Muzeum Książąt Lubomirskich we Wrocławiu

Muzeum sztuki we Wrocławiu,oddział Zakładu Narodowego im.Ossolińskich,założone w 1823 r.we Lwowie,w 1939 r.zagrabione przez Ukraińską SRR,restytuowane w 1995 r.we Wrocławiu;gromadzi dzieła sztuki i pamiątki historyczne związane z dziejami narodu polskiego.
Działy

1. Dział historyczno-pamiątkowy ułożony chronologicznie,zawierał eksponaty począwszy od zabytków archeologicznych(wykopaliska z epoki neolitycznej,brązowej i żelaznej,wśród nich wiele okazów ceramiki),poprzez miniaturowe muzeum martyrologii polskiej,numizmaty,do przedmiotów sztuki użytkowej(pasy,klejnoty,stare zegary,wachlarze,tabakierki z miniaturami itp)
2. Galeria obrazów która gromadziła obrazy o dużej wartości artystycznej(z polskich malarzy:Bacciarelli,Lampi,Norblin,Orłowski,Michałowski,Matejko,z pierwszym swoim płótnem i Unią Lubelską,Juliusz i Wojciech Kossakowie,Brandt,Pochwalski,Wyczółkowski,Fałat,a z obcych:Tycjan,Gerard,Poussin,Vernet,Silvestre,Mengs,Canaletto)oraz dział rycin,miedziorytów,sztychów,litografii,szkoły niemieckiej,holenderskiej,francuskiej i angielskiej,oraz rysunków oryginalnych dawnych mistrzów,w tym ponad dwadzieścia oryginalnych rysunków Albrechta Dürera

Historia

• 25 grudnia 1823 Józef Maksymilian Ossoliński zawarł układ z księciem Henrykiem Lubomirskim o połączeniu kolekcji dzieł sztuki Ossolińskiego i Lubomirskiego w nowy oddział Zakładu o nazwie Musaeum Lubomirscianum.Mimo licznych przeszkód ze strony władz,do Ossolineum napływały przeznaczone dla Muzeum dary(m.in.rysunki z kolekcji hr.Ignacego Skarbka i Karola Kühnla)
• w 1866 r.syn Henryka Lubomirskiego,Jerzy Henryk Lubomirski ustanowił Ordynację Przeworską Książąt Lubomirskich związaną z Zakładem Narodowym,co było warunkiem utworzenia Muzeum
• w 1869 r.część zbiorów Lubomirskich przewieziono z Przeworska do Lwowa
• w 1870 r.udostępniono wszystkie zbiory Muzeum Lubomirskich w Galerii Obrazów i w Gabinecie Rycin.Były one systematycznie powiększane(głównie dzięki darom),organizowano wystawy,wydawano przewodniki i katalogi
• w 1921 r.Jan Gwalbert Pawlikowski przekazał Muzeum kolekcję swego dziadka,Gwalberta Pawlikowskiego,zawierającą ponad 25000 rycin i rysunków,a ponadto bibliotekę,zbiór rękopisów,map,monet i pieczęci.Stała się ona osobnym oddziałem Ossolineum Biblioteką Pawlikowskich
• od 1924 r.kierownikiem Muzeum i opiekunem Biblioteki Pawlikowskich był prof.Mieczysław Gębarowicz
• w 1929 r.włączono do Muzeum(na mocy wyroku sądowego)w charakterze depozytu,zbiór 243 obrazów zgromadzonych przez Łukasza Dąmbskiego
• w 1939 r.zasoby Muzeum powiększyły się o zespół grafiki europejskiej(głównie angielskiej)z zapisu Leona Pinińskiego
• we wrześniu 1939 r.po zajęciu Lwowa przez wojska sowieckie,Ossolineum zostało upaństwowione,zaś muzeum zlikwidowane,przy czym zbiory grafiki,rysunku i fotografii pozostały w Ossolineum(włączonym do Lwowskiej Filii Biblioteki Akademii Nauk ZSRR),a resztę obiektów w celu rozbicia polskich kolekcji artystycznych i zatarcia ich pochodzenia podzielono między różne polskie instytucje kulturalne przejęte przez Ukraińców(Lwowska Galeria Obrazów,Muzeum Historyczne Miasta Lwowa i Muzeum Przemysłowe),tym samym powodując ich rozproszenie
• w 1941 r.w czasie okupacji niemieckiej Niemcy wywieźli kolekcję rysunków Albrechta Dürera
  
• wiosną 1944 r.wobec zbliżającego się do Lwowa frontu,zorganizowano dwa ewakuacyjne transporty najcenniejszych zbiorów Ossolineum(m.in.2371 grafik i rysunków,w tym zespół rysunków mistrzów europejskich z kolekcji Henryka Lubomirskiego),które skierowano do Krakowa
• Odnalezione po wojnie w Krakowie i w Zagrodnie na Dolnym Śląsku eksponaty ze zbiorów Muzeum Lubomirskich oraz część zbiorów artystycznych Biblioteki Pawlikowskich,zostały przekazane do reaktywowanego we Wrocławiu Ossolineum,gdzie stały się zaczątkiem kolekcji Gabinetu Grafiki i Gabinetu Numizmatyczno-Sfragistycznego.Zawierają one obecnie ok.700 rysunków obcych z kolekcji Henryka Lubomirskiego,Skarbka i częściowo Kühnla;ponad 1600 rysunków ze zbiorów Pawlikowskich z działu oryginalnych prac artystów polskich od litery D do S,bez rysunków Chodowieckiego i Smuglewicza;fragment kolekcji grafiki(sztychy obce po Pinińskim oraz kilkaset rycin polskich z okresu międzywojennego)oraz kolekcję 218 miniatur portretowych.We Lwowie pozostało m.in.malarstwo w większości w Lwowskiej Galerii Obrazów(obecnie Lwowska Galeria Sztuki)oraz część zbiorów grafiki i rysunku(m.in.zespół rysunków Daniela Chodowieckiego)w obecnej Bibliotece im.Stefanyka