Antoni Berezowski

(ur.9 maja 1847 r.w Awratyniu koło Żytomierza,zm.ok.22 października 1916 r.(lub ok.1917 r.)w Bourail na Nowej Kaledonii)polski szlachcic,powstaniec styczniowy,wykonawca nieudanego zamachu na cara Aleksandra II dnia 6 czerwca 1867 r.w Paryżu.
Młodość
Syn zubożałego szlachcica,nauczyciela muzyki.W młodości Antoni Berezowski pracował w fabryce,mając 16 lat,wbrew woli ojca,wziął udział w powstaniu styczniowym jako żołnierz pułku jazdy wołyńskiej.Po upadku powstania wyemigrował i od 1865 r.mieszkał w Paryżu,pracując tam jako ślusarz.
Zamach
Car Aleksander II przyjechał do Paryża 1 czerwca 1867 r.na gospodarczą wystawę światową.Berezowski,obecny na dworcu kolejowym w czasie powitania cara,podjął wtedy zamiar zastrzelenia Aleksandra.5 czerwca zakupił za 5 franków dwulufowy pistolet,a 6 czerwca udał się w rejon hipodromu Longchamp w Lasku Bulońskim,którędy z parady wojskowej wracał car z dwoma swoimi synami(Władimirem Aleksandrowiczem i późniejszym carem Aleksandrem III)oraz władcą francuskim Napoleonem III.Ok.godz.17.00 Berezowski oddał strzał,jednak zmodyfikowany przez niego pistolet eksplodował przy wystrzale i kula trafiła w konia jednego z ochraniających imperatora żołnierzy,raniąc również samego Berezowskiego.Tłum widzów pochwycił zamachowca.
Sąd
15 lipca 1867 r.odbyła się rozprawa sądowa.Berezowski oświadczył,że wykonał zamach bez wpływu innych osób lub organizacji,a motywowała go chęć walki o niepodległą Polskę i ukarania sprawcy cierpień narodu polskiego po powstaniu styczniowym.Wyraził też żal,że musiał dokonać zamachu w bliskiej Polsce Francji,narażając tym interesy francuskie.Ława przysięgłych departamentu Sekwany uznała te okoliczności za łagodzące i skazała oskarżonego na dożywotnie ciężkie roboty na Nowej Kaledonii.
Katorga i zesłanie
Antoni Berezowski został najpierw wywieziony do Tulonu,następnie 24 października 1867 r.opuścił Europę.8 maja 1868 r.próbował uciec.Dostał się do portu w Numea,ale spóźnił się na statek płynący do Australii.Po dwóch dniach został odnaleziony.W 1886 r.oznajmiono mu o zamianie katorgi na dożywotnie zesłanie.Otrzymał działkę o powierzchni 5 hektarów.Do końca życia pozostał na Nowej Kaledonii,mieszkając w miasteczku Bourail.Sporna jest data śmierci Berezowskiego:wg wielu przekazów zmarł on ok.22 października 1916 r.natomiast podług twierdzenia Rafała Roga w pracy pt.:Polscy królobójcy powstaniec zmarł prawdopodobnie w ok.1917 r.Tę drugą datę roczną śmierci Berezowskiego podaje Jerzy Besala w swojej książce pt.:Tajemnice historii Polski.
Berezowski w literaturze
Życie A.Berezowskiego było kanwą powieści Jana Józefa Szczepańskiego pt.Ikar z 1966 r. i jej kontynuacji pt.Wyspa z 1968 r.