Henryk Rzewuski

Herbu Krzywda,pseudonim Jarosz Bejła(ur.3 maja 1791 w miejscowości Sławuta na Wołyniu,zm.28 lutego 1866 w Cudnowie na Wołyniu)polski powieściopisarz i publicysta,wolnomularz.
Życiorys
Pochodził z polskiej rodziny magnackiej,był synem Adama Wawrzyńca,pisarza politycznego i posła,prawnukiem Wacława Rzewuskiego,hetmana wielkiego koronnego,który w latach 1767–1773 zesłany został przez posła rosyjskiego Nikołaja Repnina do Kaługi.Brat Karoliny Rozalii Tekli Sobańskiej,Eweliny Hańskiej oraz Adama Rzewuskiego,generała rosyjskiego.W młodości służył w wojsku Księstwa Warszawskiego.Mieszkał przez kilka lat w Petersburgu i za granicą.Członek petersburskiej loży wolnomularskiej Orzeł Biały.Pod koniec życia udał się do Cudnowa,gdzie spędził resztę swego życia.Wiele podróżował,w roku 1825 na Krym razem z Mickiewiczem,z którym później spotkał się w Rzymie i wzbudził w nim zachwyt opowiadaniami z życia staroszlacheckiego,czym przyczynił się do pomysłu stworzenia„Pana Tadeusza”.Twórca tzw.gawędy szlacheckiej zapoczątkowanej utworem Pamiątki Pana Seweryna Soplicy,cześnika parnawskiego,odznaczającym się oryginalnością pomysłu,doskonałym wczuciem w atmosferę tradycji i obiektywnym humorem.Pod wpływem tego utworu Mickiewicz napisał Pana Tadeusza,czarowi pamiętników uległ także Sienkiewicz.Jest to cykl opowieści o barwnych postaciach kultury szlacheckiej,przede wszystkim o sławnym księciu Radziwille Panie Kochanku oraz klice jego tzw.klientów.Ideolog„koterii petersburskiej”grupy konserwatystów głoszących potrzebę utrzymania stosunków feudalnych i podporządkowania Rosji.W latach 1850–1856 urzędnik do specjalnych poruczeń namiestnika carskiego Paskiewicza oraz redaktor Dziennika Warszawskiego od 1851 r.
Dzieła

• Pamiątki JPana Seweryna Soplicy,cześnika parnawskiego(1839 r.4 t.,wiele wydań,wyd.kryt.Z.Szweykowskiego,1928 r.Biblioteka Narodowa),w wydaniu przerobionym dla cenzury Pamiętniki starego szlachcica litewskiego(1844–1845)
• Mieszaniny obyczajowe(1841-1843)pod pseudonimem Jarosza Bejły
• Listopad(1845–1846),3-tomowa powieść,wiele wydań,wyd.kryt.K.Wojciechowskiego,1923 r.Biblioteka Narodowa;przekłady w językach:czeski,ros.niem.ang.)świetny obraz społeczeństwa polskiego,o mistrzowskich charakterystykach postaci i o wysokim artyzmie budowy i stylu
• Zamek krakowski(1847–1848)
• Teofrast polski(1851 r.)
• Adam Śmigielski(1851 r.)
• Rycerz Lizdejko(1852 r.)
• Zaporożec(1854 r.)
• Pamiętniki Bartłomieja Michałowskiego(1855–1857),próba rehabilitacji targowiczan,negatywnie oceniona przez Lucjana Siemieńskiego
• Próbki historyczne(1868 r.)
• Uwagi o dawnej Polsce przez starego Szlachcica Seweryna Soplicę Cześnika Parnawskiego napisane 1832 r.(rękopis wyd.2003 r.)

Ponadto wydane zostały zbiory powieści historycznych 1877–1882 6 tomów oraz monografia Z.Szweykowskiego(1922 r.)