Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002 Dynów ma obszar 24,51 km²,w tym:
- użytki rolne:77%
- użytki leśne:12%
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004r.:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 6030 | 100 | 3080 | 51,1 | 2950 | 48,9 |
| Gęstość zaludnienia[mieszk./km²] | 246 | 125,7 | 120,4 | |||
- w okresie panowania króla Kazimierza Wielkiego dobra Rzeszowskie wraz z Dynowem nadane zostały rycerzowi Janowi Pakosław de Strożyszcz.W posagu Dynów i Rzeszów i inne dobra otrzymał Kmita Sobieński poślubiając córkę Augustyna z Rzeszowa;
- główna posiadłość Piotra Kmity wojewody sandomierskiego,a później krakowskiego.
- 1409 r.Po śmierci Piotra Kmity,kasztelana lubelskiego,dobra dynowskie wraz z Hyżnem odziedziczył jego syn Piotr Lunak Kmita,mąż dziedziczki części Rzeszowa Ofki(Zofii)Rzeszowskiej;
- 1410 r.pobyt króla Władysława Jagiełły po bitwie pod Grunwaldem,w której sławili się mieszkańcy Dynowa;
- 1424 r.własność Andrzeja Wernera de Denow;
- 1429 r.uzyskanie praw miejskich;
- 1436 r.dobra dynowskie zagarnął bezprawnie stryj małoletniej wówczas Małgorzaty z Kmitów(ur.1430 r.)Mikołaj Kmita kasztelan przemyski,zapoczątkowując długoletni spór,zakończony w 1441 r.nowym podziałem dóbr,które odzyskała Małgorzata Mościcowa,znana z fundacji kościoła w Dynowie;
- 4 kwietnia 1448 r.Małgorzata z Kmitów Mościcowa z Dynowa córka Piotra Lunaka Kmity i Zofii Rzeszowską-Ofki(wg spisu;właścicielka Jawornika Polskiego i wsi koło Dynowa),poślubiła w 1432 r.hr.Piotra Kunatha(podczaszego sandomierskiego) i w 1468 r.Jana Jaksę de Zalaśna z Wielkich Mościsk,Koźmina ze Strzałkowic h.Ostoja i s.Andrzeja kasztelana,z nią dziedziczył Rzeszów i Dynów;
- 1462 r.fundacja kościoła przez Małgorzatę i ustanowienie urzędu parafialnego przez biskupa Mikołaja Odrowąża Błażejowskiego;
- Po śmierci Małgorzaty Kmity Dynów dziedziczą jej synowie:Stanisław Dynowski,a po nim Jan Dynowski(który zmarł bezpotomnie w roku 1539).Kolejnymi spadkobiercami zostali bracia stryjeczni Mikołaj i Piotr Rzeszowscy herbu Doliwa.W roku 1496 sprzedali oni dobra dynowskie Janowi Amorowi Tarnowskiemu kasztelanowi krakowskiemu.W roku 1532 dobra dynowskie przejęli od Tarnowskich Wapowscy;
- 1540 r.Dynów własnością rodu Wapowskich:Piotra Wapowskiego stolnik sanocki i potem Katarzyny Wapowskiej,a po niej,syn Jana Stanisława Wapowskiego,a po jego śmierci w 1632 r.(gdy nagrobek w kościele wystawiła mu wdowa Magdalena Wapowska z Jordanów);przejął Dynów syn Karol Wapowski,który w 1644 r.sprzedał okoliczne dobra Marcinowi Konstantemu Krasickiemu;
- 1604 r.dotacja na wyposażenie kościoła przez Katarzynę Wapowską de Maciejowice Maciejowska;
- 1617 r.konsekracja kościoła pw.św.Wawrzyńca przez arcybiskupa lwowskiego Andrzeja Pruchnickiego;
- 1632 r.Szymon Starowolski pisze,iż„Rymanów,Dynów i Lesko swoje zamki mają”;
- 1644 r.własność Marcin Konstanty Krasicki z rodu Krasickich;
- 1657 r.w czerwcu zniszczenie miasta,zamku na skarpie w północno-wschodniej części grodu,oraz spalenie kościoła parafialnego św.Wawrzyńca,przez wojska Rakoczego;
- 1663 r.odbudowa kościoła ze zniszczeń wojennych i poświęcenie jego przez biskupa Stanisława Sarnowskiego.W latach istniał jeszcze kościół przytułek pw.Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i przy wyjeździe na Dubiecko kościół św.Krzyża;
- 1672 r.najazd Tatarów pod dow.nureddina sołtana Safę Gereja;
- 1686 r.Jerzy Krasicki Stolnik Przemyski,umierając zapisał dobra koło Dynowa żonie ks.Teofili Czartoryskiej,która następnie wyszła za Ks.Grzegorza Antoniego Ogińskiego Wielkiego Hetmana Litewskiego;
- 1691 r.ks.Grzegorz A.Ogiński wydał zarządzenie porządkowe i przywileje dla Dynowa,gdzie podkreślano,że:chcąc podnosić miasto,które od węgierskiej wojny jest spustoszone nadaje mu się przywilej;
- 19 listopada 1702 r.gen.szwedzki Magnus Stenbock wysłał z Rzeszowa na Dynów 300-osobowy oddział jazdy w celu schwytania Grzegorza Ogińskiego,stronnika króla Augusta II.Nie mogąc dostać starosty wołkowyskiego,Szwedzi spalili Dynów i złupili okoliczne dobra.G.Ogiński rządził Dynowem aż do śmierci w 1709 r. i Dynów odziedziczyła córka Pacowa z Ogińskich,a po niej jej córka Piotrowa Ożarowska z Paców;
- 1781 r.Adam Poniński sprzedał Dynów w imieniu dziedziczki Felicji z Paców Ożarowskiej Stanisławowi Trzecieskiemu i dziedziczyli go:Józef,Zbigniew i Stefan Trzeciescy.Trzesiescy herbu Strzemię pozostawali właścicielami do 1944 r.
- 1809 r.Gdy w ziemi sanockiej wybuchła wojna polsko-austriacka,na jej czele stanął gen.Ksawery Krasicki,były oficer kościuszkowski,a zorganizowanym na terenach przyległych do Dynowa,oddziałom dowodził dziedzic Nozdrzca,Tadeusz Prek.Władzę administracyjno-polityczną pełnił Józef Parys.
- Jakub Trzecieski(1766-1830)utworzył wśród mieszczan Dynowską Gwardię Narodową;
- ok.1814 r.Jakub Trzecieski wzniósł w odziedziczonym Dynowie dwór o klasycyzujących formach,który zachował się do czasów II wojny światowej.Kilka lat przed wybudowaniem posiadłości,ożenił się z Franciszką Głogowską i miał z nią sześcioro dzieci o imionach:Józef,Hieronim,Henryk,Stanisław,Katarzyna i Antonina;
- Zbigniew Trzecieski(1837-1906)wnuk Jakuba,syn Józefa dziedzic Dynowa był członkiem towarzystw galicyjskich,m.in.Towarzystwa Rolniczego w Krakowie,Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie,Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego we Lwowie i Galicyjskiego Towarzystwa Łowieckiego.
- 1900-1904 wybudowanie i otwarcie wąskotorowej Przeworskiej Kolei Dojazdowej(Przeworsk Dynów);
- 1919 r.pozbawienie praw miejskich;
- 13 września 1939 r.walki obronne 11 Pułku Piechoty kroczącego z Birczy w kierunku Przemyśla i wkroczenie wojsk niemieckich;
- połowa września 1939 r.Niemcy urządzają pogrom ludności żydowskiej,mordując co najmniej 200 osób.Drugiego dnia pogromu zostaje spalona miejscowa synagoga wraz z co najmniej 50 spędzonymi do środka Żydami.28 września ocaleni z pogromu Żydzi zostają wypędzeni przez Niemców na prawy brzeg Sanu,zajęty przez sowietów;
- W czasie okupacji działała tu Placówka AK Błażowa z Dynowem,na czele której stanął krypt.„Buk”Stanisław Jakubczyk ps.„Chrobry”Podobwód Rzeszów-Południe AK;
- 28 lipca 1944 r.wkroczenie wojsk sowieckich;
- 5 marca 1945 r.Dragan Sotirovič został przypadkowo aresztowany przez NKWD pod Dynowem,gdzie dowodząc kompanią ze Zgrupowania Warta bronił Polaków przed UPA
- 1946 r.przywrócenie praw miejskich.
- Wielka Synagoga w Dynowie
- Paweł Bielec fotograf
- Zbigniew Dunajewski rzeźbiarz urodzony w Dynowie
- Cwi Elimelech z Dynowa przywódca chasydów w I Rzeczypospolitej
- Leon Cag„Nieznański”„Wilk”,1912-1986 od V 1944 r.dowódca plutonu AK Dynów od IX 1944 r.dowódca Placówki AK Dynów,więzień polityczny PRL w 1947 r.skazany na karę śmierci
- Leonard Chudzikiewicz,„Pająk”,„Urbański”,„Wier”(1914-1971)dowódca łączności Placówki ZWZ AK Dynów,działacz WiN.Po wyjeździe L.Caga z Dynowa od maja 1946 r.był kierownikiem Koła WiN Dynów w składzie Rady WiN Brzozów. 15 marca 1948 r.skazany na karę śmierci,złagodzoną przez NSW w Warszawie 21 V 1948 r.do lat 10
- Jarosław Hałan urodzony w Dynowie
- Ks.Grzegorz Antoni Ogiński Wielki Hetman Litewski
- Marek Stebnicki urodzony w Dynowie
- Katarzyna Wapowska fundatorka kościołów,kasztelanowa przemyska,właścicielka Dynowa.
- kościół parafialny św.Wawrzyńca
- pozostałości murów miejskich z drugiej połowy XVII wieku
- dworki z okresu XVIII-XIX wieku
- Dwór Trzecieskich
- Stary cmentarz żydowski w Dynowie
- Nowy cmentarz żydowski w Dynowie
- Przeworska Kolej Dojazdowa
W Dynowie mieści się Parafia św.Wawrzyńca wraz z kościołem św.Wawrzyńca oraz Sala Królestwa miejscowego Chrześcijańskiego Zboru Świadków Jehowy.
Sąsiednie gminy
Dynów,Nozdrzec
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz