Henryków

(niem.Heinrichau)wieś w Polsce,na Śląsku(Dolny Śląsk),położona w województwie dolnośląskim,w powiecie ząbkowickim,w gminie Ziębice.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi w dokumentach w 1222.Opactwo cystersów zostało ufundowane przez kanonika Mikołaja,notariusza Henryka Brodatego,który zaprosił tu cystersów z Lubiąża w 1227.Najazd Tatarów w 1241 zniszczył zarówno wieś jak i zabudowania klasztorne.Murowany romański klasztor wybudowano ok.1270 i założono szkołę;ok.1300 mieszkało tutaj 45 mnichów i 50 braci konwersów.W 1270 autor pisanej po łacinie księgi henrykowskiej wpisał w niej zdanie,uchodzące za najstarsze zachowane na piśmie zdanie w języku polskim.Kościół klasztorny stał się nekropolią Piastów ziębickich.Zachował się nagrobek Bolka II Ziębickiego i jego żony Guty.Wiele szkód opactwu przyniosły wojny husyckie w XV w.,wojna trzydziestoletnia w XVII w.a najbardziej wojny śląskie w XVIII w.W 1810 król pruski Fryderyk Wilhelm III na mocy edyktu zlikwidował opactwo,a jego dobra skonfiskowano.W 1812 siostra króla pruskiego,Wilhelmina Pruska(1774-1837)(późniejsza królowa Holandii),nabyła dobra henrykowskie tworząc największą na Śląsku posiadłość Hohenzollernów.Później właścicielami stali się książęta Sachsen-Weimar-Eisenach.Ostatni z nich,Wilhelm Ernest II po abdykacji 9 listopada 1918 r.,często przebywał wraz małżonką Feodorą w Henrykowie.Po śmierci w 1923 r.jego doczesne szczątki zostały złożone na terenie parku przyklasztornego.W wyniku drugiej wojny światowej wieś znalazła się w granicach Polski.Niemieccy mieszkańcy zostali wysiedleni w nowe granice Niemiec.W latach 1945-1954 wieś była siedzibą gminy Henryków.W 1947 cystersi ze Szczyrzyca przejęli kościół i część klasztoru.W latach 1965-1990 w pozostałej części klasztoru mieścił się Zespół Szkół Rolniczych,którego założycielem i pierwszym dyrektorem był Jan Szadurski.W 1990 opactwo pocysterskie z inicjatywy kardynała Henryka Gulbinowicza przechodzi w ręce Kościoła;od 25 września 1990 działa Annus Propedeuticus Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu.W ciągu następnych lat wyremontowano budynek poklasztorny,oficyny oraz zagospodarowano teren wokół obiektu.W 1997 w części oficyn został otwarty Domu Opieki Caritas im.Św.Jadwigi Śląskiej,jako wotum 46.Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego,który odbył się we Wrocławiu.2000 28 października na uroczyste nałożenie tunik alumnom I roku MWSD we Wrocławiu przybył do Henrykowa kard.Joseph Ratzinger były papież Benedykt XVI.2002 w części klasztornej z inicjatywy kard.Henryka Gulbinowicza powstaje Katolickie Liceum Ogólnokształcące im.bł.Edmunda Bojanowskiego,jako męska szkoła prywatna na prawach szkoły publicznej i przeznaczona przede wszystkim dla młodzieży z ubogich rodzin wiejskich.W dawnej,zrujnowanej infirmerii klasztornej,po kapitalnym remoncie znalazł swoje miejsce internat K.L.O.2004 arcybiskup Marian Gołębiewski,nowy metropolita wrocławski kontynuuje dzieła kard.Henryka Gulbinowicza i otacza opieką Klasztor Księgi Henrykowskiej.2005 w części oficyn utworzono Warsztaty Terapii Zajęciowej im.Jana Pawła II prowadzone przez diecezjalne Caritas.Obecnie w Henrykowie posługę parafialną pełni czterech ojców cystersów.Prowadzą parafię oraz zajmują się katechizacją dzieci i młodzieży.Większość budynku klasztornego zajmują uczniowie Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego oraz alumni pierwszego roku(Annus Propedeuticus)Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Wrocławskiej.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Zabytki

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• historyczny układ urbanistyczny, z XIII-pocz.XX w.
• kościół pom.pw.św.Andrzeja,z l.1316,1616,1846
• zespół klasztorny oo.cystersów:
  • kościół klasztorny par.pw.Wniebowzięcia NMP i św.Jana,wczesnogotycki z l.1230-1270,pierwszej poł.XIV w.,k.XVII w.,XVIII w.
  • mauzoleum Piastów,z XIII w.
  • pomnik Świętej Trójcy,z XVIII w.
  • klasztor,wczesnobarokowy z l.1682-85
  • oficyna zachodnia,z k.XVII w.,1730 r.
  • stajnie oficyna pn.,k.XVII w.,1730 r.
  • wozownia,z pierwszej poł.XVII w.,XIX w./XX w.
  • szpital infirmeria,z k.XVII w.,drugiej poł.XIX w.
  • dawna szkoła łacińska,z 1730 r.
  • budynek bramy Dolnej,z 1680 r.
  • budynek bramny,z XVII/XVIII w.
  • budynek bramy Górnej,z 1701 r.
  • dom czeladzi,z 1588 r.
  • fragment obwarowania,z trzeciej ćw.XVI w.
  • zespół ogrodu opackiego:
    • pawilon ogrodowy,z l.1720-27
    • oranżeria,z 1727 r.
    • mur klasztorny ogrodzenie ogrodu,murowane z bramami ogrodowymi,z ok.1730 r.
    • dom ogrodnika,z ok.1730 r.
  • park krajobrazowy w stylu angielskim,z XIX w.
• spichrz,ul.Henryka Brodatego,z l.1723-24

inne zabytki zespołu:

• nowicjat cystersów
• dawny dwór grangii cysterskiej
• baszta
• św.Most na Oławie.