Zygmunt Gloger

Herbu Prus II,pseud.Pruski,Prus,Ziemianin,Sąsiad,Hreczkosiej(ur.3 listopada 1845 w Tyborach-Kamiance,zm.16 sierpnia 1910 w Warszawie)polski historyk,archeolog,etnograf,folklorysta,krajoznawca.
Biografia
Syn Jana i Michaliny z Woynów w wieku 14 lat zamieszkał w Jeżewie koło Tykocina,w XVIII-wiecznym dworze w nowo nabytym przez jego ojca majątku.Kształcił się w Warszawie,gdzie w latach 1858-1863 uczęszczał do szkoły Jana Nepomucena Leszczyńskiego,a w roku 1867 ukończył Szkołę Główną.Na jego zainteresowania mieli wpływ Julian Bartoszewicz,historyk,literaturoznawca i encyklopedysta oraz Józef Ignacy Kraszewski,którzy bywali w majątku jego ojca.W 1868 r.rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim z zakresu historii i archeologii.Na jego dalszą pracę etnograficzną miał wpływ spotkany w Krakowie Wincenty Pol,a także Oskar Kolberg.Od 1872 r.zamieszkał w majątku rodzinnym w Jeżewie,gdzie gospodarował na 1500-morgowym gospodarstwie.W 1883 r.ożenił się z Aleksandrą Jelską,córką etnografa i pisarza Aleksandra Jelskiego i bratanicą swego przyjaciela Michała Jelskiego.Mieli syna Stanisława i córkę Janinę.Pierwsze prace etnograficzne podjął już w 1867 r.Później odbywał wędrówki etnograficzne i archeologiczne po ziemiach Polski i Litwy.Swoje liczne zbiory gromadził w domu rządcy browarnego i murowanym lamusie.Po jego śmierci do 1939 r.mieściło się tu jego muzeum.Gloger utrzymywał kontakty z wieloma ówczesnymi polskimi uczonymi i humanistami.W Jeżewie gościli m.in.etnograf Jan Aleksander Karłowicz,wspomniany już Julian Bartoszewicz,antropolog i etnograf Józef Tylko-Hryncewicz,folklorysta i przyjaciel z okresu studiów w Krakowie Michał Federowski oraz przyrodnik,pedagog i krajoznawca Wojciech Jastrzębowski.Przyjeżdżali propagatorzy nowoczesnego rolnictwa i sadownictwa:Brunon Dłużewski,Michał Girdwoyn i kolega z lat szkolnych Tymoteusz Łuniewski.Jeżewo odwiedzali także literaci:Henryk Sienkiewicz kolega Glogera z warszawskiej Szkoły Głównej,Eliza Orzeszkowa czy krewna matki Zygmunta,poetka Narcyza Żmichowska.Bywali tu rysownicy:Michał Elwiro Andriolli znajomy Glogera z Warszawy i Julian Maszyński towarzysz jego wypraw krajoznawczych.Z muzyków przyjeżdżali do Jeżewa kompozytorzy Piotr Maszyński i Zygmunt Noskowski,a także wspomniany już skrzypek Michał Jelski.W 1893 r.Gloger wydzierżawił majątek,zostawiając sobie jedynie dwór z ogrodem i sadem.Pod koniec życia w 1906 r.zamieszkał w Warszawie,tam też po śmierci pierwszej żony ożenił się powtórnie z Kazimierą z Weissenbornów Wilczyńską.Po śmierci został pochowany na warszawskich Powązkach w kwaterze nr 52.Na jego grobie wyryto napis:"Kochał przeszłość dla przyszłości".Swoje zbiory zapisał w testamencie Polskiemu Towarzystwu Krajoznawczemu,którego był jednym z założycieli i pierwszym prezesem,Towarzystwu Etnograficznemu i Towarzystwu Bibliotek Publicznych w Warszawie oraz Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.
Ważniejsze prace
Dziełem życia Glogera była Encyklopedia staropolska ilustrowana(1900-1903),która nadal jest cennym przewodnikiem po kulturze staropolskiej.Inne ważniejsze prace:Obchody weselne(1869 r.)Pieśni ludu(1892 r.)Księga rzeczy polskich(1896 r.)Rok polski w życiu,tradycji i pieśni(1900 r.)Dwie publikacje Pieśni ludu oraz Encyklopedia staropolska ilustrowana ukazały się dzięki sfinansowaniu edycji przez Witolda Zglenickiego uzyskanych za pośrednictwem Kasy Mianowskiego.Śmierć autora przerwała w połowie drugiego tomu encyklopedyczne wydawnictwo Budownictwo drzewne i wyroby z drzewa w dawnej Polsce(1907-1909,litery A-L).Napisał około 800 prac i artykułów.
Konkurs im.Zygmunta Glogera
Od 1983 roku łomżyńskie Społeczne Stowarzyszenie Prasoznawcze„Stopka”organizuje Konkurs im.Zygmunta Glogera.W konkursie przyznawane są nagroda i medal Zygmunta Glogera za szczególne osiągnięcia w badaniu,ochronie i rozwoju kultury.Wśród laureatów konkursu znalazły się m.in.takie osobistości polskiej humanistyki jak Julian Krzyżanowski,Anna Kutrzeba-Pojnarowa,Czesław Hernas,Jadwiga Klimaszewska,Roman Reinfuss,Jacek Kolbuszewski,Dorota Simonides,Roch Sulima,Andrzej Strumiłło,Piotr Eberhardt.A także liczne grono pasjonatów i kontynuatorów dzieła Glogera w swoich"małych ojczyznach".Konkurs glogerowski w ostatnich latach znalazł mocnego sojusznika w Ministerstwie Kultury oraz samorządzie.Kapitule konkursu przewodniczy obecnie prof.Janusz Tazbir.