Życie i badania
Był synem Jana(ziemianina,zabitego wkrótce po narodzinach Karola podczas rabacji galicyjskiej) i Anny ze Zwolińskich.Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego w Tarnowie.Studiował chemię i fizykę na Uniwersytecie Jagiellońskim(1866–1872),później kształcił się w Heidelbergu.Po powrocie do Krakowa został docentem,od 1876 r.był profesorem;kierował Katedrą Chemii Ogólnej,następnie Katedrą Chemii Nieorganicznej.Od 1888 r.był członkiem-korespondentem,od 1896 r.członkiem rzeczywistym Akademii Umiejętności w Krakowie.Wraz z Zygmuntem Wróblewskim dokonał 5 kwietnia 1883(według innych źródeł 29 marca)pierwszego na świecie skroplenia tlenu,zaś 13 kwietnia 1883 azotu.Później obaj uczeni zestalili także dwutlenek węgla i metanol.Użyli do tego celu kaskadowej metody skraplania gazów pod zmniejszonym ciśnieniem,w której kolejne skroplone i wrzące gazy obniżały temperaturę dla kolejnych skropleń w niższych temperaturach.W 1895 r.skroplił i zestalił argon.Dzięki badaniom obu uczonych Kraków był w owym czasie jednym z niewielu ośrodków europejskich,w których osiągano temperatury poniżej minus 100 stopni.Początkowo osiągali oni temperaturę -105 stopni Celcjusza,a po udoskonaleniu aparatury zwiększyli zakres uzyskiwanych temperatur do -160 stopni.Karol Olszewski przyczynił się do rozwoju rentgenografii.Pierwsze zdjęcie wykonał wraz z profesorem Alfredem Obalińskim w Katedrze Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1896 r.w rok po odkryciu Röntgena.Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie,w kwaterze 9.
Opinie
Olszewski był zgłaszany do Nagrody Nobla z fizyki.Na XXXV Zjeździe Fizyków Polskich w Białymstoku prof.Andrzej Kajetan Wróblewski(Instytut Fizyki Doświadczalnej UW)przedstawił referat nt.„Fizyka w Polsce wczoraj,dziś i jutro”krótką charakterystykę fizyki w Polsce XX w.Zaprezentował wskaźniki bibliometryczne,liczby dotyczące stopni i tytułów naukowych oraz liczby studentów fizyki.W podsumowaniu ocenił wkład Polaków do światowej fizyki XX w.wyodrębniając przede wszystkim poza Marią Skłodowską-Curie(która w światowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska)czterech fizyków,którzy dokonali odkryć na miarę Nagrody Nobla:Mariana Smoluchowskiego,Mariana Danysza,Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego.Olszewski cieszył się bardzo dużym uznaniem w międzynarodowym środowisku naukowym.Uznawany był za jeden z największych na świecie autorytetów w dziedzinie skraplania gazów.Przed uzyskaniem nagrody Nobla angielski uczony William Ramsay wysłał mu próbkę helu oraz 30 mg nowo odkrytego przez siebie argonu z prośbą o ich skroplenie.Właściwości tych skroplonych przez polskiego naukowca gazów w następnym roku zbadane zostały przez Królewskie Towarzystwo Naukowe w Londynie.Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski(1936 r.)
Upamiętnienie
- W zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego z siedzibą w Collegium Maius znajduje się sala imienia Karola Olszewskiego,w której mieści się wyposażenie pracowni naukowej profesora,w tym jeden z najstarszych w Europie aparat do skraplania gazów z 1884 r.jego projektu
- W Krakowie jego imieniem nazwano jedną z ulic na krakowskim Starym Mieście
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz