E.Wedel

Pierwsza w Polsce fabryka czekolady.Firma i marka producenta wyrobów czekoladowych.Zakład produkcyjny znajduje się w Warszawie na Kamionku.
Historia
Przy ul.Piwnej 12 w Warszawie,w cukierni Karola Grohnerta,Karol Wedel na początku 1845 r.rozpoczął drogę do pierwszej polskiej fabryki czekolady.W 1851 r.Karol Wedel na ul.Miodowej 12 róg ul.Kapitulnej w kamienicy Hryniewicza(vis a vis Kościoła Kapucynów)otwiera własny sklep,a przy nim parową fabrykę czekolady pod nazwą:Parowa Fabryka Czekolady p.f.„C.E.Wedel”.Pierwszym wyrobem były karmelki śmietankowe,które reklamowane były w następujący sposób w„Kurierze Warszawskim”:„Zupełnie nowy i szczególny utwór cukierniczy,a nade wszystko wyborny środek leczniczy i łagodzący wszelkie cierpienia piersiowe,nader skuteczny na słabości te w miesiącach wiosennych,a nawet dla nie cierpiących i zwolenników delikatnego smaku bardzo przyjemny wyrób”.Ze względu na ogromne zainteresowanie wyrobami Wedla w 1865 r.zakład zostaje rozbudowany i przeniesiony na ul.Szpitalną 4/6/8.Dopiero jednak po sprowadzeniu z Paryża w 1855 r.specjalnej maszyny do walcowania masy słodowej i rozpoczęciu produkcji czekolady pitnej,błyskawicznie nastąpił rozwój firmy.W 1876 r.Karol Wedel podarował fabrykę swojemu synowi Emilowi Fryderykowi Wedlowi,jako prezent ślubny.Chcąc zabezpieczyć swe wyroby przed próbami podrobienia stworzono znany do dziś znak towarowy E.Wedel.W latach 30.XX wieku produkcję przeniesiono do nowej fabryki na Kamionku.Zakład produkcyjny nie doznał większych zniszczeń w czasie I i II wojny światowej,a jego produkty zdobyły uznanie w całej Europie Środkowej powodzeniem cieszyły się zwłaszcza czekolady i czekoladki.W tym czasie istniało już wiele sklepów firmowych Wedla w Warszawie m.in.przy ul.Krakowskie Przedmieście 9 drugi po„Staroświeckim”przy ul.Szpitalnej 8 sklep firmowy za czasów Emila Wedla,ul.Francuska a w zasadzie ul.Berezyńska 26 sklep firmowy Wedla„Bajeczny”,ul.Wierzbowa 6,ul.Marszałkowska 63,ul.Bielańska 13,ul.Krucza 15,ul.Chłodna 34.Istniały także sklepy w Ciechocinku,Rabce,Krynicy Zdroju,Zakopanem,Bydgoszczy,Gdyni,Katowicach,Łodzi(ul.Piotrkowska 67 i 128),Poznaniu a nawet we Lwowie,Wilnie i Paryżu.Wyroby Wedla były też dostarczane do Japonii.W 1936 r.firma zakupiła samolot RWD-13,rozwijający prędkość 210km/h,mogący pokonać odległość 600 km bez lądowania i poboru paliwa oraz flotę samochodową opatrzoną znakiem firmowym E.Wedel.Jan Wedel był znany z nowatorskich pomysłów,jak np.ustawienie przy bramie wejściowej do Parku Skaryszewskiego pierwszych w Warszawie automatów ze słodyczami.Do niego należały też kamienica przy ul.Puławskiej 28(sklep firmowy na parterze)oraz przy ul.Foksal 13 w której znajdowała się„nowoczesna winda sunąca w przeszklonym szybie.Prawdziwa prababka współczesnych wind panoramicznych”,a także ośrodek wypoczynkowy dla pracowników w Świdrze przy ul.Kołłątaja.Wedlowie byli też znani ze swego zaangażowania społecznego i pomocy potrzebującym,nie tylko swoim pracownikom ale i społeczności lokalnej(pomnik Paderewskiego w Parku Ujazdowskim).Wiele czasu poświęcał cechowi cukierników,Towarzystwu Higienicznemu oraz kościołowi ewangelicko-augsburskiemu(na cmentarzu w Warszawie przy ul.Młynarskiej 54/56/68,spoczywa cała rodzina Wedlów) i innym organizacjom.W latach 1940-1944 fabryka pracowała także dla potrzeb okupanta niemieckiego,lecz pomimo licznych represji załoga fabryki podejmowała akty sabotażu.Dzięki niej udaremnione zostały niemieckie plany wysadzenia wszystkich obiektów fabrycznych w powietrze,choć część fabryki uległa znacznemu zniszczeniu podczas Powstania Warszawskiego.Już 10 listopada 1944 roku fabrykę opuściła pierwsza partia słodyczy 80 kg paczka karmelków nadziewanych z ręcznie napędzanej maszyny Manag,którą wysłano do Lublina do dyspozycji PKWN.Po II wojnie światowej w 1949 r.nastąpiła nacjonalizacja przedsiębiorstwa,któremu nadano nazwę 22 lipca,święta rocznicy Manifestu Lipcowego.
Zakłady Przemysłu Cukierniczego"22 Lipca"w Warszawie składały się w okresie PRL z 4 fabryk:

• Zakład 22 Lipca,dawniej E.Wedel
• Zakład Syrena,dawniej F.Fuchs(dołączone w 1960 r.)
• Zakład Milanówek,dawniej F.Pomorski
• zakład produkcji pieczywa Płońsk

Fabryka specjalizowała się w produkcji czekolad,czekoladek,cukierków,chałwy,sezamków,herbatników,wafli,tortów pralinowych oraz wielu innych wyrobów cukierniczych poszukiwanych w kraju i eksportowanych do 30 państw Europy,Ameryki,Afryki,Australii i na Bliski Wschód.Przy zakładach funkcjonowały Technikum Cukiernicze i Zasadnicza Szkoła Zawodowa.W całym okresie PRL na opakowaniach wyrobów nadal pojawiał się charakterystyczny napis E.Wedel z zaznaczeniem,iż jest to dawna nazwa firmy.W 1989 r.powrócono do tej nazwy i przystąpiono do procesu prywatyzacji zakładu."Najsłynniejszy z polskich producentów słodyczy o przedwojennym rodowodzie spółka E.Wedel została przejęta przez PepsiCo.w 1991 r.Początkowo był to sztandarowy przykład prywatyzacji.Kilka lat później okazało się,że inwestorowi strategicznemu nie zależy na całej firmie,a jedynie na jej części produkującej słone przekąski.Pod koniec 1991 roku akcje E.Wedel SA wprowadzono na Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie.Pierwsze notowanie spółki(z ceną 18 zł)odbyło się 26.11.1991 r.W 1997 r.PepsiCo.postanowiło wycofać akcje E.Wedel SA z warszawskiej giełdy.Spółka akcyjna przekształciła się w holding 4 spółek z ograniczoną odpowiedzialnością:Syrena(cukierki),Jedyna(czekolady),Delicja(ciastka) i Frito Lay Poland(słone przekąski).W 1999 r.doszło do sprzedaży trzech spółek.Syrenę PepsiCo sprzedało fińskiemu Leaf,Jedyną Cadbury,a Delicję wraz z fabryką ciastek w Płońsku,produkującą Delicje Szampańskie,Pieguski i Pierniczki Alpejskie,sprzedano francuskiemu koncernowi Danone.PepsiCo.zatrzymało sobie tylko nową fabrykę chipsów Frito Lay w Grodzisku Mazowieckim.Prawa do marki E.Wedel otrzymała brytyjska firma Cadbury,a przedsiębiorstwo zaczęło działać pod nazwą Cadbury Wedel sp.z o.o.Tradycyjny charakter obu firm podkreślały podpisy właścicieli.Danone zdecydował się płacić Cadbury opłaty licencyjne za dalsze korzystanie ze znaku towarowego E.Wedel na swoich wyrobach.W styczniu 2010 r.spółka Cadbury Wedel została kupiona przez amerykański koncern spożywczy Kraft Foods,Komisja Europejska nie chcąc dopuścić do zmonopolizowania przez Krafta rynku czekolad w Polsce(a także w Rumunii),nakazała sprzedaż Wedla(logo,sklepów,sieci pijalni czekolady i fabryki w Warszawie).Przetarg trwał do końca czerwca 2010 r.nowym właścicielem został japoński koncern wielobranżowy LOTTE Group.Ceny nie ujawniono,lecz szacunki wskazują na kwotę około 1 mld zł.29 marca 2011 r.E.Wedel został pierwszym narodowym sponsorem Mistrzostw UEFA Euro2012.Po 31 marca 2011 rok fabryka miała otrzymać maszyny oraz kontynuować produkcję dawnych produktów Cadbury z zamykanej wbrew wcześniejszym zapowiedziom,po przejęciu przez Kraft Foods fabryki Somersdal w Keynsham(Wielka Brytania)30 września 2011 r.firma przyjęła nazwę LOTTE Wedel sp.z o.o.
Kontrowersje wobec prywatyzacji
Nacjonalizacja w PRL nie była nacjonalizacją,„z zaspokojeniem roszczeń"(czy wykupem,nawet przymusowym),jak to miało miejsce np.w Wielkiej Brytanii,gdzie znacjonalizowano m.in.Metro w Londynie,a sam właściciel w PRL-owskich zakładach miał zostać szeregowym pracownikiem biurowym(„doradcą ds.organizacyjnych”).Dlatego już giełdowy prospekt emisyjny z 1991 r.wspominał o roszczeniach spadkobierców,a dla nich m.in.zarezerwowano 5 proc.akcji(choć sama fabryka przed nacjonalizacją była prawdopodobnie w całości własnością Jana Wedla).Sami spadkobiercy wystąpili do sądu o uznanie prawa do marki"E.Wedel",a sąd uznał,że dawne zakłady 22 lipca bezprawnie wykorzystują nazwę.Natomiast zakład i PepsiCo(wówczas główny kupiec który za 40 proc.akcji Wedla zapłacił 25 mln dolarów,wycofał spółkę później z giełdy)wystąpili do ministra sprawiedliwości o rewizję nadzwyczajną tego wyroku.W efekcie Sąd Najwyższy unieważnił wyrok i spółka posługiwała się sporną nazwą bez pytania się spadkobierców o zgodę.Samo wycofanie spółki z giełdy było przedmiotem śledztwa,lecz nie przedstawiono zarzutów z racji braku bezspornej możliwości potwierdzenia winy.Koncern PepsiCo,posiadający wtedy 70 % udział w kapitale,ogłosił wezwanie do sprzedaży akcji Wedla,oferując 200 zł(przy ogólnej dekoniunkturze rynkowej i kursie 160 zł)za akcję.Natomiast informacja z 21(piątek)listopada 1997 roku została podana do publicznej wiadomości dopiero 24(poniedziałek),gdy kurs akcji wcześniej zwyżkował już do 188 zł.Cadbury który chciał przejąć fragment dawnej spółki(po niepowodzeniach z próbą wprowadzenia własnych marek) i co w rezultacie umowy z PepsiCo uczynił(w 1998 r.za samą fabrykę czekolady na Pradze,przy której pozostała nazwa E.Wedel,zapłacono 76,5 mln dolarów)podjął negocjacje ze spadkobiercami.Ci w międzyczasie zdołali reaktywować przedwojenną spółkę E.Wedel,bo nikt nie wykreślił jej z rejestru handlowego(prawdopodobnie z powodu początkowej całkowitej zmiany nazwy w okresie PRL).Ostatecznie Cadbury zawarł z ugodę z dziesięcioma spadkobiercami Jana Józefa Wedla oraz samą przedwojenną spółką E.Wedel,wg nieoficjalnych danych spłacając ich roszczenia kwotą 5 mln dolarów.
Wyroby
Na aktualnie oferowany asortyment E.Wedel wchodzą dobrze znane:ptasie mleczko,torcik wedlowski,mieszanka wedlowska,sezamki,chałwa,wafle,lizaki,cukierki,żelki,czekolady,praliny,czekoladowe batoniki oraz kakao.Od 2004 r.powstawały i działają,wzorowane na przedwojennej tradycji pijalnie czekolady i cukiernie E.Wedel.
Logo Firmy
Znakiem firmowym był nie tylko napis E.Wedel.Symbolem był także chłopiec w czerwonym ubraniu siedzący na zebrze i trzymający cztery tabliczki czekolady.Mozaikę taką można jeszcze zobaczyć w lokalu będącym dawnym sklepem firmowym w Krakowie przy ul.św.Jana 2(róg Rynku Głównego 41).