środa, 15 kwietnia 2015

Kornel Ujejski

Ur.12 września 1823 w Beremianach koło Jazłowca,zm.19 września 1897 w Pawłowie koło Lwowa polski poeta,publicysta społeczny;nazywany często"ostatnim wielkim poetą romantyzmu".Kornel Ujejski był autorem liryki wizyjnej oraz religijno-mesjanistycznej stylizowanej na modlitwy oraz biblijne psalmy,w której wyrażał powzięte z myśli Andrzeja Towiańskiego irracjonalne,zakorzenione głęboko w etyce chrześcijańskiej przekonanie co do zbawienia narodu polskiego w obliczu klęsk kolejnych powstań oraz wewnętrznej niezgody.
Biografia
Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej,która w roku 1839 zrezygnowała z majątku ziemskiego Beremiany,na rzecz dzierżawy wsi Dawidów,nabytej od dominikanów,w okolicach Lwowa.Początkowo uczył się w domu,od 1831 r.w Buczaczu u bazylianów,później we Lwowie.We Lwowie poznał Leszka Dunin-Borkowskiego,Wincentego Pola.Zaprzyjaźniony był ze środowiskiem literackim skupionym wokół Ossolineum oraz„Dziennika Mód Paryskich”.W 1844 r.wraz z kuzynem Wiktorem Wiśniewskim udał się do Warszawy.W stolicy,przy pomocy Augusta Bielowskiego,nawiązał kontakt z Kazimierzem Wóycickim,ten doprowadził do jego spotkania z Teofilem Lenartowiczem,Leonem Łubieńskim oraz Augustem Wilkońskim.Znajomości te wpłynęły na przyszły dorobek literacki,o czym świadczą nawiązywania w utworach do tematyki biblijnej.Zainspirowany patriotycznymi ideami,zaangażował się w działalność konspiracyjną.Brał udział w pracach przygotowujących powstanie w 1846 r.W 1845 r.rodzina Ujejskich została właścicielem wsi Lubsza,Wyspa i Mełna.Poeta osiadł w Lubszy.Debiutował poematem Maraton,odczytanym w 1845 r.na wieczorze literackim u Adama Kłodzińskiego.Z lat 1840-1845 pochodzi wczesna twórczość,zebrana w tomiku w 1848 roku Kwiaty bez woni,oraz w wydanym w 1849 r.zbiorku Zwiędłe liście.W 1847 r.przez Belgię wyjechał do Paryża.W Brukseli poznał Joachima Lelewela,w Paryżu Józefa Bohdana Zaleskiego,Fryderyka Chopina,Juliusza Słowackiego.Uczęszczał na wykłady w Sorbonie i w Collège de France.W roku 1848 uczestniczył w rewolucji lutowej w Paryżu.W maju powrócił w rodzinne strony,na wieść o rewolucjach w Berlinie i Wiedniu.Brał udział w rewolucji lwowskiej w dniach 1-2 listopada 1848 roku.W 1850 roku ożenił się i rok później wraz z małżonką ufundował w Pawłowie pomnik upamiętniający zniesienie przez władze zaborcze pańszczyzny.Pomnik ten w Pawłowie istnieje do dnia dzisiejszego.Magistrat we Lwowie w listopadzie roku 1858 nadał w dzierżawę poecie majątek Zubrza wraz z Sichowem i Pasiekami Miejskimi.Od 1857 r.współpracował z„Dziennikiem Literackim”.W 1860 roku uczestniczył w wyprawie do Jass,gdzie powstał Marsz polski.Dwa lata później ufundował odbudowę spalonego kościoła w Pawłowie(na świątyni do dnia dzisiejszego fakt ten upamiętnia pamiątkowa tablica).W 1863 r.działał w kręgach konspiracji galicyjskiej,m.in.w Bratniej Pomocy.Po upadku powstania styczniowego,w którym nie brał udziału,zajął się działalnością publiczną.Przeciwnik konserwatywnego stronnictwa stańczyków.Uczestniczył w uroczystościach patriotycznych,wygłaszając mowy,m.in.na pogrzebie Artura Grottgera.W 1868 r.za wiersze z cyklu Do Moskali,poświęconego oficerom rosyjskim,którzy popierali naród polski w dążeniach niepodległościowych,władze wytoczyły mu proces sądowy.Został skazany na 8 dni aresztu i grzywnę w wysokości 40 zł.Władze nakazały konfiskatę twórczości poety.Był posłem do Rady Państwa w Wiedniu w latach 1877–1878.W 1880 r.zrezygnował,z powodu złego stanu zdrowia,z użytkowania majątku Zubrza,przenosząc się do Lwowa.Od 1881 r.osiedlił się w Tomaszowcach na Podolu,majątku syna Kordiana.Ostatnie lata życia Ujejskiego związane są z Pawłowem,gdzie w roku 1883 odwiedził drugiego syna,Romana.Tutaj umarł i zgodnie z wolą został pochowany na miejscowym cmentarzu.W pogrzebie uczestniczyli przedstawiciele władz krajowych,w tym Kazimierz Badeni.
Pomnik
8 grudnia 1901 przy ulicy Akademickiej we Lwowie stanął pomnik Kornela Ujejskiego,autorstwa Antoniego Popiela.Po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej pomnik został zdjęty,by w roku 1950 zostać przekazanym władzom polskim.Początkowo trafił do parku w Wilanowie,gdzie składowano odzyskane z Kresów różne monumenty,bądź tablice pamiątkowe.27 listopada 1956 został przeniesiony do Szczecina.Oficjalne odsłonięcie pomnika w Szczecinie nastąpiło jednak dopiero w pięćdziesiąt lat po jego sprowadzeniu,9 grudnia 2006 r.Z tej okazji pomnik został odświeżony poprzez usunięcie z jego powierzchni zabrudzeń.
Twórczość
Ujejski był kontynuatorem nurtu romantycznego w poezji.Jego najbardziej znanym utworem jest pieśń Z dymem pożarów(Chorał)z 1846 r.która spopularyzowana w czasie Wiosny Ludów,zwłaszcza w zaborze austriackim stała się nieoficjalnym hymnem powstania styczniowego.Wiersz jest stylizowany na biblijne błaganie do Boga o łaskę i zmiłowanie nad cierpiącym narodem.
Zbiory poezji
  • Maraton(1845 r.)
  • Pieśni Salomona(1846 r.)
  • Skargi Jeremiego(1847 r.)
  • Kwiaty bez woni(1848 r.)
  • Zwiędłe liście(1849 r.)
  • Melodie biblijne(1852 r.)
  • Dla Moskali(1862 r.)
  • Tłumaczenia Szopena(1866 r.)(próba poetyckiego przełożenia muzyki)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz