Młodość
Ojciec,Jerzy Stefan,był porucznikiem w brygadzie kawalerii narodowej,brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 roku,jak również insurekcji kościuszkowskiej,jako pułkownik osiadł w obwodzie kalwaryjskim,gdzie został sędzią.Z kolei dziad po mieczu,Jakub,był generałem buławy Wielkiego Księstwa Litewskiego.Matka Paulina z Wiszniewskich córką członka Rady Najwyższej Rządowej Litewskiej.Konarski miał młodszego brata Stanisława.Rozpoczął naukę w wieku lat dziewięciu w szkole podwydziałowej w Sejnach,a następnie w szkole wojewódzkiej w Łomży.Konarski wyznawał kalwinizm.22 marca 1826 roku wstąpił do pułku strzelców pieszych jako szeregowiec,a już 10 października 1827 roku otrzymał awans na podoficera.W czasie powstania listopadowego awansował na podporucznika,brał udział m.in.w bitwach pod Okuniewem,Wawrem,Grochowem i Liwem.Wyprawił się pod dowództwem gen.Dezyderego Chłapowskiego na Litwę i stamtąd dostał się do pruskiej niewoli,w której spędził trzy miesiące.
Na emigracji
W marcu 1832 roku przybył do Besançon,gdzie zajął się studiowaniem dzieł francuskiej myśli polityczno-społecznej i nauką zegarmistrzostwa.W 1832 roku Konarski wstąpił do loży masońskiej i wkrótce rozpoczął działalność polityczną.Organizacje republikańskie chciały w tym roku obalić władzę Ludwika Filipa i przenieść rewolucję na Niemcy,Włochy i Polskę.Wyprawa do Polski Józefa Zaliwskiego miała być częścią tej akcji.Sam Konarski,będąc ochotnikiem,został mianowany okręgowym na obwód mariampolski i kalwaryjski.W początkach 1833 roku dotarł na miejsce,spotkał się tam z matką i bratem.Wobec obojętności ludności polskiej został zmuszony do przekroczenia granicy pruskiej.Ponownie został zatrzymany przez Prusaków i aresztowany,w końcu wypuszczono go do Belgii.Przez pewien czas mieszkał w Brukseli,utrzymywał się z gry na flecie i zegarmistrzostwa.Pod koniec 1833 roku Rada Gospodarcza Polaków w Szwajcarii ściągnęła go do Bienne.W 1833 roku emigranci polscy podpisali układ z Młodymi Włochami,w myśl którego Polacy utworzyli oddział do walki przeciwko Karolowi Albertowi królowi sardyńskiemu.W jego skład wszedł również Konarski.Wyprawa pod dowództwem gen.Girolamo Ramorina zakończyła się kompletną klęską wskutek błędów w dowodzeniu Ramorina.Po katastrofie sabaudzkiej Konarski wstąpił do Młodej Polski,która była częścią Młodej Europy.W tym czasie wystąpił przeciwko dyplomatycznej grze Adama Czartoryskiego i w Nowej Polsce nazwał księcia nieprzyjacielem emigracji polskiej.W trakcie kilkakrotnych wyjazdów do Paryża spotkał Jana Czyńskiego,który zaczął wpływać na poglądy polityczne Konarskiego.Poprzez Czyńskiego na postawę Konarskiego wpłynęły również poglądy Pawła Pestla.W 1835 roku zaczął z Czyńskim wydawać dwutygodnik„Północ”,a także nawiązał współpracę ze Związkiem Dzieci Ludu Polskiego.Z polecenia Związku miał udać się do Polski,jednak został aresztowany przez policję i otrzymał nakaz opuszczenia Francji.Podobny nakaz otrzymali równie radykalni Leon Zaleski i Adam Sperczyński.Zostało to potraktowane jako intryga Czartoryskiego i wywołało kolejne ataki na obóz arystokratyczny.Konarski wyjechał do Wielkiej Brytanii,a następnie do Brukseli,gdzie odbył rozmowy m.in.z Joachimem Lelewelem.W wyniku tych rozmów ustalono cele oraz plan działania Konarskiego w kraju.
Powrót do kraju
W lipcu 1835 roku z fałszywym paszportem pod nazwiskiem Burhardt Sievers dotarł do Wolnego Miasta Krakowa.W Krakowie,razem z braćmi Leonem i Adolfem Zaleskimi,z którymi przybył do miasta,wstąpił do Stowarzyszenia Ludu Polskiego.Stowarzyszenie,które ideowo nawiązywało do Młodej Polski,dzieliło się na tzw.zbory ziemskie(Królestwo Kongresowe,Galicja,Wielkie Księstwo Poznańskie i ziemie zaboru rosyjskiego:Litwa,Wołyń,Podole i Ukraina),które z kolei podlegały Zborowi Głównemu.Konarski wraz z Napoleonem Nowickim mieli zorganizować prowincje zaboru rosyjskiego.Na przełomie lipca i sierpnia pod nazwiskiem Janusz Hejbowicz przekroczył granicę rosyjską.Początkowo zamieszkał w Ołyce na Wołyniu i rozpoczął agitację rewolucyjno-demokratyczną.W okresie tym na ziemiach zabranych działały różne organizacje konspiracyjne,którym brakowało centralizacji.Konarski starał się połączyć je w Związek Ludu Polskiego.W tym celu podróżował po ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej.3 czerwca 1837 roku w Berdyczowie nastąpiło utworzenie jednolitej organizacji ZLP z Konarskim jako przewodniczącym.W trakcie dalszej działalności nawiązał współpracę m.in.ze Związkiem Studentów Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie,Andrzejem Towiańskim i Polakami mieszkającymi w Petersburgu.Starał się także podjąć współpracę z Rosjanami.Jednocześnie utrzymywał korespondencję z Joachimem Lelewelem.
Proces i stracenie
Za sprawą Ludwika Filipa Rosjanie dowiedzieli się o działalności radykalnych polskich stronnictw emigracyjnych i Konarskiego,którego car rozkazał aresztować.27 maja 1838 roku w Krzyżówce opodal Wilna Konarski wraz z Ignacym Rodziewiczem zostali pojmani.Osadzono ich w więzieniu urządzonym w części dawnego wileńskiego klasztoru Bazylianów.Śledztwo prowadził sadystyczny książę Aleksy Trubeckoj,wkrótce Rodzewicz załamał się i zaczął zeznawać.Po aresztowaniu Antoniego Orzeszki zatrzymania objęły cały zabór rosyjski.Jednocześnie mimo wymyślnych tortur Konarski przyjął całą winę na siebie i starał się przedstawiać swoich towarzyszy jako osoby manipulowane przez niego.W sprawozdaniu dla generała-gubernatora wileńskiego Dołgorukowa jeden z kniaziów torturujących Konarskiego pisał tak:Ten zatwardziały zbrodniach nic nie wyznał,nikogo nie wydał z uporem niewybaczalnym.W więzieniu Konarski nawiązał współpracę ze strażą,a porucznik Mikołaj Kuźmin-Korowajew próbował zorganizować ucieczkę,sam jednak został aresztowany i skazany na śmierć przez ćwiartowanie(karę zamieniono na dożywotnie zesłanie).Wyrokiem sądu Konarskiego skazano na rozstrzelanie 27 lutego 1839 roku,w Wilnie w godzinach rannych wykonano wyrok.Jego grób został stratowany końmi,by nigdy go nie odnaleziono.We wrześniu 1839 roku zwłoki Konarskiego potajemnie zostały przeniesione i pochowane przez Antoninę Śniadecką przy asyście kilku oficerów na cmentarzu kalwińskim w Wilnie.Po odzyskaniu niepodległości na miejscu stracenia Konarskiego postawiono pomnik przedstawiający orła z rozpostartymi skrzydłami.
Poglądy polityczne
Swoje poglądy polityczne Konarski zawarł w artykule Stan przejścia i ostateczne urządzenie społeczności.Uznawał równość społeczną i majątkową ludzi,dążył do wolności politycznej i narodowej.Żądał wolności dla chłopów i przedstawicieli innych narodowości.Występował przeciwko hierarchii kościelnej,którą oskarżał o przeinaczanie nauki Chrystusa,głosił potrzebę wprowadzenia kościoła narodowego.Niepodległość i przemianę społeczną w pierwszej fazie działania chciał uzyskać dzięki spiskowcom o postawie radykalno-niepodległościowej przy bratnim poparciu samego narodu rosyjskiego drogą rewolucji.W drugiej kolejności powstanie miało zostać zasilone ogromnymi rezerwami mas chłopskich i mieszczaństwa.Przyszłą Polskę widział demokratyczną.
Dzieła
- Dziennik z lat 1831–1834
- O obowiązkach Polaka.Program działań narodowych skreślony w roku 1838
- Stowarzyszenie Ludu Polskiego na Podolu,Wołyniu i w guberni kijowskiej
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz