Prospero Provano

Prosper Provana(zm.1584)Piemontczyk z pochodzenia,pierwszy dyrektor poczty królewskiej w Polsce,kursującej pomiędzy Krakowem a Wenecją,zorganizowanej w 1558 na zlecenie króla Zygmunta Augusta.Stosownego przywileju na prowadzenie poczty król udzielił Prowanie 18 października 1558.Poczta miała kursować za pomocą rozstawnych koni.Mogły z niej również korzystać osoby prywatne,mimo,że koszty jej utrzymania ponosił monarcha.Prowana szybko jednak wszedł w konflikt z rodziną Thurn-Taxisów,która kontrolowała połączenia pocztowe w Austrii,na Węgrzech i we Włoszech.Doprowadziło to do cofnięcia po czterech latach nadanego mu przywileju pocztowego.W latach 70.XVI w.został starostą(a właściwie tenutariuszem,dzierżawcą dóbr królewskich),wcześniej żupnik krakowski(zarządzał kopalniami w Wieliczce,doprowadzając do ich bajecznego wręcz rozwoju).Zwierzchnictwo nad żupami ułatwiło mu prowadzenie prywatnych przedsięwzięć warzelniczych.Wraz z Żydem Joachimem z Brześcia Litewskiego wybudował w Będzinie oraz nieodległym Ujejscu warzelnię soli.Ten interes,wsparty przez Stefana Batorego zakazem eksportu wielickiej soli na Śląsk,przynosił zyski jeszcze następcy Provany na stanowisku starosty.W jego domu w Krakowie doszło do słynnej dysputy Jerzego Szomana działacza reformacyjnego z jezuitą Piotrem Skargą(w domu tym gościli czołowi włoscy antytrynitarze,m.in.Jerzy Blandrata,Bernardino Ochino,Giovanni Alciato i Giovanni Valentino Gentile).