Dubienka

Wieś(do 1939 r.miasto)w Polsce położona w województwie lubelskim,w powiecie chełmskim,w gminie Dubienka.Leży w Obniżeniu Dubieńskim(Polesie Wołyńskie),nad Wełnianką(lewy dopływ Bugu),w pobliżu granicy Strzeleckiego Parku Krajobrazowego.1150 mieszkańców(2003 r.)liceum ogólnokształcące.W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie chełmskim.Była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.Miejscowość jest siedzibą gminy Dubienka.
Historia
Pierwsza źródłowa informacja o istnieniu miejscowości pochodzi z roku 1472.Miasto 1588–1945 na dawnym szlaku handlowym z Wielkopolski i Mazowsza przez Chełm do Kijowa,zw.Drogą Królewską;w XVI i XVII w.ośrodek handlu(spław drewna oraz zboża Bugiem) i szkutnictwa;port rzeczny.Dubienka zwana niegdyś Dębnem lub Dubnem była miastem królewskim i ma bogatą przeszłość historyczną.Korzystne położenie przy szlaku wodnym sprawiło,że w 10 lutego 1588 otrzymała ona przywilej lokacyjny od króla Zygmunta III Wazy.Miasto otrzymało szereg przywilejów,oraz w użytkowanie okoliczne łąki,lasy i wody.Szybko się rozwijało,słynęło z handlu i szkutnictwa.W 1592 r.starosta horodelski,wojewoda podolski Jan Sienieński uposażył kościół parafialny w Dubnej pw.św.Trójcy,a w 1599 r.cerkiew,prawdopodobnie prawosławną.Świątynia ta przyjęła następnie unię.W XVIII w.w Dubience znajdowała się parafia unicka z drewnianą cerkwią.W 1648 r.dotarli do Dubna Tatarzy,którzy spalili miasto,w tym także ratusz ze wszystkimi księgami miejskimi.Pomimo,że miasto było silnie obwarowane,w połowie XVIII wieku zrujnowały je wojny kozackie i dopiero pod koniec wieku nastąpił jego kolejny rozkwit.W tym też czasie utrwaliła się nowa nazwa Dubienka.W mieście czterokrotnie bawił król Stanisław August Poniatowski.Podczas podróży z Warszawy na Podole w 1781 r.król zatrzymał się 13 października i 3 grudnia w drodze powrotnej.Kolejna podróż z Warszawy do Kaniowa odbywała się w 1787 r.W czasie tej podróży król zatrzymał się w Dubience dnia 5 marca i 3 czerwca w drodze powrotnej.W 1789 r.Dubienka została stolicą województwa bełskiego i powiatu dubienieckiego.W okolicy znajduje się pole bitwy stoczonej 18 lipca 1792 przez Tadeusza Kościuszkę.Została ona upamiętniona w 1861 r.usypaniem kopca ziemnego na południowym skraju wsi Uchańka.W 1964 r.został on odnowiony i częściowo zrekonstruowany,obecnie ma wys.10 m,a na szczycie trzy maszty.Od 1795 r.w zaborze austriackim,od 1806 r.w Księstwie Warszawskim,od 1815 r.w Królestwie Polskim.W XIX wieku nastąpiło zahamowanie rozwoju miasta,co spowodowane było m.in.budową linii kolejowej,która ominęła Dubienkę.W 1875 r.wskutek likwidacji unickiej diecezji chełmskiej,parafia unicka w Dubience przeszła do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.Od 1878 r.przy prawosławnej cerkwi działała szkoła.W końcu XIX w.świątynia prawosławna spłonęła,toteż w 1908 r.na jej miejscu wystawiony został nowy sakralny budynek murowany.W czasie okupacji hitlerowskiej osada była silnym ośrodkiem ruchu oporu.W 1942 r.Niemcy utworzyli getto(ok.3 tys.osób,większość zginęła w Sobiborze).21 lipca 1944 wojska radzieckie po sforsowaniu Bugu zdobyły Dubienkę.Do 1951 r.w okolicy aktywnie działały oddziały UPA,WiN i NSZ.
Zabytki

Z obiektów zabytkowych zachował się neobarokowy kościół i cerkiew.

• Neobarokowy kościół rzymskokatolicki Trójcy Przenajświętszej murowany,wzniesiono w 1865 r.(parafia erygowana po 1588 r.)Zachowało się starsze wyposażenie barokowe i rokokowe z XVIII w.
• Cerkiew prawosławna Świętej Trójcy od 1946 r.do niedawna użytkowana jako magazyn.Obecnie cerkiew filialna parafii w Chełmie;nieczynna ze względu na zły stan techniczny.Wzniesiona z czerwonej cegły w 1909 r.w stylu bizantyńsko-ruskim,na zróżnicowanym rzucie(zbliżonym do prostokąta),z zakończonym oktagonalnie prezbiterium.Na elewacjach zewnętrznych medaliony z wizerunkami świętych prawosławnych.Obramienia okienne z motywami roślinnymi i geometrycznymi.
• Przy ul.3 Maja znajduje się izba pamięci,m.in.z ekspozycją poświęconą pochodzącemu z Dubienki komandorowi Bogusławowi Krawczykowi dowódcy okrętu podwodnego"Wilk",który we wrześniu 1939 r.walczył na wodach Bałtyku,następnie dotarł do Anglii.
• Cmentarz żydowski położony na rogu ul.Piaski i ul.Armii Krajowej

Dubienka dzisiaj
Wędkarze łowią na rzece Bug,jeziorach Deusze i Łukowo oraz licznych starorzeczach.W wodach rzek i jezior występują m.in.szczupaki,sandacze,karpie,liny,leszcze,płocie,okonie,bolenie,tołpygi i wiele innych gatunków ryb.Na Bugu łowione są rekordowe okazy suma.W zasobach łowisk leśnych występuje zwierzyna gruba,głównie jeleń,sarna,dzik i łoś.Wśród zwierzyny drobnej poluje się na lisy,zające,bażanty i kuny.Nad jeziorem Łukowo czynne jest kąpielisko i plaża.Zlokalizowanych jest tu kilka ośrodków wypoczynkowych.