
- TS Mieszko Piast Cieszyn
- MTP Delfin Cieszyn Klub pływacki
- Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Sportów Ekstremalnych
- Cieszyński Klub Hokejowy(na lodzie)(CKH Cieszyn)
- Cieszyński Klub Motorowy(CKM Cieszyn)
- MOSiR Cieszyn Klub Hokeja na trawie
- Cieszyńskie Centrum Snowboardu(CCS Cieszyn)
- Klub motocrossowy„Wiraż”Cieszyn
- Automobilklub Cieszyński
- Cieszyńska Szkoła Karate Kyokushin
- Klub Sportowy„Shindo”Karate Shotokan
- Klub Aikido Cieszyn
- Sekcja Judo
- Stowarzyszenie Koxy Footbag Team Cieszyn
- Strefa Wolności ścianka wspinaczkowa
Urodzeni w Cieszynie
- Adam Bajerski operator filmowy,nagrody na festiwalu filmowym w Gdyni i na łódzkim Camerimage za zdjęcia do filmu„Zmruż oczy”
- Ezdrasz Biesok OFM doktor prawa kanonicznego,prowincjał franciszkanów
- Jan Błachowicz Mistrz Świata Muay Thai,zawodnik Octagonu Rybnik
- Sonia Bohosiewicz aktorka
- Przemysław Branny aktor,pieśniarz,solista oratoriów Piotra Rubika i Zbigniewa Książka
- Karol Chodura operator filmowy,reżyser filmowy
- Herbert Czaja polityk chadecki,reprezentant Wypędzonych
- Mirosław Gabryś pisarz
- Kajetan Kajetanowicz polski kierowca rajdowy
- Mariusz Grzegorzek reżyser filmowy i teatralny(debiut„Rozmowa z człowiekiem z szafy”)
- Ireneusz Jeleń piłkarz francuskiego Lille OSC,reprezentant Polski
- Brunon Konczakowski kupiec,kolekcjoner militariów,jego zbiory są podwaliną ekspozycji w Zbrojowni na Wawelu
- Paulina,Mateusz,Michał Ligoccy snowboardziści,światowa czołówka
- Sebastian Olszar piłkarz,występujący obecnie w Ruchu Chorzów
- Richard Pipes historyk,doradca prezydenta USA Ronalda Reagana
- Józef Alojzy Pukalski duchowny katolicki,biskup tarnowski
- Adam Probosz komentator sportowy
- Max Rostal światowej sławy skrzypek-wirtuoz,zwany„cieszyńskim Paganinim”
- Edith Schmettan-Demel pisarka
- Andrzej Szewczyk artysta plastyk
- Grzegorz Sztwiertnia artysta,pedagog ASP w Krakowie
- Jerzy Trzanowski pastor i pisarz religijny,zwany„słowiańskim Lutrem”
- Friedrich Uhl(ur.16 maja 1825)pisarz i dziennikarz
- Katarzyna Dzida-Hamela(ur.17.10.1968)czołowy reżyser dźwięku znanych polskich filmów,dwukrotnie otrzymała nagrodę na festiwalu filmowym w Gdyni
- Viktor Ullmann kompozytor i dyrygent
- Kurt Weber operator filmowy,reżyser
- Piotr Żyła reprezentant Polski w skokach narciarskich
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz