Położenie
Puławy leżą w zachodniej części województwa lubelskiego,na Nizinie Mazowieckiej tuż przy granicy z Wyżyną Lubelską,która przebiega przez Parchatkę(wg Jerzego Kondrackiego),nad prawym brzegiem Wisły,niedaleko od najdalej wysuniętego na wschód jej zakola,w sąsiedztwie Kazimierskiego Parku Krajobrazowego.Historycznie położone były w Małopolsce(początkowo w ziemi sandomierskiej,a następnie w ziemi lubelskiej).W granicach miasta wpada do Wisły rzeka Kurówka.Miasto często bywa wiązane z pobliskimi Kazimierzem Dolnym i Nałęczowem,wspólnie określanymi mianem trójkąta turystycznego.Powierzchnia miasta wynosi 50,49 km².W 2006 r.GDDKiA rozpoczęła budowę nowej przeprawy przez Wisłę,będącej elementem przyszłej obwodnicy miasta.W sobotę,12 lipca 2008 rozpoczął się ruch samochodowy przez nowy most na Wiśle,któremu nadano imię Jana Pawła II.Tym samym do normalnej eksploatacji weszła nowa trasa,biegnąca istniejącymi drogami od Żyrzyna,przez przebudowane skrzyżowanie w pobliżu Zakładów Azotowych"Puławy"S.A.nowy most na Wiśle i całkowicie nową drogę od mostu do drogi krajowej nr 12 w miejscowości Zarzecze.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2004 Puławy mają obszar 50,61 km²,w tym:
- użytki rolne:12%
- użytki leśne:21%
- grunty pod zbiornikami wodnymi,rzekami,rowami:3%
- tereny pod zabudowę:9%
- ulice,tereny kolejowe i inne tereny komunikacyjne:3%
- tereny parkowe i zieleńce:0,5%
- tereny osiedlowe niezabudowane:1%
- tereny różne:2%
Toponimia
Pochodzenie nazwy miasta nie jest do końca jasne ani oficjalnie potwierdzone.Z racji pierwotnego usytuowania osady nad Wisłą,sądzi się,iż nazwa Puławy pochodzi od pojęć związanych z rzeką.Uważa się,iż słowo Puławy może pochodzić od nadwiślańskich łęgów zwanych pulwami.Inne hipotezy zakładają,że nazwa pochodzi od staropolskiego słowa pławy,co znaczy przeprawiać się przez rzekę,lub od słowa pława czyli boja oznaczającą mieliznę.Możliwe,iż nazwa Puławy wzięła się od słowa pławia,co oznacza prąd rzeczny,nurt.Podobno po raz pierwszy nazwa Pollavy pojawiła się w formie pisanej już w XV wieku i miała oznaczać przejście przez rzekę,bród.Nazwę miasta wyjaśnia też opowieść ludowa.Jak mówi legenda,Zawisza Czarny zmęczony podróżą zatrzymał się w osadzie,aby odpocząć.Kiedy usiadł na ławce,ta pod jego ciężarem złamała się na pół.Rycerz wtedy krzyknął:A niech to będzie pół ławy!
Historia miasta
Historia nazwy
Wieś Pollawy notowana była po raz pierwszy w 1489 r.
- następnie w 1552 r.opisana jako Pulławi
- W 1563 r.zapisano ją Pułławi
- zaś w 1580 r.Pulawi
- W 1603 r.są to już Puławy
- Podobnie pisano tę wieś w XVII-XVIII w.
- W drugiej połowie XVIII w. i początku XIX w.Puławy stanowiły ważne centrum kultury,którego ogniskiem był dwór Czartoryskich
- W następstwie klęski powstania listopadowego zostały skonfiskowane przez władze carskie,zaś w 1846 r.zmieniono ich nazwę na Nowa Aleksandria
- Nowa Aleksandrya w 1887 r.
- zaś Nowo-Aleksandrya w 1899 r.
- W 1906 r.miejscowość uzyskała prawo miejskie,zaś po I wojnie światowej przywrócono pierwotną nazwę(Spis 192178),która obowiązuje do dzisiaj
Od 2.połowy XVII w.Puławy znajdowały się w posiadaniu Lubomirskich.Marszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski w latach 1676-1679 wybudował tutaj swoją letnią rezydencję.Jego córka Elżbieta w 1687 r.wniosła Puławy jako wiano do małżeństwa z Adamem Mikołajem Sieniawskim,późniejszym hetmanem wielkim koronnym.Jego sympatia dla Augusta II Mocnego sprowadziła na Puławy w 1706 r.zniszczenia podczas tzw."drugiego potopu szwedzkiego".W 1731 r.córka Sieniawskiego Maria Zofia wyszła za mąż za wojewodę ruskiego Aleksandra Augusta Czartoryskiego.Od tego momentu Puławy na 100 lat stały się własnością familii,jak określano wtedy rodzinę Czartoryskich.W tym czasie miejscowość przeżyła swój złoty wiek.W 1761 r.syn Augusta,Adam Kazimierz,poślubił Izabelę Flemming,jedyną dziedziczkę majątku po podskarbim wielkim litewskim Janie Jerzym Flemmingu.W 1784 r.po śmierci Augusta,Adam i Izabela przenieśli się do Puław.W ciągu następnych lat powstało tutaj konkurujące ze stolicą centrum życia kulturalnego i politycznego.Miejscowość zyskała przydomek Polskie Ateny.Na dworze puławskim przebywali niemal wszyscy znani przedstawiciele epoki:Grzegorz Piramowicz,Franciszek Dionizy Kniaźnin,Julian Ursyn Niemcewicz,Adam Naruszewicz,Jan Paweł Woronicz,Franciszek Karpiński,Franciszek Zabłocki,Jan Piotr Norblin,Marcello Bacciarelli,Kazimierz Wojnakowski.Okres rozbiorów przyniósł dla Puław kolejne zniszczenia.W odwecie za wsparcie udzielone Kościuszce przez Czartoryskich w 1794 r.wojska rosyjskie zniszczyły puławską rezydencję i splądrowały okoliczne wsie.Odbudowę rozpoczęła w 1796 r.księżna Izabela.Wykorzystała przy tym talent architekta Piotra Aignera,przebudowując nie tylko rezydencję,ale też wznosząc szereg budowli ogrodowych w przylegającym do pałacu parku.W jednej z tych budowli,w Świątyni Sybilli,w 1801 r.księżna założyła pierwsze w Polsce muzeum,gromadzące pamiątki narodowe.Koniec złotego wieku Puław przyniosło Powstanie listopadowe.Tu pułkownik Juliusz Małachowski dokonał brawurowego napadu na koszary rosyjskie,a także w dniu 2 marca 1831 roku rozegrała się zwycięska bitwa pod Puławami.Po upadku powstania Czartoryscy zostali zmuszeni do emigracji,a majątek uległ konfiskacie.Puławy stały się spokojną,prowincjonalną miejscowością.W roku 1842 dla zatarcia śladów polskości,władze rosyjskie przemianowały Puławy na Nową Aleksandrię.Zapoczątkowany został rozwój placówek naukowo-oświatowych.Kolejno tworzono: w 1844 r.Instytut Wychowania Panien;w 1862 r.Instytut Politechniczny i Rolniczo-Leśny,zamknięty po upadku Powstania styczniowego;w 1869 r.Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa.
XX wiek
W 1906 r.Puławy otrzymały prawa miejskie.W następnym roku do miasta włączono pobliskie wsie:Mokradki oraz Puławską Wieś.W roku 1915 miasto opuściły wojska rosyjskie,potem austriackie.W czasie I wojny światowej Puławy doznały znacznych zniszczeń.W okresie międzywojennym zaczął rozwijać się przemysł,oprócz tego w miejsce dawnego Instytutu Rolniczego,utworzono Państwowy Instytut Naukowy Gospodarstwa Wiejskiego.Powierzchnię miasta powiększono w 1934 r.przyłączając do niego Włostowice,Rudę Las,Rudę Czachowską oraz Wólkę Profecką.Rozwój miasta przerwał wybuch II wojny światowej,w której zginęła trzecia część mieszkańców.W 1944 roku Puławy zostały zdobyte przez Armię Czerwoną i przez współdziałających z nią żołnierzy Armii Krajowej.24 kwietnia 1945 roku zgrupowanie organizacji Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość pod dowództwem Mariana Bernaciaka ps.Orlik rozbiło miejscowy Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego.Ofiary z okresu II wojny światowej upamiętnia odsłonięty w 1963 r.na cmentarzu wojennym Pomnik Poległych i Pomordowanych autorstwa Adama Prockiego.Powojenną historię zdominowała decyzja o budowie Zakładów Azotowych,podjęta przez polskie władze w 1960 r.Po tej dacie nastąpił znaczny wzrost liczby ludności,zmienił się także charakter miejscowości.Z małego miasteczka Puławy stały się miastem przemysłowym.
Zabytki
Burzliwe dzieje Puław pozostawiły po sobie liczne zabytki.W zasadzie wszystkie znajdują się w kompleksie pałacowo-parkowym,leżącym w pobliżu skarpy wiślanej.
Park
- kościół Wniebowzięcia NMP,wzniesiony w latach 1800-03 na wzór rzymskiego Panteonu,od 1919 r.pełni rolę świątyni parafialnej
- Pałac Marynki,zbudowany w latach 1790-94 dla Marii Wirtemberskiej,córki Izabeli i Adama Kazimierza Czartoryskich,obecnie zajmowany przez Oddział Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa
- Brama Rzymska wybudowana 1829 r.jako trwała ruina,wzorowana na Łuku Tytusa w Rzymie
- Domek Grecki,zbudowany w latach 1778-1791,niegdyś oranżeria,obecnie biblioteka miejska
- Domek Żółty z początku XIX wieku,zwany również Aleksandryjskim,gdyż zamieszkiwał w nim car Aleksander II podczas pobytu w Puławach
- Altana Chińska z połowy XVIII wieku
- marmurowy Sarkofag wykonany w Rzymie,przysłany do Puław w 1799 r.przez Adama Jerzego Czartoryskiego
- rzeźba przedstawiająca Tankreda i Kloryndę,głównych bohaterów XVI-wiecznego poematu Torquato Tasso Jerozolima wyzwolona,wykonana ok.1790 r.na zlecenie Stanisława Augusta Poniatowskiego przez Francesco Lazzariniego
- Budynek dawnego magistratu miejskiego
- Budynek starostwa powiatowego
- Dawna cerkiew pw.Świętej Trójcy(obecnie kościół pw.Matki Bożej Różańcowej)
- Karczma"Pod Pielgrzymem"
- Kościół katolicki pw.św.Józefa
Dane z 31 grudnia 2010:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 48578 | 100 | 25910 | 53,3 | 22668 | 46,7 |
| gęstość zaludnienia(mieszk./km²) | 962,1 | 513,2 | 449,0 | |||
| liczba mieszkańców w wieku 0-9 lat | 4443 | 2129 | 2314 | |||
| liczba mieszkańców w wieku 10-19 lat | 5515 | 2659 | 2856 | |||
| liczba mieszkańców w wieku 20-29 lat | 6739 | 3344 | 3395 | |||
| liczba mieszkańców w wieku 30-39 lat | 6543 | 3288 | 3255 | |||
| liczba mieszkańców w wieku 40-49 lat | 6214 | 3251 | 2963 | |||
| liczba mieszkańców w wieku 50-59 lat | 7315 | 4139 | 3176 | |||
| liczba mieszkańców w wieku 60-69 lat | 6577 | 3907 | 2670 | |||
| liczba mieszkańców powyżej 70 roku życia | 5232 | 3193 | 2039 | |||
Budżet na 2011 rok:
| Opis | Budżet | |
|---|---|---|
| dochody | 243823378 zł | |
| wydatki ogółem | 277922034 zł | |
| wydatki na inwestycje | 108647799 zł | |
| procentowy udział wydatków na inwestycje w budżecie miasta | 39,1% | |
Począwszy od połowy XIX wieku w Puławach lokowane były instytucje naukowe.
Obecnie ich lista jest następująca:
- Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa założony w roku 1950 w miejsce funkcjonującego w Puławach od 1917 r.Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego.IUNG prowadzi prace badawcze obejmujące uprawę roślin,nawożenie,ochronę i żyzność gleb
- Państwowy Instytut Weterynaryjny Państwowy Instytut Badawczy(PIWet-PIB)powołany w 1945 r.Prowadzi badania w zakresie medycyny weterynaryjnej ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki i profilaktyki chorób zakaźnych,w tym chorób odzwierzęcych,oraz higieny i toksykologii żywności pochodzenia zwierzęcego.Od 2003 r.Państwowy Instytut Badawczy
- Ośrodek Diagnostyki i Zwalczania Zagrożeń Biologicznych Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii
- Oddział Pszczelnictwa Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa
- Instytut Nawozów Sztucznych przeniesiony z Tarnowa w 1968 r.swoimi badaniami wspomaga działanie przemysłu chemicznego,a ostatnio także uruchomił działania w zakresie przetwarzania chmielu na ekstrakt chmielowy
- Oddział Zakładu Doświadczalnego"TECHPAN"Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN w latach 1973-1992 .Obecnie od 1993 r.Zakład Doświadczalny Echo-Son SA(większościowa 45% własność IPPT PAN,55% pracownicy).TECHPAN a obecnie Echo-Son zaangażowane są w konstruowanie wyrafinowanej aparatury ultrasonograficznej(USG)
Edukacja
Wspólnoty religijne
Katolicyzm
- Kościół Rzymskokatolicki:Dekanat Puławy
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny:
- Parafia św.Równej Apostołom Marii Magdaleny
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego,zbór w Puławach
- Kościół Chrześcijan Baptystów w RP,zbór w Puławach
- Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w RP
- Kościół Chrześcijański"Metodyści Puławy"
- Świadkowie Jehowy,dwa zbory,Sala Królestwa
Radio
- Twoje Radio Puławy 1062 kHz AM(MW)
- Radio Pulawy 24 internetowa rozgłośnia radiowa nadająca na 97,2 FM
- TVK Puławy
- Telewizja Puławy telewizja internetowa
Puławy dysponują bezprzewodowym,publicznym i bezpłatnym dostępem do internetu,jest on realizowany w technologii Wi-Fi 802.11g.Aktualnie na infrastrukturę sieciową(o nazwie hotspot.um.pulawy.pl )składa się 20 nadajników w różnych częściach miasta.
Prasa
- Tygodnik Powiśla
- Teraz Puławy dodatek do Dziennika Wschodniego
- Nasz Region
- Wspólnota Puławska
- Muzeum Oświatowe
- Muzeum Regionalne PTTK im.Izabeli ks.Czartoryskiej,
- Muzeum Czartoryskich w Puławach Oddział Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym
- Kino"Sybilla"kino w 2009 r.zmodernizowało sprzęt.Od tego czasu jest możliwość oglądania wybranych filmów 3D przy użyciu specjalnych okularów
- Puławski Ośrodek Kultury"Dom Chemika"dysponuje salami:małą salą teatralną(100 miejsc) i salą widowiskową(525 miejsc)
- Wisła Puławy piłka nożna(II liga,grupa wschodnia),lekkoatletyka,pływanie,podnoszenie ciężarów
- Azoty-Puławy piłka ręczna(ekstraklasa mężczyzn)
- Puławiak Puławy piłka nożna(rozgrywki juniorskie,A klasa,grupa Lublin II(mężczyźni)
- MKS MOW Puławy tenis stołowy(III liga mężczyzn)
Imprezy sportowe
- Mistrzostwa Polski Juniorów 16 lat w pływaniu(styczeń tylko 2010 r.)
- Grand Prix Puław w tenisie stołowym(od stycznia do grudnia)
- Grand Prix Puław w kolarstwie górskim MTB Rowerem po zdrowie(od kwietnia do października)
- Ogólnopolskie Biegi Uliczno-Przełajowe"O Błękitną Wstęgę Wisły"(maj)
- Kryterium kolarskie o Puchar Prezydenta Puław(maj)
- Ogólnopolski Turniej Tenisa Stołowego Amatorów(maj)
- Mistrzostwa Województwa Lubelskiego Amatorów w siatkówce plażowej(sierpień)
- Grand Prix Puław w siatkówce plażowej(od maja do września)
- Mistrzostwa Województwa Lubelskiego Amatorów w kolarstwie górskim MTB(wrzesień)
- Ogólnopolski Turniej Siatkówki Kobiet(listopad)
- Ogólnopolskie Biegi Uliczno-Przełajowe"Biegi Niepodległości"(listopad)
- Otwarte Mistrzostwa Polski Tang Soo Do(styczeń/luty/marzec)
- "Puchar Wisły"w karate tradycyjnym(ostatni weekend sierpnia)
- Mistrzostwa Polski w Trójboju Siłowym(2008 r.)oraz Trójboju Siłowym Klasycznym(10-11 grudnia 2011)
- Festiwal Kolęd,konkurs szopek(styczeń)
- Turniej Tańców Polskich"O Pierścień Księżnej Izabeli"Mistrzostwa Polski(luty)
- Turniej Powiatowy Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego(marzec)
- Festiwal Muzyki Akordeonowej im.Ryszarda Malickiego(marzec)
- Festiwal Książki(kwiecień)
- Powiatowy Przegląd Teatrów Dziecięcych i Młodzieżowych(kwiecień)
- Grand Prix Puław w Tańcach Dyskotekowych(kwiecień)
- Puławski Turniej Krasomówstwa,Recytacji i Tańców Narodowych"Witaj Majowa Jutrzenko"(kwiecień–maj)
- Puławski Festiwal Młodych Gitarzystów(maj)
- Turniej powiatowy Małego Konkursu Recytatorskiego(maj)
- Ogólnopolskie Puławskie Spotkania Lalkarzy(maj)
- Dni Puław(maj-czerwiec)
- Ogólnopolski Festiwal Tańców Lubelskich"GODEL"(czerwiec)
- Izabeliada(czerwiec)
- Międzynarodowe Warsztaty Jazzowe(lipiec)
- Międzynarodowe Warsztaty Muzyki Kameralnej(lipiec-sierpień)
- Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowe(lipiec-sierpień)
- Letnie Warsztaty Bluesowe(sierpień)
- Międzynarodowy Plener Malarski(sierpień)
- Puławski Zlot Pojazdów Zabytkowych(wrzesień-październik)
- Dzień Papieski(październik)
- Jesienny Konkurs Recytatorski(październik)
- Przegląd Poezji,Prozy i Pieśni Niepodległościowej"Żeby Polska była Polską..."(listopad)
- Europejskie Dni Dziedzictwa(wrzesień)
Straż pożarna
W Puławach działają 3 jednostki straży pożarnej:
- KP PSP Puławy JRG Puławy
- OSP Puławy Włostowice
- Zakładowa straż pożarna ZA Puławy
Na terenie miasta działa Puławski Park Przemysłowy,który ma za zadanie przyciągnąć poprzez ulgi podatkowe inwestorów.Część terenów inwestycyjnych w Puławach,położonych w obrębie Zakładów Azotowych"Puławy"S.A.została także włączona do Starachowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Przemysł
- Zakłady Azotowe Puławy uruchomione w 1966 r."Azoty"są największym zakładem przemysłowym
znajdującym się w granicach miasta i największym producentem nawozów sztucznych w Polsce.Dają zatrudnienie prawie 4 tysiącom osób
- Mostostal Puławy
- Planowana jest budowa elektrowni lub elektrociepłowni o mocy 840 megawatów
- Hipermarkety:Tesco,Kaufland,Carrefour oraz markety dyskontowe:Lidl(1 istniejący,2 w budowie na terenie budowanego osiedla Olimpijskiego),Biedronka(ilość:4)oraz Stokrotki(ilość 4),etc.
- Galerie handlowe:w 2006 roku swoją działalność rozpoczęła pierwsza w mieście galeria o nazwie"Galeria Zielona",która posiada na swym dachu plac zabaw dla dzieci(w sezonie letnim),a w sezonie zimowym funkcjonuje lodowisko.Galeria Nova(zakończenie budowy w 2012 r.)planowana jest kolejna galeria ma mieć co najmniej dwie kondygnacje i parking podziemny.Elewacja ma być zrobiona z białego kamienia.Oprócz części handlowej w obiekcie ma być także rozrywkowa.Chodzi m.in.o trzy salowe kino
- Markety budowlane:Brico Depot(na ul.Gościńczyk)oraz Leroy Merlin(ul.Dęblińska)
- Markety elektroniczne:MediaExpert,Neonet,Avans,EuroRTV-AGD,etc.
- McDonald przy Leroy Merlin
- Działki
- Gajówka Piaski
- Górna Niwa
- Kolejowa
- Las-Ruda
- Leśniczówka Ruda
- Majdan
- Marynki
- Michałówka
- Mokradki
- Płużki
- Puławska Wieś
- Puławy Fabryczne
- Ruda Czechowska
- Włostowice
- Wólka Profecka
- Górki
- Kępa
- Książęce Płużki
- Majdan
- Michałówka
- Osiedle Czartoryskich
- Osiedle Działki
- Osiedle Gościńczyk
- Osiedle gen.Witolda
- Osiedle Górna Kolejowa
- Osiedle Górna Niwa
- Osiedle Kaniowczyków
- Osiedle Kołłątaja
- Osiedle Kusocińskiego
- Osiedle Leśna
- Osiedle Mokradki
- Osiedle Niemcewicza
- Osiedle Niwa
- Osiedle Podlesie
- Osiedle Serek
- Osiedle Sienkiewicza
- Osiedle Słoneczny Stok
- Osiedle Włostowice
- Osiedle Wróblewskiego
- Osiedle Norwida
- Piaski
- Płużki
- Puławska Wieś
- Ruda Czechowska
- Ruda Las
- Wólka Profecka
- Zarzecze
- Żulinki
- W grocie parkowej obok pałacu przez pewien czas mieszkał etatowy pustelnik,wynajęty przez Izabelę Czartoryską.Jego obecność podkreślała romantyczny charakter parku
- W Puławach dzieciństwo spędził Bolesław Prus.W 1884 r.napisał Pleśń świata,jedno z najkrótszych swoich opowiadań,którego akcję umieścił w pobliżu Świątyni Sybilli.W innym opowiadaniu Kartki z podróży.Puławy opisał osadę Puławy
- W 1816 roku księżna Maria Wirtemberska,siostra księcia Adama Jerzego Czartoryskiego,napisała tu powieść Malwina,czyli domyślność serca,uznawaną za pierwszą,polską powieść psychologiczno-obyczajową z wątkami autobiograficznymi
- Jedna z najdłuższych ulic w Warszawie to ulica Puławska.W czasach,gdy Puławy nosiły nazwę Nowa Aleksandria,ulica ta nazywała się Nowo aleksandryjska
- W latach osiemdziesiątych XX wieku w Puławach istniała prężna scena punkrockowa.Tu działały m.in.zespoły Trafo i Siekiera.Jego pierwszy wokalista,Tomasz Budzyński,po odejściu z Siekiery założył m.in.zespół Armia
- W Puławach znajduje się stara wojskowa linia kolejowa nr 82.To chyba jedyna w kraju linia,która biegła po moście pontonowym przez rzekę Wisłę.W okresie PRL(w 1975 r. i 1985 r.)odbywały się ćwiczenia wojskowe,podczas których budowano most kolejowo-drogowy.Po nim przejeżdżał pociąg.Następnie był on rozbierany.
- W 1828 r.polski inżynier wojskowy gen.Ignacy Prądzyński proponował dowództwu wzniesienie fortyfikacji strzegących przepraw przez Wisłę w Puławach.Ostatecznie fortyfikacje wybudowano,ale w Dęblinie
- W latach 1985-1990 w Puławach działało Harcerskie Centrum Komputerowe.Była to pierwsza w Polsce tego typu placówka
- Od 2000 r.Puławy mają swój własny hejnał miejski.Autorem melodii jest znany polski jazzman Henryk Majewski
| Miasto | Kraj | |
|---|---|---|
| Bojarka | Ukraina | |
| Castelo Branco | Portugalia | |
| Douai | Francja | |
| Dublany | Ukraina | |
| Nieśwież | Białoruś | |
| Nieuwegein | Holandia | |
| Stendal | Niemcy |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz