| Geografia |
Miasto jest położone nad Zatoką Gdańską,u ujścia Motławy do Wisły.Gdańsk leży na Żuławach Wiślanych,nadbrzeżna jego cześć na Mierzei Wiślanej,a zachodnie jego krańce na Pobrzeżu Kaszubskim i Pojezierzu Kaszubskim.Położenie Gdańska w obrębie czterech odmiennych jednostek fizyczno-geograficznych powoduje duże zróżnicowanie przestrzenne warunków środowiska przyrodniczego na jego terenie.Na ukształtowanie terenu,układ hydrograficzny i parametry klimatyczne wpływa ponadto położenie miasta w strefie nadmorskiej,charakteryzującej się specyficznym oddziaływaniem morza na środowisko przyrodnicze lądu.Do zasobów przyrodniczych miasta należy duża powierzchnia zieleni.Tereny lasów i zieleni zajmują w Gdańsku łącznie 24% powierzchni całkowitej miasta.
Klimat
Miesiąc
|
I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Średnia najwyższa temperatura dzienna(°C)
|
+1,4
|
+2,1
|
+5,5
|
+10,1
|
+15,6
|
+19,0
|
+21,0
|
+21,4
|
+16,9
|
+12,0
|
+6,0
|
+2,9
|
|
Średnia najniższa temperatura dzienna(°C)
|
-3,4
|
-3,0
|
-0,5
|
+2,7
|
+7,4
|
+11,0
|
+13,3
|
+13,1
|
+9,7
|
+5,8
|
+1,5
|
-1,6
|
|
Opady atmosferyczne(mm)
|
24,6
|
17,9
|
22,4
|
29,5
|
48,9
|
63,5
|
66,7
|
55,8
|
54,9
|
47,4
|
42,3
|
33,7
|
|
Liczba dni deszczowych
|
15
|
13
|
13
|
11
|
12
|
13
|
13
|
12
|
14
|
14
|
16
|
16 | |
Historia
ToponimiaNazwa jest pochodzenia słowiańskiego utworzono ją za pomocą prasłowiańskiego sufiksu-ьsk-od niezachowanej nazwy pobliskiej rzeki(prawdopodobnie Motławy jej obecna nazwa pochodzi z języka pruskiego,przeniesionego w okolice Pruszcza Gdańskiego zza Wisły w drugiej połowie XIII w.)która dziś brzmiałaby Gdania.Taki sposób tworzenia nazw grodów od rzek był w słowiańszczyźnie powszechny(por.Puck od Putnica,Mieńsk od Mienia(dopływ Świdra),Pińsk od Pina i wiele innych).Jeśli zaś chodzi o nazwę Gdania,rdzeń gъd-oznaczał teren wilgotny,podmokły(por.Gdynia,Gacka gъdьska,Gdinj itp.)zaś szereg sufiksów-Vnьja jest dla nazw rzek i strumieni na Pomorzu typowy(por.Gdynia,Radunia,Orania).Pierwsza wzmianka o Gdańsku pochodzi z Żywotu Świętego Wojciecha,który opisuje wizytę biskupa na tym terenie wiosną 997.W dokumencie nazwa Gdańska zapisana jest jako Gyddanyzc.W późniejszej historii nazwę miasta wzmiankowano w postaciach Kdansk,Gdanzc,Dantzk,Dantzig,Dantzigk,Danzig,Dantiscum,Dantzick i Gedanum.
Średniowiecze
Badania archeologiczne wskazują na istnienie w tym miejscu osady rzemieślniczo-rybackiej już w VII wieku.W X wieku Mieszko I przyłączył Pomorze Wschodnie z Gdańskiem i Zachodnie ze Szczecinem oraz Kołobrzegiem do Polski.W 997 roku w mieście przebywał w drodze do Prus święty Wojciech.Po zwycięskiej wojnie z Pomorzanami Bolesław III Krzywousty odzyskał dla Polski całe Pomorze Zachodnie i zdobył Pomorze Przednie.W latach 1217 i 1227 miały miejsce wyprawy pomorskie Leszka Białego i ustanowiono zwierzchność Polski nad Pomorzem Gdańskim.Po objęciu rządów na Pomorzu Gdańskim przez Świętopełka II,nastąpił okres uniezależnienia się regionu.W 1263 r.miasto otrzymało prawa miejskie wzorowane na prawie lubeckim.W roku 1271 Brandenburczycy zajęli miasto.Mściwój II dzięki pomocy Bolesława Pobożnego odzyskał miasto szturmem w 1272 roku.15 lutego 1282 w wyniku układu w Kępnie władca Wielkopolski,Przemysł II,uzyskał zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim.W sierpniu 1308 r.Brandenburczycy opanowali miasto bez grodu,obronionego przez sędziego Boguszę.Krzyżacy wezwani przez Łokietka do pomocy przy usunięciu
Brandenburczyków zajęli już w październiku część grodu i po nadejściu
posiłków zaatakowali miasto.13 listopada 1308,po wycofaniu się
Brandenburczyków,Krzyżacy dokonali rzezi mieszkańców.W 1343 zawarto układ pokojowy z Krzyżakami,w wyniku którego król Kazimierz III Wielki zrzekł się Pomorza Gdańskiego.W tym samym roku prawa miejskie otrzymało Główne Miasto.31 lipca 1346 wielki mistrz krzyżacki Heinrich IV Dusemer von Arfberg wydał dokument,który zlikwidował resztki działania prawa miejskiego według wzoru lubeckiego i zastąpił je prawem chełmińskim.W 1361 Gdańsk dołączył do Związku Miast Hanzeatyckich.W 1361,1378,1411 i 1416 r.wybuchały powstania anty krzyżackie,krwawo tłumione.W 1410 r.po klęsce zakonu krzyżackiego w bitwie pod Grunwaldem,biedota miejska wszczęła rozruchy,w których wymordowano gości Zakonu i zaciężnych,których rannych przywieziono po bitwie.Gdańska rada postanowiła uznać władzę Władysława Jagiełły,za co miasto uzyskało liczne przywileje.Rok później Jagiełło w wyniku traktatu w Toruniu uwolnił Gdańsk od złożonej mu przysięgi.Gdańsk dotknęły represje ze strony Krzyżaków.14 marca 1440 Gdańsk przystąpił do Związku Pruskiego.11 lutego 1454,po 146 latach,zakończył się okres panowania Krzyżaków w Gdańsku.6 marca tego roku król Kazimierz IV Jagiellończyk
na wniosek poselstwa Związku Pruskiego,wcielił Gdańsk do Polski,udzielając mu jednocześnie przywileju bicia własnej monety.Gdańsk
został zwolniony z prawa nabrzeżnego,a także dopuszczono
przedstawicieli ziem pruskich do elekcji króla Polski.Gdańsk przystąpił
do wojny trzynastoletniej w 1455;gdańszczanie złożyli hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi,a 25 maja 1457 miasto otrzymało Wielki Przywilej,zapewniający swobodny przywóz towarów Wisłą z Polski,Litwy i Rusi bez konieczności kontroli oraz inne przywileje,które miały wynagrodzić miastu wkład w wojnę.Zawarcie w 1466 pokoju toruńskiego zagwarantowało Pomorzu Gdańskiemu oraz Warmii pozostanie przy Polsce.W 1467 król zlikwidował urząd gubernatora i powołał na wzór Korony tytuł capitaneus Prussiae Generalis.Utworzone zostało województwo pomorskie.
Dzieje nowożytne(XVI–XIX wiek)
W czasie wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521,w dniach 8–10 listopada 1520 posiłkujący krzyżaków niemieccy landsknechci ostrzelali Gdańsk z Biskupiej Górki.W 1525 miał miejsce tumult gdański wystąpienie luterańskiego pospólstwa i plebsu przeciwko burmistrzowi Eberhardowi Ferberowi,które obaliło stary magistrat.17 kwietnia 1526 król Zygmunt wkroczył
do Gdańska na czele 8-tysięcznego wojska,rozkazał ściąć buntowników i
rozszerzył uprawnienia swojego burgrabiego.Król Zygmunt August
specjalnym dekretem tolerancyjnym dla Gdańska z 1557 uspokaja nastroje
społeczne i kładzie kres walkom religijnym w mieście.Dnia 20 czerwca
1570 sejm zatwierdził tzw.Konstytucje Gdańskie,które precyzowały zwierzchnie prawa króla polskiego i Rzeczypospolitej w Gdańsku oraz na morzu.Dnia 16 grudnia 1577 Stefan Batory
potwierdził przywileje miasta i rozszerzył tolerancję religijną na inne
wyznania.Gdańsk stał się schronieniem dla obcokrajowców
prześladowanych w swoich krajach za przekonania religijne wśród których
były osoby wybitne i uzdolnione.28 listopada 1627 na redzie gdańskiej rozegrała się morska bitwa pod Oliwą.3 maja 1660 zawarcie pokoju oliwskiego zakończyło okres potopu szwedzkiego.Gdańsk był głównym punktem oporu zwolenników Stanisława Leszczyńskiego w czasie wojny o sukcesję polską.Od lutego do września 1734 r.był oblegany przez Rosjan i częściowo zniszczony przez ostrzał artyleryjski.Królestwo Prus zajęło w 1772 r.niektóre majątki Gdańska oraz Nowy Port.23 stycznia 1793 Prusy dokonały zaboru Gdańska.26 maja 1807 wojska napoleońskie zdobyły miasto.9 lipca 1807 na mocy postanowień traktatu w Tylży,utworzono pierwsze Wolne Miasto Gdańsk.Od lutego 1814 Gdańsk ponownie znalazł się pod panowaniem Prus,co zostało potwierdzone na kongresie wiedeńskim w 1815.Do połowy XIX wieku nastąpił ogólny upadek miasta.Po 1850 r.gdy utworzono połączenia kolejowe z Bydgoszczą,Szczecinem i Berlinem,a następnie z Warszawą stopniowo sytuacja miasta się poprawiała.
Historia najnowsza (XX–XXI wiek)
Od 1920 r.na mocy traktatu wersalskiego Gdańsk ponownie stał się Wolnym Miastem.Polska odpowiadała za politykę zagraniczną i obronną miasta,koleje,pocztę,miała także składnicę wojskową na Westerplatte,prawo swobodnego
używania portu gdańskiego,a samo miasto było w unii celnej z Polską.Według szacunków w 1923 ludność polska mogła stanowić 15% mieszkańców
miasta,a w 1939 r.ok.10%.W 1925 r.na terenie Wolnego Miasta została utworzona archidiecezja gdańska.W 1933 r.po dojściu nazistów do władzy i utworzeniu III Rzeszy,rozpoczęły się prowokacje antypolskie oraz prześladowania polskich działaczy i organizacji.1 września 1939 salwa z okrętu Schleswig-Holstein na Westerplatte była drugim tuż po bombardowaniu Wielunia atakiem na Polskę rozpoczynającym II wojnę światową.Na początku II wojny światowej Gdańsk stanowił silny ośrodek polskiej
konspiracji,ale wielu konspiratorów zginęło na skutek denuncjacji
gdańskich Niemców.Pod koniec marca 1945 r.wojska radzieckie i polskie wchodzące w skład II Frontu Białoruskiego
przystąpiły do szturmu na miasto.30 marca 1945 miasto zostało zdobyte i
w znacznej części zniszczone.Zniszczeniu uległo m.in.90% zabytkowego śródmieścia,przy czym szacuje się,że ok.połowy zniszczeń powstało w rezultacie
nalotów lotniczych w trakcie wojny bądź ostrzału artyleryjskiego podczas
walk,zaś drugą połowę stanowiło burzenie miasta przez wojska sowieckie.W rezultacie konferencji poczdamskiej Gdańsk wrócił do Polski.9 lipca 1945 po raz pierwszy zebrała się Miejska Rada Narodowa.Od 1946 Gdańsk był siedzibą województwa gdańskiego.Spośród pozostałych w mieście mieszkańców Wolnego Miasta,ludność
niemiecka(ok.120-130 tys.osób w połowie 1945 r.)w zdecydowanej
większości została przesiedlona do Niemiec,zaś ludność polska,zmuszona po zajęciu Wolnego Miasta przez III Rzeszę do podpisania Volkslisty,zobowiązana była poddać się procedurze weryfikacji organizowanej przez
nowe władze.Od połowy 1945 Gdańsk był celem licznych transportów przymusowych wysiedleńców z Kresów Wschodnich.Podczas wydarzeń Grudnia 1970,rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej.Doszło do walk ulicznych i starć z organami bezpieczeństwa,a w efekcie do podpalenia gmachu KW Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w czasie trwającego wiecu protestacyjnego.31 sierpnia 1980 podpisano porozumienia sierpniowe
kończące falę protestów robotniczych i strajków.Porozumienie
gwarantowało między innymi powstanie pierwszych niezależnych związków
zawodowych.Wydarzenia te przyjmuje się jako początek procesu obalenia
systemu komunistycznego w Europie Wschodniej.W 1987 do Gdańska z wizytą przybył Jan Paweł II.W 1992 diecezja gdańska została podniesiona do rangi archidiecezji.24 listopada 1994 podczas koncertu w hali Stoczni Gdańskiej wybuchł pożar,w którym śmierć poniosło 7 osób,a 300 zostało rannych.17 kwietnia 1995 doszło do eksplozji gazu i zawalenia się wieżowca mieszkalnego,w wyniku czego zginęły 22 osoby.W 1997 uroczyście obchodzono 1000-lecie Gdańska.2 września 2002 w Dworze Artusa odbyło się uroczyste wręczenie władzom Gdańska Honorowej Flagi Rady Europy.Z rąk Benno Zierera,członka Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy flagę odebrali prezydent Gdańska Paweł Adamowicz oraz przewodniczący Rady Miasta Gdańska Bogdan Oleszek.Wieczorem Honorową Flagę Rady Europy wciągnięto na maszt na Nowym Ratuszu.Wyróżnienie stanowić miało wyraz uznania dla aktywności miasta w
rozwijaniu kontaktów z zagranicznymi miastami partnerskimi oraz jest
swoistą nagrodą za dokonania Gdańska w dziedzinie promocji idei jedności
europejskiej.W 2005 odbyły się oficjalne uroczystości z okazji 25-lecia powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego„Solidarność".Wśród wielu konferencji,wystaw i pokazów,na terenie Stoczni Gdańskiej odbył się koncert Jean Michela Jarre'a,który zgromadził ponad 100 tysięcy widzów.Miasto kandydowało do zdobycia tytułu Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 r.
Architektura
90% posiadającej bezcenne walory architektoniczne i urbanistyczne zabudowy śródmieścia Gdańska zostało zniszczone podczas działań wojennych,w szczególności w wyniku walk o miasto w marcu 1945 r.Gdańsk stanowi jeden z najcenniejszych zespołów zabytkowych w Polsce,pomimo że prawie całe historyczne śródmieście zostało odbudowane po ostatniej wojnie,a znaczna część zabytków ruchomych uległa zniszczeniu bądź rozproszeniu.Pod koniec średniowiecza Gdańsk stał się najważniejszym ośrodkiem artystycznym na Pomorzu.W okresie renesansu i baroku działali tutaj wybitni twórcy,np.Willem,Abraham i Izaak van den Blocke,Antoni van Obberghen,Andreas Schlüter.Istotne zabytki Gdańska znajdują się na Głównym Mieście(Ratusz Głównego Miasta,Dwór Artusa,Dom Uphagenów) i Starym Mieście(Wielki Młyn,Ratusz Starego Miasta,kościół św.Katarzyny),główne znajdują się wzdłuż Drogi Królewskiej reprezentacyjnej ulicy Gdańska Długiej.Na Głównym Mieście znajduje się również Bazylika Mariacka Wniebowzięcia NMP największa średniowieczna świątynia z cegły na świecie.Do 1939 istniała Wielka Synagoga.Do miejsc w Gdańsku należy również Westerplatte,Twierdza Wisłoujście oraz Oliwa,gdzie znajduje się zespół archikatedralny.Zabytki Gdańska znajdują się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego. Zieleń miejska
Na terenie miasta znajduje się 21 miejskich,ogólnie dostępnych parków,zajmujących łącznie powierzchnię ponad 180 ha.Największymi są Park im.Ronalda Reagana(40 ha),Park Zaspa im.Jana Pawła II(25 ha),Park Oruński(19 ha),Park Steffensa(13,6 ha),Park Oliwski(11,3 ha),Park nad Opływem Motławy(11 ha),Park Brzeźnieński(ok.10 ha).
Demografia
Największą populację Gdańsk odnotował w 1987 r.wg danych GUS 469053 mieszkańców.
Gospodarka
W końcu stycznia 2011 roku liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Gdańsku obejmowała ok.11,6 tys.mieszkańców,co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 5,7% do aktywnych zawodowo.Gdańsk jest dużym ośrodkiem gospodarczym nad Morzem Bałtyckim.Już pierwsze przekazy dowodzące istnienia miasta,jak"Żywot Świętego Wojciecha"z 997,mówią o grodzie,mieście;ówczesny Gdańsk musiał być więc ludną
osadą.Gród prowadził działalność handlowo-targową,z rybołówstwem,zbieractwem bursztynu i portem morskim.W 1263 Gdańsk otrzymał prawa miejskie w wyniku silnego rozwoju za czasów Świętopełka.Największe stosunki handlowe Gdańsk utrzymywał z Lubeką,skąd przywożono sól oraz sukno,a wywożono zboże i drewno.W następnym okresie pomimo zdobycia Gdańska przez Krzyżaków w 1309 r.miasto dalej się rozwijało,aż do 1390 r.kiedy nastąpił spór pomiędzy Polską i zakonem.Wcześniej Gdańsk stał się członkiem Hanzy, pośredniczył w handlu zagranicznym Polski pobierając tzw.funtowe.Do gdańskiego portu
przybijało coraz więcej statków,powstały wielkie spichlerze oraz
wielki żuraw wybudowany w 1367.Gdańsk prześcignął inne miasta dolnej Wisły jak Elbląg,Toruń czy Chełmno.Stał się również przodującym miastem w Hanzie.Po zakończeniu wojny i podpisaniu pokoju toruńskiego
nastąpił okres związku z Polską.Gdańsk uzyskał liczne przywileje:szeroką autonomię w dziedzinie finansowej,administracyjnej i
sądowniczej.Przyznano prawo wydawania statutów tzw.wilkierzy przepisów normujących życie miejskie,przede wszystkim handlowe.Ponadto
Gdańsk otrzymał prawo bicia własnej monety w złocie i srebrze.W tym
czasie Gdańsk wprowadził nowe cło,palowe,w celu zwiększenia swoich dochodów.Nastąpił złoty okres rozwoju
gospodarczego miasta.Gdańsk stał się monopolistą w handlu zagranicznym
Polski,pośrednicząc w transakcjach eksportowo-importowych.Prowadził
wówczas wymianę handlową na dużą skalę,handlował z niemieckimi miastami
hanzeatyckimi:Hamburgiem,Lüneburgiem,Wismarem,Rostockiem,duńskimi i szwedzkimi,skąd sprowadzano:śledzie,futra,żelazo i wywożono:sól,piwo(głównie piwo jopejskie),wino,owoce południowe i towary przemysłowe.Podobne transakcje Gdańsk zawierał na wschodnim wybrzeżu Bałtyku z Rewlem,Parnawą,Dorpatem,Rygą i Nowogrodem.Duże znaczenie miały kontakty kupców z Brugią,dokąd wywozili:zboże,drewno,futra,ołów,miedź węgierską,żelazo szwedzkie i przywozili:sukno flandryjskie,wino,oliwę,owoce południowe.Następnie przenieśli swoje kontakty handlowe do Antwerpii i Amsterdamu.Również handlowano z Anglią,Francją oraz Hiszpanią i Portugalią.Udział Gdańska w ogólnym handlu w rejonie Bałtyku osiągnął 30%.Na początku XVII Gdańsk pod względem wielkości dorównał Lubece.Na krótko przed potopem Gdańsk,liczący 77000 mieszkańców,stał u szczytu rozkwitu.Następne lata obniżyły wartość handlu,Europa Zachodnia
zmniejszała zapotrzebowanie na zboże z Gdańska,liczne wojny zniszczyły
miasto,w końcu doszło do zaborów i utraty samodzielności.W celu
odwrócenia złej koniunktury Gdańsk utworzył Izbę Handlową,oddano na
cele giełdy towarowej Dwór Artusa,utrzymywano swoich agentów handlowych w stolicach większych państw i
chętnie przyjmowano obcych agentów i konsulów innych państw.W połowie XVII zatrudnienie znajdowało 8000 robotników,natomiast w
efekcie recesji w połowie XVIII zaledwie kilkuset.Następował zmierzch
miasta.W XIX życie gospodarcze miasta tkwiło w zastoju.Po utworzeniu
połączenia kolejowego z Bydgoszczą w 1852 stopniowo sytuacja gospodarcza się poprawiała.W 1870 dodatkowo utworzono nowe połączenia kolejowe ze Szczecinem i Berlinem,a w 1877 z Warszawą.W 1873 powstała pierwsza linia tramwaju konnego do ówczesnej Oliwy.Po kolejnych decyzjach z końca XIX wieku,znoszących cła tranzytowe,nastąpił stopniowy rozwój eksportu(głównie zboża i drewna),towarzyszyła temu rozbudowa gdańskiego portu i rozbudowa przemysłu(stocznie,fabryki i zakłady naprawy taboru kolejowego).W latach 1871-1897 założono pierwszą sieć kanalizacyjną,następnie rozpoczęto budowę sieci wodociągowej(miasto posiada od 1903 roku rozdzielczą sieć kanalizacji deszczową odprowadzaną do wód otwartych,oraz sanitarną odprowadzaną na oczyszczalnie).W 1853 wybudowano gazownię,w 1897 elektrownię,a w okresie od 1895-1896 pierwsze elektryczne linie tramwajowe.W połowie XIX wieku rozwijała się także nauka,w 1849 w Gdańsku działało 46 szkół elementarnych i 8 szkół średnich.W 1904 otwarto politechnikę.Dopiero koniec I wojny światowej oraz powstanie Wolnego Miasta Gdańska z wolną Polską umożliwiło wejście w kolejną fazę rozwoju miasta.Liczba statków wchodzących do/wychodzących z portu w Gdańsku:
- 1912 r.–5966
- 1925 r.–7944
- 1926 r.–11870
- 1927 r.–13892
Opieka zdrowotna
Szpitale publiczne
- Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku
- Pomorskie Centrum Traumatologii Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Gdańsku
- Szpital Specjalistyczny św.Wojciecha w Gdańsku
- Szpital Dziecięcy Polanki im.Macieja Płażyńskiego w Gdańsku sp.z o.o.(d.Specjalistyczny Szpital Dziecięcy w Gdańsku)
- Szpital Akademicki w Gdańsku
- Pomorskie Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy w Gdańsku
- Wojewódzkie Centrum Onkologii w Gdańsku
- Wojewódzki Szpital Psychiatryczny im.prof.Tadeusza Bilikiewicza w Gdańsku
- 7 Szpital Marynarki Wojennej z Przychodnią w Gdańsku
- Szpital MSWiA w Gdańsku
Oświata i nauka
Uczelnie
W Gdańsku swą siedzibę ma 14 szkół wyższych.W 2008 studiowało na nich łącznie 78626 studentów,co czyni z Gdańska jeden z największych ośrodków akademickich w Polsce.- Uniwersytet Gdański powołany 20 marca 1970,z połączenia Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie i Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku(28584 studentów)
- Politechnika Gdańska jedna z najstarszych uczelni technicznych w Polsce.Założona 6 października 1904.Jako uczelnia polska funkcjonuje od 24 maja 1945(21638 studentów)
- Gdański Uniwersytet Medyczny najstarsza samodzielna uczelnia medyczna w Polsce,założona w 1945 r.jej historia sięga 1454 roku.(4936 studentów)
- Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku(3878 studentów)
- Wyższa Szkoła Bankowa(3799 studentów)
- Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu(w skrócie AWFiS)jest dwuwydziałową uczelnią z siedzibą w Gdańsku-Oliwie(3784 studentów)
- Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna(3737 studentów)
- Ateneum Szkoła Wyższa(2600 studentów)
- Wyższa Szkoła Zarządzania(2405 studentów)
- Gdańska Wyższa Szkoła Administracji(1041 studentów)
- Akademia Sztuk Pięknych działalność rozpoczęła tuż po wojnie w 1945 r.
- Akademia Muzyczna założona w 1947.2007-2008 obchodziła Jubileusz 60-lecia(655 studentów)
- Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna(556 studentów)
- Gdańskie Seminarium Duchowne
- Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny PJWSTK w Gdańsku
System stypendialny
W 2005 r.Gdańsk stał się pierwszym miastem w Polsce,które przyznaje stypendia na studia zagraniczne.Stypendium Naukowe im.Gabriela Daniela Fahrenheita jest przeznaczone dla absolwentów matury międzynarodowej oraz wybitnych maturzystów,którzy zdecydują się na studia za granicą w celu pokrycia części kosztów nauki.
Kultura
Gdańsk jest jednym z największych ośrodków kulturalnych Polsce.Działają tu teatry,Opera,filharmonia oraz siedem kin.W mieście odbywają się prestiżowe festiwale i imprezy począwszy od Festiwalu Szekspirowskiego,przez Jarmark św.Dominika aż po Festiwal Dobrego Humoru czy organizowany przez Europejskie Centrum Solidarności interdyscyplinarny festiwal All About Freedom Festival.
Muzea
- Muzeum Historyczne Miasta Gdańska
- Ratusz Głównego Miasta
- Dwór Artusa
- Dom Uphagena
- Wartownia Nr 1 na Westerplatte
- Muzeum Zegarów Wieżowych kościół św.Katarzyny ul.Rajska
- Muzeum Gdańskiego Sportu i Turystyki
- Muzeum Poczty Polskiej
- Muzeum Bursztynu
- Twierdza Wisłoujście
- Muzeum Narodowe w Gdańsku
- Oddział Sztuki Dawnej
- Oddział Zielona Brama
- Oddział Sztuki Współczesnej Pałac Opatów
- Oddział Etnografii Spichlerz Opacki
- Gdańska Galeria Fotografii
- Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie
- Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie Wielkim
- Centralne Muzeum Morskie w Gdańsku
- Spichlerz na Ołowiance
- Żuraw
- SS Sołdek
- Muzeum Archeologiczne w Gdańsku
- Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port
- Izba Pamięci Wincentego Pola w Gdańsku Sobieszewie
- Zabytkowa Kuźnia Wodna w Oliwie
- Twierdza Gdańsk
- Muzeum Diecezjalne
- Muzeum Stoczni Gdańskiej ul.Doki 1
- wystawa"Drogi do Wolności",ul.Wały Piastowskie 24
Teatry i filharmonie
- Opera Bałtycka
- Polska Filharmonia Bałtycka im.Fryderyka Chopina
- Teatr Miniatura
- Teatr Wybrzeże
- Teatr Wybrzeżak
- Teatr Leśny
Galerie
- Art Galery Fos Długie Pobrzeże
- Galeria Muzealna w Pałacu Opatów Cystersów
- Galeria na Piętrze Nałkowskiej
- Galeria Palowa Długa
- Galeria Portal Ogarna
- Galeria U Literatów Mariacka
- Galeria Za Murami Stowarzyszenia Nadbałtyckich Plastyków im.Mariana Mokwy Ogarna
- Gdańska Galeria Fotografii Grobla
- Gdańska Galeria Rzeźby Związku Artystów Rzeźbiarzy Długi Targ
- Glaza Expo Design Długi Targ
- Maja Długi Targ
- Majolika Grobla III
- Mon Bijou Mariacka
- Nadbałtyckie Centrum Kultury Korzenna
- Sień Biała Długi Targ
- Galeria Sztuki Współczesnej Mariacka
- Cyklop Galeria i Muzeum Fotografii Piwna
- Galeria Studencka Piwnice Akademii Sztuk Pięknych Targ Węglowy
- Galeria Koło Piwna
- Nowa Oficyna Rysunku ASP Piwna
- Centrum Sztuki Współczesnej Jaskółcza
- Galeria Arkada św.Ducha
- Galeria Da Vinci Długie Ogrody
- Galeria Klubu Żak Grunwaldzka
- Galeria Klucznik Podwale Grodzkie
- Galeria Mariacka Mariacka
- Galeria Na Wieży kościół św.Katarzyny
- Galeria Punkt Chlebnicka
- Galeria Triada Piwna
- Centrum Sztuki Współczesnej"Łaźnia"
Sport
Gdańsk był gospodarzem Mistrzostw Europy w Koszykówce Mężczyzn 2009 r.Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012 r.oraz będzie gospodarzem Mistrzostw Europy w Piłce Siatkowej Mężczyzn 2013 r.Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn 2014 r.Mistrzostw Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn 2016 r.Do gdańskich klubów sportowych zalicza się:
- Lechia Gdańsk
- Klub Sportowy Lechia Gdańsk(ekstraklasa w sezonie 2008/2009,2010/2011,2012/2013)
- Rugby Club Lechia Gdańsk
- Gedania Gdańsk założona w 1922 r.jako polski wielosekcyjny klub sportowy w Wolnym Mieście Gdańsku.Obecnie funkcjonują sekcje siatkówki,piłki nożnej i wioślarstwa
- sekcja siatkówki kobiet Gedania Gdańsk(Liga Siatkówki Kobiet w sezonie 2006/07) i Energa Gedania II Gdańsk
- sekcja piłki nożnej(V liga w sezonie 2006/07)
- Polonia Gdańsk
powołany 27 września 1945 początkowo nosił nazwę"NIT".Pierwsze
mecze rozgrywano na wyspie Ostrów,a"dojazd"na żużlowe boisko odbywał
się łodzią
- sekcja piłki nożnej mężczyzn(V liga w sezonie 2006/07)
- Gdański Klub Żużlowy"Wybrzeże"powstał w 2006;kontynuuje tradycje Gdańskiego Klubu Sportowego"Wybrzeże",działającego w latach 1945-2005
- sekcja żużlowa(I liga w sezonie 2010 r.)
- Gdański Auto Moto Klub klub zajmujący się motocrossem,istniejący od 1946 roku;organizator zawodów rangi mistrzostw Polski,Europy i świata
- Stoczniowiec Gdańsk klub hokejowy występujący w rozgrywkach hokejowej Ekstraligi;swoje mecze rozgrywa w hali Olivia
- sekcja hokeja na lodzie(Ekstraklasa w sezonie 2006/07)
- łyżwiarstwo figurowe
- Trefl Gdańsk męska drużyna siatkarska z Gdańska powstała w 2005 r.z inicjatywy właściciela firmy Trefl S.A.Kazimierza Wierzbickiego
- sekcja siatkówki mężczyzn(I liga w sezonie 2007/08)
- GTS Gdańsk klub siatkarski założony w 2005 r.
- sekcja siatkówki mężczyzn(II liga w sezonie 2006/07)
- Seahawks Gdynia klub futbolu amerykańskiego(wicemistrz Polski 2006 i 2008)
- TKKF Stoczniowiec Gdańsk sekcja bokserska,kick-bokserska,muay thai,tenis stołowy,tenis ziemny
- TKKF Rozstaje Gdańsk sekcja LA joggingu,p.nożna,sporty i zajęcia III wieku,kursy instruktorskie,itd
- UKS Jasieniak uczniowski klub sportowy o profilu siatkarskim
- Żabi Kruk
- klub kajakowy o profilu turystycznym
- SMS Gdańsk zespół piłki ręcznej mężczyzn(I liga w sezonie 2006/07)
- Spójnia Gdańsk
- AZS AWFiS Gdańsk
- sekcja piłki ręcznej kobiet AZS AWFiS Gdańsk(Ekstraklasa w sezonie 2006/07)
- sekcja piłki ręcznej mężczyzn AZS AWFiS Gdańsk(I liga w sezonie 2006/07)
- sekcja szermierki SIETOM AZS AWFiS Gdańsk
- ponadto sekcje:gimnastyki,judo,lekkiej atletyki,pływania,rugby,tenisa stołowego,wioślarstwa,żeglarstwa
- Champion Gdańsk
- sekcja kick-boxingu
- sekcja muay thai
- GKS Morena piłkarski klub sportowy występujący w B-klasie
- UKS Suchanik uczniowski klub sportowy o profilu siatkarskim
- Gdański Klub Żeglarski
- Gdańskie Boule klub petanque,jeden z trzech klubów bularskich z województwa pomorskiego zrzeszonych w Polskiej Federacji Petanque
Media
Stacje telewizyjne
- TVP Gdańsk
- Telewizja EiA
- TVO Gdańsk(TV Rozstaje)
- telewizja PTV
Stacje radiowe
| Stacja radiowa | Rok rozpoczęcia emisji | Częstotliwość |
|---|---|---|
| Radio Gdańsk | 1945 | 103,7 MHz |
| Radio Plus Gdańsk | 1992 | 101,7 MHz |
| Radio Eska Trójmiasto | 1999 | 94,6 MHz |
| Radio Złote Przeboje | 2004 | 103,0 MHz |
| Radio Kaszëbë | 2004 | 92,3 MHz |
| Radio RMF Maxxx Trójmiasto | 2008 | 96,4 MHz |
Prasa
- Dziennik Bałtycki
- Gazeta Wyborcza oddział Trójmiasto
- Echo Miasta oddział Trójmiasto
- Nasze Morze
- Pomorski Kurier Nieruchomości
Media internetowe
- Trojmiasto.pl
- Gdansk.NaszeMiasto.pl
- Pomorska.TV
- MMTrojmiasto.pl
Wspólnoty religijne
Kościoły katolickie- Kościół rzymskokatolicki
- Parafia św.Brygidy
- Parafia Wniebowzięcia NMP(Bazylika Mariacka)
- Parafia św.Mikołaja
- Parafia Matki Boskiej Częstochowskiej
- Parafia Chrystusa Króla
- Parafia Świętego Kazimierza w Gdańsku
- Parafia Chrystusa Zbawiciela
- Parafia św.Teresy od Dzieciątka Jezus
- Kościół greckokatolicki
- Parafia św.Bartłomieja i Opieki NMP
- Kościół Polskokatolicki w RP
- Parafia Bożego Ciała
- Kościół Katolicki Mariawitów w RP
- diaspora,nieposiadająca świątyni(wierni odprawiają adorację ubłagania 25.dnia każdego miesiąca)
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
- Parafia św.Mikołaja
- Parafia św.Jerzego(wojskowa)
- Obydwie parafie użytkują cerkiew św. Mikołaja
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny
- Parafia
- Kościół Ewangelicko-Reformowany
- diaspora
- Kościół Chrześcijan Baptystów
- I Zbór
- II Zbór(Przymorze)
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
- zbór w Gdańsku
- Kościół Zielonoświątkowy w RP
- Zbór
- Zbór"Nowe Życie"
- Kościół Wolnych Chrześcijan
- Zbór
- Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa
- Zbór
- Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej
- Armia Dawida
- Muzułmański Związek Religijny
- Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gdańsku
- Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP
- Filia w Gdańsku
- Niezależna Gmina Wyznania Mojżeszowego
- Gmina w Gdańsku
- Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
- Szkoła Zen Kwan Um w Polsce
- Gdański Ośrodek Zen
- Świecki Ruch Misyjny"Epifania"
- Zbór w Gdańsku
- Świadkowie Jehowy
Polityka i administracja
SamorządGdańsk jest miastem na prawach powiatu.Organem uchwałodawczym samorządu jest Rada Miasta Gdańska,składająca się z 34 radnych.Organem wykonawczym samorządu jest Prezydent Miasta Gdańska.
Polityka
Mieszkańcy Gdańska wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 25.Mieszkańcy Gdańska wspólnie z mieszkańcami Sopotu wybierają 1 senatora(okręg wyborczy nr 65).Posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 1.Mieszkańcy Gdańska wybierają 7 z 33 radnych do Sejmiku Województwa Pomorskiego(okręg wyborczy nr 3).
Podział administracyjny
Gdańsk,decyzją Rady Miasta,podzielony jest na 34 jednostki
pomocnicze zwane dzielnicami i osiedlami.Mieszkańcy dzielnic mają prawo
tworzyć jednostki pomocnicze gminy rady dzielnic i osiedli.W Gdańsku,według stanu na 1 grudnia 2011,działa:
- 5 rad dzielnic:Chełm,Śródmieście,Wrzeszcz Dolny,Wrzeszcz Górny,Piecki-Migowo
- 23 rady osiedli
Transport
Transport drogowy
Gdańsk leży na skrzyżowaniu drogowych szlaków transportowych.W mieście spotykają się trasy europejskie:E28,E75 oraz E77.Na terenie Gdańska rozpoczyna się droga krajowa nr 91,krzyżują się ponadto:droga krajowa nr 7 oraz droga ekspresowa S6.Sieć drogową uzupełnia 6 dróg wojewódzkich.Gdańsk posiada obwodnicę tranzytową północ-południe w klasie drogi ekspresowej(Obwodnica Trójmiasta S6),omijającą centrum miasta od zachodu.Obwodnica stanowi przedłużenie autostrady A1.Jednym z problemów transportowych Gdańska był brak bezpośredniego połączenia portu gdańskiego
z obwodnicą najkrótsza trasa wiodła przez centrum miasta.W związku z
tym,w latach 2010-2011 rozpoczęto budowę dwóch tras umożliwiających
wyprowadzenie ruchu tego typu z centrum południowej obwodnicy Gdańska oraz Trasy Sucharskiego.Główną osią drogową miasta jest główna arteria komunikacyjna Trójmiasta,przebiegająca równolegle do linii kolejowej przez najważniejsze części miasta Śródmieście,Wrzeszcz i Oliwę(leżące na tzw.Dolnym Tarasie).Dzielnice Górnego Tarasu,położone w zachodniej części miasta,posiadają znacznie gorszą sieć drogową,opierającą się głównie na drogach dojazdowych do obwodnicy(ul.Świętokrzyska,Trasa W-Z,ul. Słowackiego,ul.Spacerowa).
Transport publiczny
Istotną rolę w transporcie publicznym w aglomeracji trójmiejskiej stanowi Szybka Kolej Miejska,której pociągi kursują od Tczewa przez Gdańsk,Sopot,Gdynię,do Rumi,Redy,Wejherowa i Słupska,na odcinku Gdańsk-Gdynia z częstotliwością do 7-8 minut w szczycie,po własnym torowisku wydzielonym z sieci PKP Polskie Linie Kolejowe.Transport miejski w Gdańsku zarządzany jest przez Zarząd Transportu Miejskiego(ZTM Gdańsk),zaś przewozy realizują Zakład Komunikacji Miejskiej sp. z o.o.(ZKM Gdańsk),PKS Gdańsk sp z o.o.,oraz Warbus.Na zlecenie ZTM funkcjonuje 75 linii autobusowych stałych dziennych,11
linii nocnych i 4 linie sezonowe(łączna długość 767,7 km)oraz 12
linii tramwajowych(łączna długość 116,7 km).W Gdańsku funkcjonują
także przewoźnicy prywatni(m.in.P.A. Gryf,Roki-Trans,Angelus,Jurexbus i in.)którzy zapewniają głównie komunikację z okolicznymi miejscowościami.W ramach wakacyjnej komunikacji turystycznej,miasta Gdańsk,Sopot i Hel postanowiły o uruchomieniu(od 2006 roku)tramwajów wodnych.Promy kursują na trzech liniach,obsługiwanych jednostkami Żeglugi Gdańskiej.W 2007 roku,miasto Gdańsk wspólnie z trzynastoma gminami sąsiadującymi,utworzyło Metropolitalny Związek Komunikacyjny Zatoki Gdańskiej Jednym z pierwszych postanowień MZKZG była decyzja o wdrożeniu biletu metropolitalnego.Obecnie w ramach MZKZG można nabyć wspólne bilety 24-,72-godzinne oraz miesięczne.
Transport lotniczy i żegluga morska
Znajdujący się w granicach miasta,w dzielnicy Matarnia,port lotniczy Gdańsk-Rębiechowo jest trzecim(po Warszawie i Krakowie)pod względem wielkości ruchu pasażerskiego portem lotniczym w Polsce.W 2012 r.obsłużył 2906000 pasażerów.Gdańsk posiada duży port morski,będący jednocześnie największym polskim portem.W 2008 przeładowano w nim towary o łącznej masie 17,07 mln t.Zdecydowaną większość przeładunków stanowiły masowe ciekłe i suche(odpowiednio:10,61 i 4,04 mln t).Na pozostałą część składały się:kontenery 955 tys.t,ładunki drobnicowe 871 tys.t oraz przeładowywane w
technologii ro-ro 602 tys.t.Z Długiego Pobrzeża regularnie odbywają się rejsy białej floty,obsługiwanej przez przedsiębiorstwo Żegluga Gdańska,głównie na trasach wycieczkowych po porcie,na Westerplatte oraz do Sopotu i Gdyni.W Gdańsku Nowym Porcie znajduje się ponadto terminal pasażerski,z którego odpływają promy do Nynäshamn(Szwecja)linii Polferries.
Transport kolejowy
Kolej żelazna dotarła do Gdańska 6 sierpnia 1852,gdy uruchomiono 1-torowy odcinek Tczew-Gdańsk,stanowiący fragment Pruskiej Kolei Wschodniej(Preußische Ostbahn)z Berlina poprzez Kostrzyn-Krzyż-Piłę-Bydgoszcz-Tczew do Gdańska i Królewca.W październiku 1857 Gdańsk uzyskał połączenie z Malborkiem.W 1870 oddano do użytku połączenie Słupsk-Gdańsk wybudowane przez Berlińsko-Szczecińskie Towarzystwo Kolejowe(Berlin-Stettiner Eisenbahn Gesellschaft).W latach 1876-1877,dzięki uruchomieniu linii Malbork-Iława-Działdowo-Mława,1 września 1877 Gdańsk uzyskał połączenie kolejowe z Warszawą.Do końca II wojny światowej funkcjonowała zbudowana w 1914 linia kolejowa Gdańsk Wrzeszcz Stara Piła[Kartuzy].Do roku 2015 planowana jest odbudowa tej linii jako Pomorskiej Kolei Metropolitalnej.Lata powojenne przyniosły budowę wydzielonej,zelektryfikowanej linii SKM w 1951 Gdańsk Główny-Gdańsk Nowy Port,w 1952 na odcinku Gdańsk Wrzeszcz-Sopot oraz w 1953 Sopot-Gdynia.Linia do Nowego Portu obecnie używana jest jedynie w ruchu towarowym,ma być jednak rewitalizowana w związku z EURO 2012.Miasta partnerskie:
|
- Barcelona Hiszpania(od 1990 r.)
- Gandawa Belgia(od 2009 r.)
- Helsingør Dania(od 1992 r.)
- Newcastle upon Tyne i Gateshead Wielka Brytania(od 2001 r.)
- Nowopołock i Połock Białoruś(od 2009 r.)
- Omsk Rosja(od 2008 r.)
- Palermo Włochy(od 2005 r.)
- Rouen Francja(od 1992 r.)
- Szanghaj Chiny(od 2004 r.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz