Norbert Bonczyk

Także Bonczek,Bończyk,Bontzek;ur.6 czerwca 1837 w Miechowicach,zm.18 lutego 1893 w Bytomiu ksiądz katolicki,poeta,autor artykułów do"Zwiastuna Górnośląskiego",działacz narodowy na rzecz polskości Górnego Śląska,tłumacz liryki niemieckiej.Zwany"Śląskim Homerem".Opisując obrazy z życia górnośląskiej społeczności wiejskiej,zwracał przede wszystkim uwagę na odrębność tych terenów w sensie historycznym,obyczajowym i częściowo językowym.Wieloletni współpracownik księdza Józefa Szafranka.
Życiorys
Pochodził ze zgermanizowanej rodziny górniczej.Był synem sztygara kopalni cynku i ołowiu Maria w Miechowicach koło Bytomia.W latach 1851-1858 uczęszczał do liceum w Gliwicach,po ukończeniu którego wstąpił na wydział teologii katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego.W latach 1858-1862 studiował również filologię słowiańską u Wojciecha Cybulskiego i Wincentego Kraińskiego.Był członkiem Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego(1858-1860)oraz Towarzystwa Polskich Górnoślązaków.Święcenia kapłańskie przyjął w 1862 r. i został wikarym w Piekarach Śląskich,a w 1865 r.w Bytomiu w parafii NMP,gdzie pracował do śmierci.W 1874 r.objął obowiązki proboszcza w swej parafii,ale ze względu na negatywne nastawienie władz państwowych nie otrzymał wówczas oficjalnego tytułu proboszcza.Tytuł ten dostał dopiero w 1886 r.
Działalność

W r.1869 założył Towarzystwo Polsko-Katolickie tzw."Kasyno",które skupiało wszystkie stany.Prowadził w nim co niedziela odczyty i pogadanki w języku polskim.Od czasów studenckich zaangażowany w działalność społeczną oraz w literacką.We Wrocławiu działał w Towarzystwie Literacko-Słowiańskim,po powrocie na Górny Śląsk pisał do"Zwiastuna Górnośląskiego".W 1871 roku założył w Bytomiu Towarzystwo Św.Alojzego,organizację społeczno kulturalną dla młodzieży,której celem było szerzenie kultury i oświaty na Śląsku.Ułożył dla niej statut i był jej pierwszym prezesem.Z jego inicjatywy zaczęły powstawać takie same towarzystwa prawie na całym Górnym Śląsku.Był też działaczem katolickiej partii Centrum i współorganizatorem ruchu spółdzielczego na Górnym Śląsku.Z jego inicjatywy powstały kościoły pw.Św.Trójcy i na wzgórzu Św.Małgorzaty w Bytomiu.Był również współogranizatorem i opiekunem dwóch katolickich związków robotniczych:Związku Wzajemnej Pomocy Robotników Górnośląskich(1889 r.) i Towarzystwa Górnośląskich Przemysłowców.Był przewodniczącym bytomskiego Komitetu Wyborczego,uczestniczył w wiecach polskich m.in w 1885 roku w Gliwicach.W poglądach politycznych był zbliżony do niemieckiej partii Centrum,z którą współpracował.Mocno zaangażowany w propagowanie języka polskiego,choć w okresie młodzieńczym pisał wiersze również po niemiecku i łacinie.Oprócz tego przekładał literaturę niemiecką na polski,zwłaszcza Goethego i Schillera.Za przetłumaczenie i wydanie po polsku w 1872 roku w Bytomiu opowiadania niemieckiego pisarza Konrada Bolandena pt.Stary Bóg żyje został skazany przez władze niemieckie na więzienie.Odbył 2 miesiące kary,a cały nakład książki został skonfiskowany.Jednym z przesłań jego poezji była teza o nieustającej polskości Górnego Śląska.Współpracował z działaczami społecznymi,wydawcami i dziennikarzami na Śląsku Józefem Szafrankiem oraz Karolem Miarką.
Najważniejsze dzieła

• Stary Kościół Miechowski wydany w 1879 r.
• Góra Chełmska(1886 r.Góra Świętej Anny(województwo opolskie))
• Kazanie stołowe(1871 r.)
• Pamiętniki szkolarza miechowickiego(1872 r.)
• Stary Bóg żyje(1872 r.)

Upamiętnienie

• W 1925 roku w Bytomiu powstała II Męska Drużyna Harcerska im.ks.Norberta Bończyka,która za swojego patrona przyjęła księdza Bończyka.Od 1927 r.działała w ramach Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech
• Norbert Bonczyk jest patronem ulic we Wrocławiu,Mysłowicach,Katowicach,Opolu,Rudzie Śląskiej,Kędzierzynie-Koźlu,Gliwicach,Zabrzu i Bytomiu