Mierzeja Wiślana

Piaszczysty wał na południowo-wschodnim brzegu Zatoki Gdańskiej,rozciągający się od Gdańska na zachodzie po Lochstedt za Piławą w Federacji Rosyjskiej na północnym-wschodzie.Oddziela Zalew Wiślany i Żuławy Wiślane od otwartych wód Zatoki.Mierzeja podzielona jest między terytorium Polski i Federacji Rosyjskiej(część wschodnia).Mierzeja(oprócz niewielkiej zachodniej części)jest słabo zurbanizowana i praktycznie niezindustrializowana.Wszystkie miejscowości położone w jej polskiej części(oprócz Gdańska)były niegdyś wioskami rybackimi,a obecnie są miejscowościami wypoczynkowymi.

Nazwa

Nazwę„Mierzeja Wiślana”wprowadzono urzędowo w 1950 roku,zastępując poprzednią niemiecką nazwę mierzei Frische Nehrung.Wcześniej polską nazwą była Mierzeja Świeża.Stosowano także nazwę Mierzeja Fryska.W języku rosyjskim Mierzeja Wiślana to Балтийская коса(Bałtijskaja kosa).

Granice

Mierzeja Wiślana ma około 96 km długości i 1–2 km szerokości.W tym około 30 km przypada na odcinek Żuław Wiślanych,56 km na odcinek oddzielający Zalew Wiślany od Zatoki Gdańskiej(w tym 30 km po stronie polskiej)do Cieśniny Piławskiej oraz ok.10 km przypada na odcinek za Cieśniną Piławską do Lochstedt.Północną granicą mezoregionu jest Zatoka Gdańska,będąca częścią Morza Bałtyckiego.Od południa graniczy z Żuławami Wiślanymi oraz przez zalew z Wybrzeżem Staropruskim.Granicę uzupełnia od zachodu Pobrzeże Gdańskie.Mezoregion leży na terenie miasta Gdańska i powiatu nowodworskiego oraz obwodu kaliningradzkiego(Rosja).Wcześniej ten mezoregion,podobnie jak Mierzeja Helska,Wybrzeże Słowińskie oraz Wysoczyzna Żarnowiecka,był zaliczany do Pobrzeża Kaszubskiego,w systemie regionalizacji Kondrackiego są one osobnymi mezoregionami.

Geologia i geomorfologia

Mierzeja Wiślana jest wielką piaszczystą wydmą,której wysokość w niektórych miejscach przekracza 30 metrów.Mierzeja została zbudowana przez morze w wyniku działań fal morskich.Drugim,obok falowania morskiego,równie ważnym czynnikiem kształtującym wydmy Mierzei Wiślanej był(a teraz w mniejszym stopniu jest)wiatr.Najwyższa wydma,Wielbłądzi Garb(56 m n.p.m.)znajduje się kilka kilometrów na wschód od Krynicy Morskiej.

Sieć wodna

Mierzeja Wiślana zamyka deltę Wisły i oprócz ujść Wisły w mezoregionie nie ma żadnej sieci wodnej.

Klimat

Temperatura powietrza

Warunki klimatyczne w mezoregionie są wyraźnie inne od tych w głębi kraju,ale podobne do tych w innych nadmorskich mezoregionach.Średnia temperatura roczna jest nieco wyższa niż na pojezierzach,jednak nieco niższa niż w centrum Polski.Wiosną jest chłodniej niż w głębi kraju,lecz jesienią wyraźnie cieplej.Średnia roczna oraz średnia dobowa amplituda temperatur są mniejsze niż w głębi kraju,ze względu na większe ciepło właściwe wody w morzu.Wpływ Bałtyku jest również widoczny w długości pór roku na wybrzeżu zimy są znacznie krótsze,a jesień dłuższa.Prawie nie występuje przedwiośnie.W zachodniej części mezoregionu na klimat wpływ ma również oddziaływanie aglomeracji trójmiejskiej.

Przyroda

Mezoregion porośnięty jest lasem sosnowym.Na Wyspie Sobieszewskiej znajduje się Las Mierzei.
Na Mierzei Wiślanej znajdują się Park Krajobrazowy Mierzeja Wiślana oraz cztery rezerwaty przyrody:

• Ptasi Raj W całości na terenie Gdańska
• Mewia Łacha Częściowo na terenie Gdańska
• Kąty Rybackie
• Buki Mierzei Wiślanej.

Ludność,gospodarka,komunikacja

Ludność i urbanizacja

Mimo,że większość terenu Mierzei zajmują miasta Gdańsk,Krynica Morska oraz Bałtijsk w Rosji,tereny są słabo zurbanizowane,szczególnie na terenie Gdańska,poza przemysłowo-mieszkaniową dzielnicą Stogi z Przeróbką.

Gospodarka

Mierzeja jest wykorzystywana głównie w celach turystycznych.Ze względu na niestabilność gruntu poza zachodnim skrawkiem obszar ten nie jest zindustrializowany.W zachodniej części na granicy z Pobrzeżem Kaszubskim znajduje się Port Gdańsk.

Komunikacja kolejowa

Na terenie mezoregionu znajduje się północny fragment wąskotorowej,obecnie działającej w ograniczonym zakresie tylko w sezonie letnim,Żuławskiej Kolei Dojazdowej 15 stacji i przystanków:Lewy Brzeg Wisły,Prawy Brzeg Wisły,Mikoszewo,Jantar,Jantar Port,Jantar Młyn,Jantar Leśniczówka,Junoszyno,Stegna Gdańska,Stegna PKS,Sztutowo Muzeum

Drogi

Przez całą długość mezoregionu przebiega droga wojewódzka nr 501,krzyżująca się w Stegnie z drogą wojewódzką nr 502.Na 13.kilometrze trasy na Przekopie Wisły znajduje się przeprawa promowa.

Turystyka

Wszystkie miejscowości położone w polskiej części Mierzei były niegdyś wioskami rybackimi,a obecnie są miejscowościami wypoczynkowymi.Rejon jest znany z terenów umożliwiających uprawianie sportów wodnych.W miejscowościach na terenie mezoregionu znajdują się zabytki oraz inne atrakcje turystyczne.
Do najbardziej znanych należą:

• Kościół Ryglowy w Stegnie
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej
• były obóz koncentracyjny w Sztutowie
• molo w Krynicy Morskiej
• latarnia morska w Krynicy Morskiej
• Żuławska Kolej Dojazdowa.

Przez Mierzeję Wiślaną prowadzi Jantarowy Szlak-Międzynarodowy Szlak Nadmorski E9.