piątek, 6 marca 2015

Antoni Henryk Radziwiłł

Herbu Trąby(ur.13 czerwca 1775 w Wilnie,zm.7 kwietnia 1833 w Berlinie)polski książę,polityk,kompozytor,książę-namiestnik(niem.Statthalter)Wielkiego Księstwa Poznańskiego,I ordynat na Przygodzicach,XII ordynat na Nieświeżu.Najwybitniejszy w XIX w.przedstawiciel orientacji polsko-pruskiej.Bezpodstawnie tytułował się także hrabią szydłowieckim.Pruski generał-lejtnant,odznaczony Orderem Orła Białego w 1793 r. i 1815 r.pruskim Orderem Czarnego Orła,kawaler maltański.
Młodość
Syn Michała Hieronima i Heleny z Przeździeckich.Młode lata spędził głównie w Berlinie,co zaowocowało jego późniejszą propruską postawą.W 1796 r.poślubił Fryderykę Dorotę Luizę Hohenzollern(1770-1836),córkę Augusta Ferdynanda,brata Fryderyka II Wielkiego króla Prus.Dał początek tzw.berlińskiej linii rodu.Zgodnie z umową przedślubną nie mógł wyjeżdżać z państwa pruskiego,córki były ewangeliczkami po matce,a synowie katolikami po ojcu.
Mieli razem sześcioro dzieci:
  • Wilhelma Pawła Radziwiłła;
  • Ferdynanda;
  • Bogusława Fryderyka Radziwiłła;
  • Władysława;
  • Elizę Radziwiłłównę;
  • Wandę,żonę ks.Adama Konstantego Czartoryskiego.
Jego dzieci uległy częściowej germanizacji.Uważał,że powinowactwo z pruskim domem panującym zobowiązuje go do czynnej mediacji pomiędzy Polakami a władzami pruskimi.Zaowocowało to nieudanym planem wystąpienia Polaków po stronie Prus przeciw Napoleonowi I w(1806/1807)oraz równie nieudaną próbą skłonienia księcia Józefa Poniatowskiego w 1813 r.do przejścia na stronę prusko-rosyjską.
Namiestnik
15 maja 1815 został mianowany pierwszym i jedynym księciem-namiestnikiem autonomicznego Wielkiego Księstwa Poznańskiego.Choć była to funkcja niemal wyłącznie reprezentacyjna,w początkowym okresie miał pewien wpływ na politykę,lecz później coraz bardziej ograniczał go rząd w Berlinie.Zdaniem polskich historyków,jego chwiejny charakter i lękliwe usposobienie sprawiły,że nie był w stanie zapobiegać polityce germanizacji.Z funkcji tej o charakterze bardziej politycznym,aniżeli administracyjnym,nie wywiązał się,należycie dbając o kulturę Poznańskiego,opiekując się młodzieżą studiującą,prowadząc świetny dom,nie zdobył się na energiczną obronę praw kraju przed zakusami germanizatorskimi władz.Wybuch powstania listopadowego osłabił jego pozycję i zmusił do wniesienia dymisji.Był mecenasem sztuki,dbał jednak o rozwój i ochronę kultury Wielkiego Księstwa.Interweniował w sprawie pozwolenia na wystawienie polskich sztuk w teatrze miejskim w Poznaniu w latach 1817,1823,1824 oraz 1829 co pogorszyło jego stosunki z władzami pruskimi.Doprowadził również do koncertu Niccolò Paganiniego w Poznaniu 19 maja 1829.Jego żona była bardzo przychylna Polakom;w 1830 r.założyła pierwszą żeńską szkołę Szkołę Luizy(od imienia swej matki księżniczki wirtemberskiej),która przetrwała do 1919 r.Obecnie tradycje kontynuuje VII LO im.Dąbrówki w Poznaniu.W chwili wybuchu powstania listopadowego w 1831 r.został zawieszony w funkcji księcia-namiestnika,a autonomię stopniowo zniesiono przekształcając Wielkie Księstwo w Prowincję Poznańską.Wkrótce po tych wydarzeniach książę zmarł.
Zainteresowania muzyczne
Radziwiłł był uzdolnionym kompozytorem,wiolonczelistą,gitarzystą i śpiewakiem.Jego berliński pałac(od 1875 roku siedziba Kancelarii Rzeszy,gdzie rezydowali m.in.Bismarck i Hitler)pełnił funkcję ośrodka życia muzycznego,literackiego i teatralnego;do grona przyjaciół księcia należeli Johann Wolfgang von Goethe i Ludwig van Beethoven,który zadedykował mu uwerturę Zur Namensfeier(opus 115).W swoim pałacyku myśliwskim w Antoninie,w pobliżu Ostrowa Wielkopolskiego(którego był właścicielem),gościł dwukrotnie(1827 r.oraz 1829 r.)Fryderyka Chopina,który napisał dla niego Introdukcję i Poloneza na wiolonczelę i fortepian(opus 3);Chopin dał również 2 X 1828 koncert w poznańskiej siedzibie namiestnika.Pierwszy swój utwór zadedykował mu również Feliks Mendelssohn(Radziwiłł bywał częstym gościem w domu jego rodziców).Miejsce w historii muzyki zapewniło mu autorstwo pierwszej muzyki skomponowanej do Fausta(1808-1832,wystawiona w pełnej wersji w 1835 roku)J.W.Goethego napisanej w latach 1808-1831 w pałacu Ciszyca w Kowarach,a wystawionej po jego śmierci w 1835 r.w Berlinie,którą podziwiał nawet sam Chopin.Skomponował również wiele pieśni.Był również rysownikiem i rytownikiem,pozostawił też nieliczne akwaforty:głównie portrety osób z najbliższego,arystokratycznego otoczenia.Sam książę Antoni wraz z żoną spoczywa w krypcie rodowej w kościele pw.M.B.Ostrobramskiej w Antoninie.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz