Ujazd

(niem.Ujest)miasto i siedziba gminy miejsko-wiejskiej Ujazd,w powiecie strzeleckim(województwo opolskie),położone nad Kanałem Gliwickim.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj.opolskiego.Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 1638 mieszkańców.Ośrodek usługowy;drobny przemysł(okucia budowlane,meble,pasze).Przez miasto przebiega droga krajowa nr 40 Głuchołazy Pyskowice.

Nazwa

W roku 1222 miasto wymienione jest jako Wyasd.W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis miejscowość wymieniona jest jako Wyasd oraz Wiasd.Miejscowość zapisano również w formie łacińskiej Vyasd civitas w Registrum Vyasdense.W 1475 roku w łacińskich statutach Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensis miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Vyasd.W dziele Matthäusa Meriana pt.„Topographia Bohemiae,Moraviae et Silesiae”z 1650 roku miejscowość wymieniona jest pod nazwami Oyest oraz Oyziest.Nazwę Uiest wymienia wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowy pruski dokument Fryderyka Wielkiego z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie.Polską nazwę Ujazd oraz niemiecką Uiest wymienia Słownik geograficzny Królestwa Polskiego.W okresie rządów nazistów w Niemczech nazwę miasta zmieniono w latach 1936–1945 na Bischofstal.

Historia

Osada wzmiankowana w 1155,prawa miejskie od 25 maja 1223.Do 1525 własność biskupów wrocławskich.Ujazd posiadał samorząd i rozwijał się pomyślnie do XVII w.jako lokalny ośrodek rzemieślniczy i ważny, handlowy punkt tranzytowy.Wojny XVII w.spowodowały upadek miasta.W I poł.XIX w.nastąpiło znaczne ożywienie gospodarcze i szybsze tempo rozwoju miasta za sprawą uruchomienia Kanału Gliwickiego.Jednak dalsze lata przyniosły stagnację,głównie z powodu ominięcia miasta przez wybudowaną w 1848 linię kolejową z Wrocławia do Mysłowic.W 1861 roku tytuł książąt Ujazdu(niem.Herzogen von Ujest)otrzymał Hugo I Fürst zu Hohenlohe ze Sławięcic.Należał do najbogatszych ludzi w ówczesnych Niemczech.Podczas plebiscytu górnośląskiego za Niemcami padły 1384 głosy,a za Polską 161.W czasie III powstania śląskiego miasto zostało zajęte już w pierwszym dniu powstania przez siły powstańcze Seweryna Jędrysika z podgrupy taktycznej„Harden”przy wsparciu batalionu tarnogórskiego Romana Koźlika.W czasie powstania znajdował się tu punkt sanitarny dla rannych powstańców śląskich z grupy operacyjnej„Wschód”.Pod koniec maja 1921 roku miasto zajęły wojska francuskie,zastąpione w początku czerwca przez wojska brytyjskie.W toku działań wojennych w 1945 r.Ujazd został zniszczony w prawie 70%.

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• osiedle zabytkowe,wypisane z księgi rejestru
• kościół par.pw.św.Andrzeja Apostoła,barokowy z 1613 r.XVII-XVIII w.
• kościół pątniczy pw.Nawiedzenia NMP,neogotycki z 1858 r.XIX w.
• zamek biskupi w ruinie,renesansowy z 1580 r.XVI-XVII w.do XIX w.
• dom,ul.3 Maja 16,z poł.XIX w.,nie istnieje
• dom,ul.Powstańców Śląskich 2,z poł.XIX w.
• dom, ul.Sienkiewicza 3,z poł.XIX w.
• dom,ul.Traugutta 34,z poł.XIX w.

inne zabytki:

• kapliczki z XVIII i XIX w.