Genealogia |
4.Henryk I Brodaty zm.19 marca 1238 | ||||||
2.Henryk II Pobożny zm.9 kwietnia 1241 | ||||||
5.Jadwiga z Andechs zm.14 października 1243 | ||||||
1.Henryk III Biały zm.3 grudnia 1266 | ||||||
6.Przemysł Ottokar I zm.15 grudnia 1230 | ||||||
3.Anna Przemyślidka zm.23 czerwca 1265 | ||||||
7.Konstancja węgierska zm.6 grudnia 1240 | ||||||
Henryk III Biały księciem wrocławskim
Sojusz z Czechami,wojna z książętami wielkopolskimi
W latach 50.i 60.Henryk III Biały stał się najpotężniejszym
księciem piastowskim na Dolnym Śląsku.W związku z czym nie dziwi
aktywacja Henryka na polu polityki międzynarodowej.Henryk podobnie
zresztą,jak jego kuzyni z Opola,czy Głogowa związał się sojuszem z władcami czeskimi Wacławem I i Przemysłem Ottokarem II(w latach 1251,1252,1259,1261 widzimy nawet Henryka na dworze królewskim w Pradze.)Współpraca z Przemyślidami nie przyniosła jednak spodziewanych rezultatów,a długotrwała wojna czesko-węgierska o spadek po Babenbergach przeniosła się również na tereny polskie,kiedy to władcy Wielkopolscy Przemysł I i Bolesław Pobożny sojusznicy Arpadów wielokrotnie w latach 1253-1254 bezkarnie pustoszyli księstwo wrocławskie.Próby wymuszenia ustępstw,czy to w drodze szantażu(jak to miało miejsce w 1256
roku,kiedy synowie Henryka II Pobożnego podjęli interwencję w kurii
papieskiej by odzyskać choć część utraconej przez Bolesława
Wielkopolski),czy przekupstwa(zjazd w Dankowie w 1262 roku,gdzie obiecywano duże korzyści Bolesławowi Pobożnemu i Bolesławowi V Wstydliwemu,jeśli tylko przejdą na stronę czeską)nie dały jednak pozytywnego rezultatu.
Polityka wewnętrzna.Stosunki z możnymi
W polityce wewnętrznej Henryk III Biały stał na straży ostrego
bronienia prerogatyw książęcych i to zarówno przed zakusami kościoła(aktywnie wspierał min.Bolesława Rogatkę w jego sporach z biskupem wrocławskim
Tomaszem),jak i możnych świeckich.Szczególnie nie popularna była jego
polityka bezwzględnej egzekucji dóbr zagarniętych przez możnych w dobie
zamieszania po klęsce legnickiej,(o czym przekonał się najdobitniej
Mroczko z Pogorzeli,który za przeciwstawienie się władzy księcia
utracił wszystkie swoje dobra)co doprowadziło nawet w 1266
roku do rozruchów rycerskich i przyczyniło się do przedwczesnej śmierci
księcia.Innym przejawem rządów Henryka była intensywna kolonizacja
niemiecka Dolnego Śląska,czy wydatnie przyczyniło się do wzrostu
gospodarczego jego ziem.Wiele miast zawdzięcza też Henrykowi prawa
miejskie i rozbudowę(min.we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim wybudował potężny zamek).Dbał również o rozwój artystyczny księstwa goszcząc i hojnie wspierając
na swoim dworze artystów.Choć język niemiecki był na dworze Henryka
raczej dominujący trudno uznać księcia wrocławskiego za zniemczonego.Po
prostu w XIII wieku niemiecki był językiem polityki podobnie,jak XVII
stał się język francuski,a obecnie angielski.
Bunt rycerstwa i możnych w 1266 roku
Polityka wewnętrzna Henryka doprowadziła w końcu do buntu części rycerstwa.Hasłem naczelnym rebelii rozpoczętej w połowie 1266
roku stała się sprawa podziału księstwa wrocławskiego pomiędzy
Henrykiem III,a Władysławem,natenczas już arcybiskupem salzburskim.Na czele buntu nie stał raczej Władysław,który dotychczasowo w zgodzie z
Henrykiem współrządził i jego również musiał bunt zaskoczyć.Inicjatorzy wywodzili się na pewno wśród możnych.Być może,że rację ma
polski historyk Jerzy Mularczyk,który przywódcę powstania widzi w
biskupie wrocławskim Tomaszu I,który poprzez osłabienie Henryka III
chciał wzmocnić pozycję kościoła,zwłaszcza,że polityka rewindykacyjna
księcia uderzała także w hierarchię duchowną,czemu ten nie chciał z
pewnością przyglądać się bezczynnie.Drugim spiskowcem miał być Bolesław
II Rogatka,który liczył,że w razie podziału księstwa wrocławskiego i
spodziewanej(ponieważ był duchownym)bezpotomnej śmierci Władysława,przynajmniej 1/3 działu(do pozostałych 2/3 pretendowali przecież Henryk
III,Konrad I i ich potomstwo)dostanie się jemu,lub jego następcom.O
zbliżeniu się biskupa z Bolesławem Rogatką świadczy dokument tego
ostatniego,w którym Tomasz I nazwany jest"compater noster"tak
ciepłego określenia nie ma bodaj żaden inny świadek dokumentu tamtych
czasów.Bezpośrednich dowodów na powyższą teorię jednak nie ma.Przebieg
buntu z połowy 1266 roku nie jest znany,zakończył się on jednak z
pewnością niepowodzeniem,skoro podział księstwa nie nastąpił.
Trucizna i śmierć
Henryk III Biały nie zdążył wykorzystać sukcesu,gdyż zaledwie parę
miesięcy później,nagle zmarł w wieku nie więcej niż 39 lat.Spowodowało
to,powszechne w takich sytuacjach,pogłoski o jego otruciu.Znajdują
one odzwierciedlenie m.in.w Kronice polskiej.Co prawda źródło to sugeruje nienaturalne okoliczności śmierci także
niektórych książąt śląskich,dla których z pewnością nie mogło to
mieć miejsca w rzeczywistości,w tym wypadku sugestie nie są
bezpodstawne.Wskazują na to ostatnie miesiące życia Henryka III,które
upłynęły na walce z opozycją wewnętrzną.Z pewnością istniała duża grupa
osób dotkniętych represjami po zakończeniu sporu,choć udział głównych
inspiratorów spisku z połowy 1266 roku biskupa Tomasza I i Bolesława
Rogatki wydaje się mało prawdopodobny.Ich korzyści spowodowane śmiercią
Henryka III Białego były niewielkie dzielnica wrocławska przechodziła
w ręce małoletniego Henryka IV,którego regentem miał zostać książę
arcybiskup Władysław,co nie zapowiadało zmiany kursu politycznego.Prośba umierającego Henryka o objęcie rządów regencyjnych skierowana do
Władysława zmniejsza również prawdopodobieństwo winy tego ostatniego.Winnych śmierci należy więc szukać przede wszystkim wśród
niezadowolonych z jego rządów rycerzy,czy też możnych wrocławskich.Poza Kroniką polską,o nienaturalnej śmierci Henryka III Białego informują nas nagrobki książąt śląskich:Anno
domini Millesimo,Nonas Decembris obiit veneno inclitus dux
Wratislaviensis Henricus tertius,secundus filius secundi Henrici,a
Thartaris.Stamtąd zapewne informacja ta dostała się poprzez Kronikę książąt polskich i Genealogię i żywot św.Jadwigi do Jana Długosza.Roczna data śmierci Henryka jest całkowicie pewna,gdyż jest
potwierdzona zarówno przez źródła historiograficzne jak i dokumentowe.Rozbieżności występują natomiast przy dacie dziennej.Literatura
przyjęła datę 3 grudnia,jako najlepiej potwierdzoną,chociaż w źródłach
występują również daty:1 grudnia,5 grudnia i 29 listopada.Henryk
został pochowany w ufundowanym przez siebie kościele klarysek we Wrocławiu.
Następstwo po Henryku III
Henryk III Biały był dwukrotnie żonaty.Jego pierwszą małżonką była Judyta,córka księcia mazowieckiego Konrada I,z którą miał dwoje dzieci:jedynego syna i następcę,Henryka
oraz córkę Jadwigę(późniejszą żonę kolejno Henryka Wettina i hrabiego
Anhaltu Ottona).Drugą żoną była zaś księżniczka saska Helena.To
małżeństwo pozostało bezdzietne.Opiekę nad małoletnim synem przejął
najmłodszy brat Henryka,Władysław.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz