Garwolin

Gmina miejska w województwie mazowieckim położone nad rzeką Wilgą,siedziba władz gminy wiejskiej Garwolin i powiatu garwolińskiego.Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.
Położenie Miasto we wschodniej Polsce,usytuowane w południowo-wschodniej części Równiny Garwolińskiej,położone 60 km od Warszawy.W latach 1975-1998 należało do województwa siedleckiego.
Etymologia
Nazwa Garwolino pojawia się w średniowiecznych notatkach z 1386 i 1404.Pochodzi od nazwy osobowej Garwoł.Wśród mieszkańców popularna jest legenda łącząca nazwę miasta z gawronami.
Historia
Ślady osadnictwa na terenie dzisiejszych granic Garwolina pochodzą sprzed około 2000 lat czyli z epoki żelaza.Prawa miejskie miasto uzyskało na początku XV wieku,a dokładniej około 1423.W czasie najazdów szwedzkich straty w ludności przekroczyły 90%.W 1565 liczył 260 domów,69 ogrodów i 230 rzemieślników,w tym:24 szewców,12 krawców,9 kuśnierzy,22 kowali,7 czapników,3 tesarzów,3 bednarzy,6 krawców,3 barwierzy,6 cieśli,3 kołodziejów i 63 piwowarów.Garwolin w owym czasie słynął z warzenia przedniego piwa.Podczas bitwy o Garwolin,w dniu 16 sierpnia 1920 roku wyróżnił się Stanisław Szaliński(późniejszy major i szef kontrwywiadu wojskowego w latach 1930-1939).Dowodząc plutonem karabinów maszynowych 3 batalionu 58 pp,zmusił nieprzyjaciela do pozostawienia dwóch dział.W pościgu za oddziałem sowieckim zaatakował koszary w Garwolinie.Dzięki śmiałemu szturmowi doprowadził do kapitulacji załogi i zdobycia taboru brygady oraz 300 jeńców.Następnie skutecznie bronił koszar przed nacierającą kawalerią nieprzyjaciela.Podczas II wojny światowej Garwolin znalazł się w granicach Generalnego Gubernatorstwa.Od stycznia 1941 funkcję Kreishauptmanna(starosty)powiatu Garwolin objął Karl Freudenthal.Jedną z pierwszych jego decyzji było usunięcie z miasta obywateli narodowości żydowskiej i przesiedlenie ich do gett w Żelechowie,Sobolewie,Łaskarzewie i Parysowie.Do końca 1942 na rozkaz Freudenthala Gestapo oraz żandarmeria zamordowały na terenie miasta i powiatu 890 osób,a do obozów koncentracyjnych lub do pracy przymusowej wywieziono kolejnych 2100.Za popełnione zbrodnie Sąd Delegatury Rządu na Kraj wydał na przełomie lat 1942-1943 wyrok skazujący go na karę śmierci.Zastrzelony 5 lipca 1944 podczas zamachu dokonanego przez połączone dwie grupy dywersyjne AK z Garwolina i Woli Rębkowskiej.W dniu 27 lipca 1944 do rejonu Garwolina docierają jednostki 2 Armii Pancernej 1 Frontu Białoruskiego dowodzonego przez marsz.K.Rokossowskiego,które wieczorem tego samego dnia zajmują miasto.28 lipca 1944 do miasta docierają jednostki 8 Armii Gwardii 1 Frontu Białoruskiego,które dotychczas nacierały w ślad za 2 A.Panc.Armie te w okolicach miasta przygotowywały się do operacji forsowania Wisły.W dniu 11 września 1944,oddziały 1 Armii WP zostają zluzowane na przyczółku magnuszewskim przez 8 Armię Gwardii i zostają ześrodkowane w okolicach Garwolina,w celu przygotowania do działania na odcinku warszawskim.10 marca 1946 na szosie Warszawa Lublin w rejonie Gończyc w pobliżu Garwolina Oddział AK Mariana Bernaciaka stoczył potyczkę z oddziałem Armii Czerwonej,w której zginęło kilku żołnierzy sowieckich,a pluton polski stracił 1 zabitego i 1 rannego.Podczas II wojny światowej Garwolin uległ zniszczeniu niemal w 70%,po wojnie odbudowany i rozbudowany.
Zabytki

• Neobarokowy kościół wybudowany na przełomie XIX i XX wieku.Znajdują się w nim obrazy:Przemienienia pańskiego z 1894,Św.Stanisława Kostki,Św.Józefa(XIX w.)Św.Jana Chrzciciela(XVIII w.)Świętych Barbary,Rocha i Rozalii(I połowa XIX w.)a także kielichy z 1762,1760 i z pierwszej połowy XIX w.
• Parterowa organistówka o konstrukcji zrębowej,oszalowana,pięcioosiowa,zbudowana na planie prostokąta o dwutraktowym układzie wnętrz,z początku XIX w.
• Klasycystyczna kaplica cmentarna z 1839.
• Drewniane domy pochodzące z pierwszej połowy XIX wieku,o konstrukcji zrębowej,dwutraktowym układzie wnętrz i dwuspadowych dachach.

Honorowy obywatel miasta

• Marian Jaworski
• biskup Jan Mazur
• ks.prałat Bogdan Jacek Krawczyk
• Jan Piesiewicz
• ks.prałat Stanisław Józef Maksymowicz

Gospodarka
Garwolińska Strefa Aktywności Gospodarczej;Ośrodek przemysłowo-usługowy;przemysł maszynowy,środków transportu,poligraficzny,spożywczy(mleczarski i mięsny),odzieżowy,skórzany,materiałów budowlanych,meblowy i kosmetyczny.
Transport

• droga krajowa nr 17 Warszawa Garwolin Hrebenne
• droga krajowa nr 76 Łuków Garwolin Wilga

W odległości 5 km od miasta przebiega linia kolejowa nr 7 Warszawa Lublin Dorohusk;stacja Garwolin znajduje się we wsi Wola Rębkowska.W momencie uruchomienia kolej nadwiślańskiej(1877)Garwolin nie miał stacji kolejowej.W 1894 miasto obsługiwała stacja kolejowa Wilga usytuowana w miejscu dzisiejszej stacji Ruda Talubska.W 1914 Garwolin obsługiwały dwie stacje kolejowe Mirwan(położona w miejscu obecnej stacji Garwolin) i Garwolin(wcześniej zwana Wilgą a dziś Ruda Talubska).W 1922 ustalono nazwy stacji obowiązujące do dnia dzisiejszego.Do czasów II wojny światowej stacja i miasto Garwolin przez Żydów były nazywana Mirwan.W Garwolinie działa przedsiębiorstwo PKS Garwolin,które zapewnia połączenia do Warszawy,Otwocka,Łaskarzewa,Ryk,Siedlec,Żelechowa,Łukowa,Maciejowic i innych miejscowości.Istnieją też przewoźnicy prywatni,którzy zapewniają połączenia do Warszawy,Lublina,Siedlec i Stoczka Łukowskiego.12 czerwca 2010 otworzono oficjalnie sanitarne lądowisko.

Edukacja
Przedszkola

• Publiczne Przedszkole nr 1„Bajka”,ul.J.Korczaka,
• Publiczne Przedszkole nr 2„Akademia Pana Kleksa”,Al.Legionów,
• Publiczne Przedszkole nr 5 ul.Lubelska
• Publiczne Przedszkole nr 6„Mały Europejczyk”,ul.Sportowa,
• Publiczne Przedszkole nr 8„Plastuś”,ul.II Armii Wojska Polskiego,

Szkoły podstawowe i gimnazjalne

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im.Marii Konopnickiej,ul.Żwirki i Wigury,
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im.Pierwszego Pułku Strzelców Konnych,Al. Legionów,
• Publiczne Gimnazjum nr 2,Al.Legionów,
• Zespół Szkół nr 5 im.Janusza Korczaka,
• Publiczne Gimnazjum nr 1,ul.Żwirki i Wigury,
• Publiczne Gimnazjum Powiatowe im.Marszałka Józefa Piłsudskiego,ul.Długa 35(Zespół Szkół),
• Gimnazjum im.C.K.Norwida w Garwolinie,Staszica 11

Szkoły artystyczne

• Szkoła Muzyczna I stopnia w Garwolinie,Długa 35

Szkoły ponadgimnazjalne

• Liceum Ogólnokształcące im.Marszałka Józefa Piłsudskiego,ul.Długa 35(Zespół Szkół),
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im.Bohaterów Westerplatte,ul.Tadeusza Kościuszki,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im.Tadeusza Kościuszki,ul.II Armii Wojska Polskiego,
• Katolickie Liceum Ogólnokształcące Przymierza Rodzin,ul.Stanisława Staszica,

Uczelnie wyższe

• Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi,Wydział zamiejscowy w Garwolinie

Szkoły specjalne

• Zespół Szkół Specjalnych nr 1,ul.Sportowa,
• Zespół Szkół Specjalnych nr 2 i Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy,Al.Legionów,

Kultura i sport

• Kino"Wilga",sala kinowa na 250 miejsc,dźwięk Dolby Digital,fotele lotnicze,projektor cyfrowy FULL-HD,3D
• Centrum Sportu i Kultury(dom kultury,hala sportowa,stadion),
• Pływalnia Miejska"Garwolanka"
• Chór Miasta Garwolin
• Teatr Rękawiczka amatorski teatr młodzieżowy działający przy CSiK,
• GTS Peiying Wilga Garwolin siatkówka mężczyzn,
• GKS Wilga Garwolin piłka nożna mężczyzn,
• 4CV Garwolin siatkówka mężczyzn,
• No Name Międzyszkolny gimnastyczno-taneczny uczniowski klub sportowy(działający przy ZS nr 5).

Wspólnoty religijne

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej
  • Parafia Przemienienia Pańskiego
  • Parafia bł.Jana Pawła II
• Kościół Katolicki Mariawitów
  • diaspora pozostająca pod opieką parafii w Goździe.Wierni z Garwolina odprawiają adorację ubłagania 16.dnia każdego miesiąca.
• Świadkowie Jehowy
  • zbór Garwolin

Miasta partnerskie

• Gorki,Białoruś(2002)
• Fürstenau,Niemcy(2004)

Urodzeni w Garwolinie

• Henryk Książek podoficer ludowego Wojska Polskiego i partyzantki antykomunistycznej.
• Jerzy Kalina artysta rzeźbiarz.
• Witold Stanisław Kozak historyk sztuki,absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im.Jana Pawła II,artysta malarz,poeta,filozof.

Znani literaci o Garwolinie

• Miron Białoszewski cykl Garwolin i z powrotem
• Joanna Chmielewska Lądowanie w Garwolinie