Biskupiec

(lub Biskupiec Reszelski;niem.Bischofsburg)miasto w woj.warmińsko-mazurskim,w powiecie olsztyńskim,siedziba gminy miejsko-wiejskiej Biskupiec.Miasto położone jest w południowo-wschodniej części Warmii na Pojezierzu Olsztyńskim nad rzeką Dymer.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj.olsztyńskiego.Według danych z 30 czerwca 2012 miasto zamieszkiwało 10700 osób.Lokalny ośrodek przemysłowy,ośrodek wypoczynkowy(m.in.jezioro Kraksy na południowym krańcu miasta);drobny przemysł poligraficzny,drzewny,odzieżowy,mięsny,browar(nieczynny).
Historia Powstało na bazie osady przy strażnicy biskupów warmińskich.Zamek pierwotnie był budowlą drewniano-ziemną,a później murowaną.Pierwsza wzmianka w zachowanych dokumentach o zamku w Biskupcu pochodzi z 1389.Budowla miała strzec trasy Warszawa-Królewiec.Zamek w Biskupcu uległ całkowitemu zniszczeniu w czasie wojny trzynastoletniej.Prawa miejskie(chełmińskie)dla Biskupca nadał biskup Henryk Sorbom 17 października 1395.Zasadźcą Biskupca był Jan z Mokin(wieś koło Olsztyna).Po założeniu miasta mieszkańcy otrzymali zwolnienie od podatków na okres 12 lat.Biskupiec otoczony był murem obronnym i posiadał dwie bramy miejskie:Szczycieńską i Reszelską.Miasto nawiedzały często klęski pożary i zniszczenia wojenne(m.in.w czasie wojny głodowej w 1414 r.w latach wojny polsko-krzyżackiej 1519-21,a w 1659 r.spalili je Brandenburczycy).Na początku XVIII wieku grasowała tu epidemia dżumy.W czasie wojny siedmioletniej w Biskupcu przebywali żołdacy pruscy i rosyjscy.Biskupiec przed reformacją był siedzibą jednego z czternastu archiprezbiterów(dekanatów)w diecezji warmińskiej.W latach 1466-1772 Biskupiec podobnie jak cała Warmia należał do Polski.Zostało to brutalnie przerwane w 1772 r.gdy miasto w wyniku I rozbioru Polski zagarnęły Prusy.Według sprawozdania biskupieckiego proboszcza z 1797 r.z 200 dzieci uczęszczających na naukę religii,tylko 20 uczyło się języka niemieckiego.Nowe nadzieje rozpaliła w mieszkańcach epoka napoleońska.W roku 1807 a następnie w 1812(maju i czerwcu)w mieście stacjonowały wojska francuskie zmierzające w stronę Moskwy.Pobyt żołdaków wiązał się z dużymi stratami,jakie miasto poniosło w wyniku kontrybucji.Po klęsce Napoleona na krótko zajęli miasto Rosjanie.W 1882 r.w odpowiedzi na akcję germanizacyjną władz pruskich utworzono w mieście bibliotekę polską Towarzystwa Czytelni Ludowych.Według raportu rejencji królewieckiej z 1897 r.w powiecie reszelskim(biskupieckim),jak i w całej południowej Warmii i części Mazur,75 proc.dzieci porozumiewało się po polsku.Pod koniec XIX w.Biskupiec uzyskał połączenie kolejowe z Czerwonką,Mrągowem i Szczytnem.W latach 1862-1975 Biskupiec był siedzibą powiatu reszelskiego.Uprzemysłowienie miasta nastąpiło w drugiej połowie XIX wieku w 1885 uruchomiono browar i inne zakłady przemysłowe.W 1899 r.w Biskupcu powstał garnizon.W 1910 r.otwarto w mieście elektrownię.Wynik plebiscytu na Warmii i Mazurach w 1920 r.okazał się niekorzystny dla Polski.W okresie międzywojennym działały w Biskupcu liczne organizacje polskie.W czasie ostatniej wojny Niemcy utworzyli w Biskupcu obozy dla jeńców wojennych(Polaków,Francuzów i Rosjan).Jeden z nich znajdował się w pobliżu jeziora Kraksy.Gdy w 1945 r.miasto ponownie znalazło się w granicach Polski,zniszczenia zabudowy sięgały 50 procent.Niektórych budynków nigdy nie odbudowano.Do 1954 roku siedziba gminy Rzeck.W Biskupcu urodził się m.in.Ignacy Pietraszewski polski orientalista.
Zabytki

• Kościół pw.św.Jana Chrzciciela.Kościół farny w Biskupcu istniał już w czasie lokacji miasta w 1395 r.Pierwotnie była to świątynia halowa o wielkości obecnej nawy głównej.Kościół kilkakrotnie był niszczony przez pożary i odbudowywany.W roku 1505 biskup Łukasz Watzenrode na odbudowę kościoła w Biskupcu przeznaczył cegłę z rozebranego w Lidzbarku szpitala św.Ducha.Konsekracji kościoła w 1580 r.dokonał biskup Marcin Kromer.Kościół po kilkukrotnych przebudowach i pożarze w 1766 r.otrzymał kształt trójnawowej hali.Kościół był powiększany jeszcze w późniejszym okresie.Obecny kształt świątyni jest wynikiem odbudowy po zniszczeniach w 1945 r.Z dawnego wyposażenia kościoła zachowała się wieczna lampka z 1740 r. i misa chrzcielna z XVI w.W dobrym stanie dotrwał do naszych czasów fragment barokowego ogrodzenia z XVIII wieku.
• Kościół pw.bł.Karoliny Kózkówny.Dawny kościół ewangelicki wybudowany w latach według projektu Friedricha Augusta Stülera w latach 1846-1848,wieża 1868-1872.Kościół wybudowano w formie neoromańskiej bazyliki emporowej.Odrestaurowany w latach 70.XX wieku,do 1991 użytkowany przez Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolnego.Obecnie użytkowany jest przez parafię katolicką. Proboszczem jest ks.Krzysztof Brodzik.
• Średniowieczny gotycki układ przestrzenny starego miasta.
• Zespół kamieniczek przy ul.Floriańskiej,mur.XIX w.
• Kamieniczki na ul.Pionierów i Mazurskie Przedmieście XIX/XX w.
• Dawny ratusz z 1895 r.
• Starostwo,1908 r.(obecnie Urząd Miejski)
• Kaflarnia, 1865 r.(obecnie restauracja)
• Dawny szpital,1887 r.(obecnie Gimnazjum Katolickie)
• Wieża ciśnień,mur.1912-1913.
• Kapliczki i krzyże przydrożne z XIX i początku XX w.
• Kapliczka przykościelna(kościół św.Jana)XVIII w.
• Browar,1885 r.(nieczynny)

Transport
W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

• Droga krajowa nr 16:Grudziądz Ostróda Olsztyn Mrągowo Ełk Ogrodniki
• Droga krajowa nr 57:Pułtusk Maków Mazowiecki Przasnysz Szczytno Biskupiec Bisztynek Bartoszyce
• Droga wojewódzka nr 590:Barciany Korsze Reszel Biskupiec
• Droga wojewódzka nr 596:Biskupiec Mnichowo

W mieście znajduje się stacja kolejowa Biskupiec Reszelski,jednak w maju 2010 pasażerskie połączenie kolejowe zostało zlikwidowane.
Edukacja
Szkoły Podstawowe

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im.mjr.Henryka Dobrzańskiego pseud.Hubal
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im.Orła Białego

Szkoły Gimnazjalne

• Publiczne Gimnazjum nr 1
• Katolickie Gimnazjum Społeczne im.Jana Pawła II

Licea

• Liceum Ogólnokształcące im.Komisji Edukacji Narodowej
• Katolickie Liceum Ogólnokształcące im.Jana Pawła II
• Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych

Wspólnoty religijne
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki,dwie wspólnoty protestanckie:Kościół Ewangelicko-Augsburski i Kościół Zielonoświątkowy oraz miejscowy zbór Świadków Jehowy.
Sport
W mieście swą siedzibę ma klub piłkarski Tęcza Biskupiec.Aktualnie występuje w IV lidze warmińsko-mazurskiej.Działa tu też klub kolarski LKK"Warmia"Biskupiec.
Media
W Biskupcu jest szeroki dostęp do wszelkiej maści mediów.W mieście działa kilka grup m.in.:Stowarzyszenie ProCultura która wydaje Magazyn"Pod Tytułem".Od niedawna w lokalnej telewizji Teletop,emitowany jest 10 minutowy program o Mieście i Gminie Biskupiec"Magazyn Informacji Miejskich"w skrócie'MIM'.Obecnie w budowie jest również multimedialny przewodniki po gminie.Biskupiec jest aktywny również w internecie,prowadzone są dwa serwisy pod adresem biskupiec.com.pl i ebiskupiec.pl,oraz serwis UMiG biskupiec.pl,ale biskupczanie mają Biskupieckie Forum Internetowe biskupiec.home.pl,które jest licznie odwiedzane i wywiera ogromny wpływ na lokalne władze.