Statut żupny

Zwany także Statutem Żup Krakowskich ordynacja wydana przez króla Kazimierza Wielkiego 22 kwietnia 1368 roku.Spisana ręką podskarbiego królewskiego Dymitra z Goraja,opracowana została przez kolegium monarszych doradców.Ordynacja regulowała zasady związane z wydobyciem i sprzedażą soli.Nadawała moc prawną starym,zwyczajowym normom oraz wprowadzała nowe przepisy,mające poprawić funkcjonowanie żup i zwiększyć ich dochodowość.Na mocy ordynacji solne w Królestwie Polskim m.in.żupy w Bochni i w Wieliczce przekształcone zostały w przedsiębiorstwa królewskie.Ich Dzierżawę objęli nowi urzędnicy mianowani przez króla zwani odtąd żupnikami.W dokumencie określone zostały przepisy regulujące handel solą z żup krakowskich,przepisy regulujące produkcję soli,opodatkowanie handlu solą oraz warunki jej eksportu.Król wziął pod opiekę górników.Ordynacja określała wysokość ich zarobków,gwarantowała pomoc materialną dla pracowników żup i ich rodzin w razie wypadku podczas pracy oraz wprowadzała stałe składki górnicze na rzecz samopomocy.Powołany został też specjalny szpital przeznaczony dla górników.Ordynacja przyznawała monopol handlu solą mieszczanom krakowskim,bocheńskim i wielickim.Dochody z eksportu soli król przeznaczał na utrzymanie powołanej przez siebie cztery lata wcześniej Akademii Krakowskiej.