Rękopis znaleziony w Saragossie(film)

Polski film fabularny z 1964 roku w reż.Wojciecha Jerzego Hasa nakręcony według powieści Jana Potockiego.W Polsce film emitowany był w pełnej wersji trwającej 180 minut.W USA oraz Wielkiej Brytanii film został skrócony do 152 i 125 minut.W latach 90.Jerry Garcia,Martin Scorsese i Francis Ford Coppola sfinansowali remastering oryginalnej kopii filmu,który już odrestaurowany ukazał się na VHS oraz DVD w 2001 r.Wielu światowych twórców,w tym Martin Scorsese,Luis Buñuel,David Lynch,Lars von Trier,Harvey Keitel oraz pisarz Neil Gaiman uważa go za jeden z najwybitniejszych filmów kina światowego.Film Rękopis znaleziony w Saragossie ma wiele określeń.Jest to stylowa komedia kostiumowa,awanturniczy film czy też fantastyczna baśń z duchami,wisielcami,opętanymi księżniczkami.
Opis fabuły

Młody oficer Alfons van Worden zmierza do Madrytu by objąć stanowisko kapitana w gwardii walońskiej.Wbrew przestrogom swojej służby wybiera najkrótszą drogę,która wiedzie przez góry Sierra Morena.Góry mają podobno być siedliskiem duchów i żywych trupów.Alfons trafia do gospody Venta Quemada.Tam poznaje dwie mauretańskie księżniczki,które w jakimś celu przybyły do Hiszpanii.Alfons przysięga kobietom,że nikomu nie wyjawi tajemnicy ich spotkania.Spędza z nimi noc,a nad ranem budzi się pod szubienicą braci Zoto.Błądząc natrafia na dom pustelnika,który opiekuje się obłąkanym Paszeko.Kolejno swoje historie opowiadają Alfons i Paszeko.Van Worden nocuje u pustelnika,a następnego dnia znów budzi się pod szubienicą.Zostaje schwytany przez inkwizycję.Podczas tortur Alfonsa wyswobadzają z rąk inkwizycji bracia Zoto i księżniczki.Alfons spotyka następnie kabalistę i przywódcę Cyganów.Mnożą się kolejne opowieści,które w zadziwiający sposób zaczynają się łączyć.
Produkcja
Film kręcono na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej w okolicach Olsztyna koło Częstochowy oraz we Wrocławiu w okolicach Morskiego Oka,gdzie wybudowano ogromne dekoracje do scen madryckich plac Słońca,winiarnie,kościół i gospodę.W filmie oprócz ludzi wystąpiły egzotyczne zwierzęta:tresowany sęp z Hamburga,czterometrowy pyton z warszawskiego zoo i cztery muły z Krakowa.

Film a powieść Potockiego
Film został nakręcony na podstawie dzieła hrabiego Jana Potockiego,żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku uczonego,pisarza,filozofa,żołnierza,podróżnika i fantasty.Rękopis znaleziony w Saragossie to jedno z najświetniejszych dzieł europejskiego oświecenia.Powstał w latach 1804-1805,a po raz pierwszy został wydany w roku 1813 po francusku.Przez długie lata był w Polsce nieznany.Na język polski przełożony został dopiero 34 lata później.Film zachowuje szkatułkową konstrukcję powieści,w której każda kolejna opowieść wywodzi się z poprzedniej.Łączy je postać bohatera,kapitana Alfonsa van Wordena(Zbigniew Cybulski)z gwardii króla Hiszpanii,podróżującego poprzez wzgórza Kastylii do Madrytu i popadającego w najrozmaitsze tarapaty.
Obsada
W kolejności pojawiania się:

• Igor Przegrodzki(żołnierz czytający rękopis)
• Gustaw Lutkiewicz(kapitan czytający rękopis)
• Zbigniew Cybulski(Alfons van Worden)
• Jerzy Kaczmarek(Mosquito)
• Wojciech Skibiński(sługa van Wordena)
• Iga Cembrzyńska(Emina,księżniczka mauretańska)
• Joanna Jędryka(Zibelda,księżniczka mauretańska;w czołówce imię:Stanisława)
• Kazimierz Opaliński(szejk pustelnik)
• Franciszek Pieczka(opętany Paszeko)
• Sławomir Lindner(ojciec van Wordena)
• Aleksander Fogiel(szlachcic walczący z ojcem van Wordena)
• Ryszard Kotys(sługa ojca van Wordena)
• Wacław Kowalski(sługa ojca van Wordena)
• Mirosława Lombardo(Doña Uracca,matka van Wordena)
• Stefan Bartik(właściciel gospody„Pod Krzyżem Maltańskim”)
• Wiesław Gołas(gitarzysta na ślubie ojca van Wordena)
• Bogdan Baer(gość na ślubie ojca van Wordena)
• Ludwik Benoit(ojciec Paszeka)
• Barbara Krafftówna(Camilla de Tormez,macocha Paszeka)
• Pola Raksa(Inezilia,siostra Camilli)
• Jan Kociniak(sługa Paszeka)
• August Kowalczyk(aresztujący van Wordena w imieniu św.Inkwizycji)
• Artur Młodnicki(inkwizytor)
• Bogusław Sochnacki(Señor Zoto)
• Tomasz Zaliwski(Mona,brat Zota)
• Andrzej Polkowski(Chico,brat Zota)
• Adam Pawlikowski(Don Pedro Uzeda,kabalista)
• Gustaw Holoubek(Don Pedro Velasquez,matematyk)
• Beata Tyszkiewicz(Donna Rebecca Uzeda,siostra kabalisty)
• Leon Niemczyk(Don Avadoro,herszt Cyganów)
• Bogusz Bilewski(Cygan)
• Bogumił Kobiela(Señor Toledo)
• Michał Gazda(Aquillar,kawaler maltański)
• Julian Jabczyński(Towald)
• Jan Machulski(hrabia Pena Flor)
• Witold Pyrkosz(potępiony Błażej)
• Krzysztof Litwin(Don Lopez Soarez,syn Don Gaspara)
• Stanisław Igar(Don Gaspar Soarez,ojciec Don Lopeza)
• Józef Pieracki(adwokat rodziny Soarezów)
• Alicja Sędzińska(Hiszpanka w oberży)
• Zdzisław Maklakiewicz(Don Roque Busqueros,natręt)
• Elżbieta Czyżewska(zalotna Frasquetta Salero)
• Janusz Kłosiński(Don Diego Salero,mąż Frasquetty)
• Jadwiga Krawczyk(Donna Inez Moro,córka bankiera)
• Jerzy Przybylski(bankier Moro,ojciec Donny Inez)

Nagrody i festiwale

• 1965 r.Edynburg(MFF)wyróżnienie
• 1965 r.San Sebastian(MFF)nagroda CIDALC
• 1965 r.San Sebastian(MFF)Złote Pióro(nagroda Klubu Dziennikarzy Zagranicznych)
• 1969 r.Sitges(MFF Fantastycznych i Grozy)medal specjalny
• 1971 r.Nagroda Krytyki Hiszpańskiej

Film został uznany przez amerykańskiego reżysera Martina Scorsese za jedno z arcydzieł polskiej kinematografii i w 2014 roku został wytypowany przez niego do prezentacji w Stanach Zjednoczonych oraz Kanadzie w ramach festiwalu polskich filmów Martin Scorsese Presents: Masterpieces of Polish Cinema.