| Geografia Położenie geograficzne Nowy Sącz położony jest w płaskim dnie Kotliny Sądeckiej,w widłach rzek Dunajca i Kamienicy Nawojowskiej na zróżnicowanej wysokości od 272 n.p.m.(Wielopole)do ok.475 n.p.m.(wzgórze Majdan).Najstarsza część miasta leży na płaskim wyniesieniu pomiędzy korytami obu rzek,które posiada naturalne walory obronne,co zadecydowało o lokowaniu miasta przez króla Wacława II właśnie w tym miejscu.W dawnych czasach wzgórze miejskie było poprzecinane parowami(obecnie zasypanymi)pełniącymi role dodatkowych fos.Położenie w Kotlinie Sądeckiej powoduje pewną izolację Nowego Sącza od innych ośrodków osadniczych,jednak przebiegający tędy szlak komunikacyjny na południe Europy,spowodował,że miasto znalazło w średniowieczu dogodne warunki do rozwoju i wymiany handlowej głównie z Węgrami.Nowy Sącz położony jest u podnóża masywów górskich:na południu znajduje się Beskid Sądecki,na zachodzie Beskid Wyspowy,na wschodzie wcina się wąskim klinem Beskid Niski,a od północy przylega Pogórze Rożnowskie.W niewielkiej odległości znajduje się Jezioro Rożnowskie.Przed reformą administracyjną w 1998 r.stolica województwa nowosądeckiego.W latach 1973-1977 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Nowy Sącz. |
- Powierzchnia miasta:57,58 km²
- Najwyższy punkt:wzgórze Majdan ok.475 m n.p.m.
- Najniższy punkt:Wielopole 272 m n.p.m.
- Obwód miasta:42,3 km
- Długość wszystkich ulic:230 km
- Długość rzek:18 km
Zgodnie z obowiązującym Statutem Nowego Sącza miasto dzieli się na 25 osiedli:
|
|
|
Początkowo,osada w miejscu dzisiejszego Nowego Sącza nosiła nazwę Kamienica.Nazwa miasta aktem lokacyjnym nadanym przez Wacława II,została przeniesiona z sąsiadującego Sandecz Sącza(dzisiaj Starego Sącza).Aby odróżnić od poprzedniego miasta,dodano przymiotnik"Nowy",a miasto zaczęło nosić nazwę"Nova Sandecz".
Historia
Demografia
Największą populację Nowy Sącz odnotował w 2005 r.wg danych GUS 84729 mieszkańców.
Zabytki
- Ratusz budynek stanowiący serce miasta,siedziba władz Nowego Sącza.Obecny kształt ratusz uzyskał podczas odbudowy po pożarze w końcu XIX wieku.Stoi pośrodku rynku centralnego placu miasta,który ma powierzchnię 19200 m²
- Bazylika kolegiacka
- Kościół pw.św.Rocha parafia istniała za czasów księdza Jana Długosza,przed 1513 r.
- Kościół pw.św.Heleny nieznany rok budowy,wymieniany w archiwach Kapituły Katedry Wawelsklej już w 1596 r.
- Kościół pw.Najświętszego Serca Pana Jezusa
- Kościół pw.św.Ducha i Klasztor OO Jezuitów z fundacji Władysława Jagiełły wzniesiony w 1410 r.
- Zespół Poklasztorny OO Franciszkanów powstał w 1297 r.z upoważnienia Wacława II
- Kościół pw.św.Kazimierza
- Klasztor i Kościół Popijarski budowa z inicjatywy starosądeckich klarysek przed 1610 r.
- "Biały Klasztor"Klasztor Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
- Kapliczka"Szwedzka"pw.św.Marka z 1771 r.
- Kapliczka pw.św.Jana Nepomucena z przełomu XIX i XX wieku(przyczółek mostu nad Kamienicą)
- Kapliczka pw.św.Anny z XVII wieku(przy ul.Lwowskiej)
- Synagoga wybudowana w 1746 roku
- Chasydzka bożnica Bajs Nusn z przełomu XIX i XX wieku
- Układ urbanistyczny Starego Miasta
- Mury obronne miasta Nowego Sącza
- Zamek Królewski w Nowym Sączu(XIV,XVII w.)ruiny,z zachowanym fragmentem fortyfikacji miejskich
- Dom Gotycki siedziba Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu
- Renesansowa kamienica Lubomirskich dzisiaj Biblioteka Publiczna
- Sądecki Park Etnograficzny jest skansenem regionalnym,który prezentuje kulturę ludową Sądecczyzny
- Secesyjny Dworzec PKP
- Stara Kolonia jedno z najstarszych osiedli robotniczych w kraju
- Dom Robotniczy neogotycki ośrodek kulturalny z 1907 r.
- Willa Marya
- XIX-wieczny budynek Szkoły Podstawowej im.Władysława Jagiełły
- XIX-wieczny budynek Gimnazjum im.Adama Mickiewicza(dawniej Szkoła Podstawowa)
- Budynek Szkoły Podstawowej im.Obrońców Pokoju
- Budynki secesyjne z pocz.XX w.projektu budowniczego miejskiego,Zenona Adama Remiego:
- Dawna szkoła,ul.Jagiellońska 62
- Bank Mieszczański,Rynek 29
- Dawny gmach Towarzystwa Gimnastycznego"Sokół",ul.Świerczewskiego 23
- Kamienica własna przy pl.Św.Kazimierza 2
- Kamienica Wiktora Oleksego,ul.Konarskiego 8
- Kamienica Edwarda Zielińskiego,ul.Kościuszki 18
- Cmentarz Komunalny na którym znajdują się m.in.:symboliczny pomnik powstańców(1831 r.)Grób Nieznanego Żołnierza z 1920 r.Groby powstańców z 1863 r.monumentalny pomnik obelisk z kwaterami grobów żołnierzy(polskich,austriackich i niemieckich z czasów I wojny światowej),pomnik legionistów z I wojny światowej,nagrobny pomnik gen.Józefa Kustronia,symboliczny grób"Oświęcimiaków"(kwatery ofiar terroru hitlerowskiego),pomnik i groby żołnierzy radzieckich z lat II wojny światowej,pomnik Bronisława Pierackiego(ministra i polityka II Rzeczypospolitej), symboliczny grób"Sybiraków"Ziemi Sądeckiej
- Nowy cmentarz żydowski kirkut,w latach 1940-1945 był miejscem egzekucji,także masowych dokonywanych przez hitlerowców na ludności żydowskiej miasta i okolicy,również na Polakach
- Stary Cmentarz("Cmentarz Zasłużonych")W cokole pomnika złożone są urny z prochami z miejsc straceń,obozów koncentracyjnych,z pól bitewnych.Przed pomnikiem Sądeckiej Piety znajduje się płyta Nieznanego Żołnierza II wojny światowej.Cmentarz symbolizuje:kaźń w więzieniu w Nowym Sączu,rozstrzelanych przy moście kolejowym nad Dunajcem,przy moście na Kamienicy,na Cmentarzu Żydowskim,rozstrzelanych dwóch partyzantów w Dąbrówce,rozstrzelanych w Biegonicach,w Rdziostowie,Młodowie,Starym Sączu,Wysokim,Chomranicach,Łomnicy
- Pomniki martyrologii
Lista przedsiębiorstw w mieście zatrudniających ponad 500 osób:
- w branży budownictwa:Fakro
- w branży kolejowej:Newag
- w branży spożywczej:Konspol
- w branży górniczej:Nowosądecka Fabryka Urządzeń Górniczych"Nowomag"S.A.członek Grupy Famur
- w branży przemysłowej:Wiśniowski(z siedzibą w Wielogłowach)
- w branży produktów węglowych i technicznych:SGL CARBON SA
Centra Handlowe i Galerie w Nowym Sączu
- Centrum Handlowe EUROPA II Plaza
- Centrum Handlowe Gołąbkowice
- Centrum Handlowe Arkadia
- Centrum Handlowe Węgierska
- Galeria Szubryt
- Galeria Sandecja
- Galeria Trzy Korony(planowe otwarcie w 2013 roku)
Swoją siedzibę mają tu również uczelnie wyższe:
- Wyższa Szkoła Biznesu National-Louis University
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu
- Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości w Nowym Sączu
- Politechniki Krakowskiej
- Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
- Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
- Wydział Nauk Społecznych Wschód-Zachód Szkoły Wyższej w Łodzi
Kultura
Instytucje kulturalne
W Nowym Sączu znajduje się szereg instytucji i placówek,mających istotny wpływ dla życia kulturalnego regionu.
Muzea i galerie sztuki:
- Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu:
- Dom Gotycki
- Galeria Dawna Synagoga
- Galeria Marii Ritter
- Sądecki Park Etnograficzny
- Nowosądecka Mała Galeria
- Galeria"Sokół"
- Galeria Sztuki Współczesnej BWA SOKÓŁ
- Galeria Sądeckiej Biblioteki Publicznej"Piwnica"
- Galeria Klubu Twórczego TPSP
- Galeria Miejskiego Ośrodka Kultury
- Biblioteka Publiczna im.J.Szujskiego
- Biblioteka WSB-NLU
- Biblioteka PWSZ Nowy Sącz
- Biblioteka Pedagogiczna
- Biblioteka Lekarska
- Biblioteka Specjalistyczna przy Muzeum Okręgowym
- Kino Sokół
- Kino 5D Extreme
- Kino Helios(otwarcie I kwartał 2013 r.)
- Teatr Robotniczy im.Bolesława Barbackiego
- Teatr NSA
- Teatr Dziecięcy"Cudoki Szuroki"
- Kabaret"Ergo"na czele z Leszkiem Bolanowskim
- Teatr dziecięcy i młodzieżowy"Iskiereczka"przy Gimnazjum im.Adama Mickiewicza
- Klub Literacki"Sądecczyzna"przy Katolickim Stowarzyszeniu"Civitas Christiana"
- Stowarzyszenie Animatorów Kultury
- Stowarzyszenie Przyjaciół Sztuk Pięknych
- Stowarzyszenie Pastelistów Polskich
Sądecki Park Etnograficzny
Sądecki Park Etnograficzny jest jednym z oddziałów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.Jest to skansen regionalny o powierzchni ok.20 hektarów,posiadający 68 obiektów tradycyjnego budownictwa wiejskiego i mieszczańskiego(prezentujących kulturę ludową historycznej Sądecczyzny)oraz amfiteatr leśny.Na terenie parku znajdują się m.in.:zagrody chłopskie,dwór szlachecki,folwark dworski,kościół rzymskokatolicki,cerkiew greckokatolicka,zbór protestancki oraz wiele innych.
Media
Prasa:
- Dziennik Polski oddział w Nowym Sączu
- Gazeta Krakowska oddział w Nowym Sączu Gazeta Nowosądecka
- Sądeczanin miesięcznik niezależny wydawany przez Fundację Sądecką
- Miasto tygodnik nowosądecki
- Dobry Tygodnik Sądecki tygodnik regionalny
- Nasz Beskid niezależny miesięcznik regionalny
- Promyczek Dobra miesięcznik katolicki
- RMF MAXXX Nowy Sącz
- RNS FM Radio Nowy Sącz
- Radio eN
- Radio Echo Złote Przeboje
- Polskie Radio Kraków studio Nowy Sącz
- RDN Małopolska Nowy Sącz
- Radio Eska Małopolska
- Twoje Radio Nowy Sącz
- Regionalna Telewizja Kablowa
- Telewizja Kablowa INSAT
- TVP Kraków redakcja w Nowym Sączu
- Sądecka Telewizja Internetowa
Większe kluby sportowe
- MKS Sandecja piłka nożna,siatkówka,szachy,brydż
- MKS Beskid-Olimpia Nowy Sącz piłka ręczna
- KS Dunajec/Start piłka nożna,siatkówka,kajakarstwo górskie,tenis stołowy
- LKS Zawada piłka nożna
- LKS Biegoniczanka piłka nożna
- KS Helena piłka nożna
- KS Jedność Nowy Sącz piłka nożna,narciarstwo biegowe
- KS Galicja Nowy Sącz piłka nożna
- RC Biało-Czarni rugby
- Nowosądecki Klub Sportowy Karate Kyokushin
- KS Chruślice piłka nożna,kolarstwo górskie
- KS Halny Nowy Sącz kick-boxing,boks tajski,K-1,sporty walki
- KS Zabełcze Nowy Sącz piłka nożna
- Stadion Ojca Władysława Augustynka piłka nożna
- Hala Widowiskowo Sportowa przystosowana do uprawiania dyscyplin sportowych:piłka ręczna,futsal,koszykówka,siatkówka,badminton,tenis ziemny i stołowy,unihokej
- Basen MOSiR
- Basen przy Instytucie Sportowym PWSZ
- Basen sezonowy(odkryty)
- Boiska piłkarskie:Dunajec,Start,Helena,Jedność(Piątkowa),Biegoniczanka(Osiedle Biegonice),Zabełcze,Zawada
- Stadion im.Romana Stramki(pot.międzyszkolny)bieżnia okólna 330 m,urządzenia lekkoatletyczne,boiska do koszykówki,piłki ręcznej i nożnej
- Sala gimnastyczna Sądeckie Towarzystwo Siatkarskie"Sandecja"
- Biegoniczanka kort-boisko do siatkówki
- Strzelnica Rejonowy Ośrodek Szkolenia LOK
- Tory modelarskie tor asfaltowy do modelarstwa samochodowego z podium
- Lodowisko otwierane zimą przy hali basenu
- Skatepark niezadaszony,drewniane przeszkody
- Boisko przy Jezuckim Cenrtrum Edukacji
Na terenie Nowego Sącza działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
- Kościół rzymskokatolicki,diecezja tarnowska,10 parafii w 4 dekanatach:dekanat Nowy Sącz Centrum,dekanat Nowy Sącz Wschód,dekanat Nowy Sącz Zachód,dekanat Stary Sącz
- Kościół rzymskokatolicki,Ordynariat Polowy Wojska Polskiego,1 parafia w dekanacie Straży Granicznej:
- Parafia wojskowa Miłosierdzia Bożego w Nowym Sączu
- Kościół katolicki obrządku bizantyjsko-ukraińskiego(greckokatolicki),Metropolia przemysko-warszawska,Archieparchia przemysko-warszawska,Dekanat krakowsko-krynicki:
- Parafia św.Dymitra w Nowym Sączu
- Kościoły protestanckie
- Kościół ewangelicko-augsburski,1 parafia
- Kościół Zielonoświątkowy w RP,1 zbór
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,1 zbór
- Kościół Wolnych Chrześcijan,1 placówka
- Świadkowie Jehowy:
- Nowy Sącz Północ(ok.105 członków)
- Nowy Sącz Południe(ok.125 członków)
Historyczne obiekty sakralne:
- Synagogi:
- Stara Synagoga w Nowym Sączu
- Najstarsza Synagoga w Nowym Sączu
- Synagoga Bajs Nusn w Nowym Sączu
- Synagoga w Nowym Sączu
- Kościoły:
- Kościół MB Niepokalanej
- Bazylika św.Małgorzaty
- Kościół św.Ducha(Jezuitów)
- Kościół pw.Św.Rocha
- Kościół św.Kazimierza
- Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa(Kolejowy)
- Cerkiew św.Dymitra w Nowym Sączu
Tranzyt
Przez Nowy Sącz przechodzą drogi krajowe nr:
| Droga | Trasa | Ulica |
|---|---|---|
| 28 | Zator,Wadowice,Sucha Beskidzka,Jordanów,Rabka-Zdrój,Limanowa,Nowy Sącz,Gorlice,Jasło,Przemyśl | ul.Krakowska,ul.Legionów,ul.Bulwar Narwiku,ul.Kilińskiego,al.Prażmowskiego,ul.Lwowska |
| 75 | Cło(Kraków),Brzesko,Nowy Sącz,Mochnaczka Niżna,Muszynka,Granica PL-SK | ul.Tarnowska,ul.Witosa,ul.Pieczkowskiego,ul.Nowochruślicka,al.Prażmowskiego,al.Piłsudzkiego,ul.Nawojowska |
| 87 | Nowy Sącz,Stary Sącz,Rytro,Piwniczna-Zdrój,Granica PL-SK | ul.Królowej Jadwigi,ul.Limanowskiego,ul.Zygmuntowska,ul.św.Kunegudny,ul.Węgierska |
Kolej
Przez Nowy Sącz przechodzą 2 szlaki kolejowe:
- linia kolejowa 6 Tarnów–Leluchów(długość 145,5 km;uruchomiona 18 sierpnia 1878,2-torowa na odcinku Stróże–Nowy Sącz,zelektryfikowana w latach 1984–1987)
- linia kolejowa 104 Chabówka–Nowy Sącz(długość 76,5 km;uruchomiona 16 grudnia 1884,1-torowa,10 km odcinek do stacji Marcinkowice zelektryfikowano w 1986,obecnie czynny tylko 30 km odcinek Nowy Sącz–Marcinkowice–Limanowa jedynie dla ruchu towarowego)
- Nowy Sącz
- Nowy Sącz Jamnica
- Nowy Sącz Biegonice
- Nowy Sącz Miasto
- Nowy Sącz Chełmiec
Lotnictwo
W miejscowości Łososina Dolna niedaleko miasta znajduje się lotnisko sportowe Aeroklubu Podhalańskiego.Ok.21 km na północ od miasta działa prywatne,śmigłowcowe lądowisko Gródek nad Dunajcem 1.
Administracja
Władze miasta
Prezydentem miasta jest Ryszard Nowak.
Służby mundurowe i instytucje publiczne
Nowy Sącz jest siedzibą sądu okręgowego oraz prokuratury okręgowej.W mieście znajduje się także urząd celny.W Nowym Sączu mieści się Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej,w której strukturach działają dwie jednostki ratowniczo-gaśnicze PSP.Działania pożarnicze wspomaga także OSP Biegonice.Bezpieczeństwa publicznego i prawa strzeże Komenda Miejska Policji w Nowym Sączu.Działania te wspomaga straż miejska,a także znajdujący się tutaj Karpacki Oddział Straży Granicznej.Na terenie miasta znajduje się zakład karny.Miasto ma 2 szpitale Szpital Specjalistyczny im.Jędrzeja Śniadeckiego oraz Wojewódzki Szpital Ginekologiczno-Położniczy.
Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie:
|
|
|
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz