Zamek w Ciechanowie

Zamek zbudowany w XIV wieku przez księcia mazowieckiego Siemowita III na bagnistym terenie,w Ciechanowie.Jego mury o wysokości 10 m są zbudowane na planie prostokąta.W narożnikach znajdują się dwie okrągłe baszty.
Historia

Zamek ciechanowski został wzniesiony w latach osiemdziesiątych XIV wieku.Najstarsze wzmianki o warowni pochodzą z roku 1429,kiedy to jego architekt mistrz Niklos przedstawił księciu Januszowi I rachunki budowlane dotyczące prac przy wznoszeniu twierdzy.Niespełna pół wieku później książęca rezydencja uległa poważnym uszkodzeniom,będącym wynikiem pożaru,który w roku 1467 strawił stare miasto.Obiekt szybko odbudowano i podczas prac renowacyjnych znacznie unowocześniono.Nowe wnętrza budziły zachwyt,a przepych i zgromadzone w nich kosztowności świadczyły o zamożności jego bogatych mieszkańców.W zamku znajdowała się kaplica książęca pw.św.Stanisława.Po śmierci ostatniego księcia mazowieckiego,Janusza III,został ofiarowany w posagu królowej Bonie,żonie Zygmunta Starego.W XVI wieku zamek zostaje przebudowany na renesansową rezydencję królowej Bony,wtedy właśnie przeżywa czasy swojej świetności.Największych zniszczeń zamek doznał w okresie potopu szwedzkiego.
Architektura
Założenie obronne zbudowane zostało na bagnach,na prawym brzegu rzeki Łydyni.Aby zamek zachował stabilność na tak niepewnym gruncie,w bagnistym podłożu zatopiono masę żwiru i cegieł oraz setki dębowych pni i dopiero wówczas rozpoczęto budowę.Masywna,ceglana twierdza ma kształt regularnego czworoboku(48 na 57 metrów)z dwiema potężnymi basztami(zachodnia,zwana arsenałem i wschodnia,zwana więzienną)od strony rzeki.Usytuowane w południowych narożach zamku wieże osłaniały podejście do bramy.Pierwotnie miały one tę samą wysokość,co mury obwodowe.Dostęp do nich prowadził prosto z chodników straży,znajdujących się po wewnętrznej stronie murów obronnych.W północnej części dziedzińca stał tzw.pałac książęcy.Był to budynek o dwu kondygnacjach,z czterema pomieszczeniami na każdym poziomie.Jego przyziemia zajmowały kuchnia i spiżarnia,natomiast na piętrze mieściły się sale reprezentacyjne.Po pożarze,w trakcie odbudowy podwyższono mury i wieże oraz dobudowano piętro pałacu,na którym umieszczono sypialnie i kaplicę św.Stanisława.Funkcje gospodarcze przejęły wtedy drewniane budynki,rozlokowane wzdłuż wschodniej i południowej kurtyny murów.Aby uchronić zamek przed podmyciem przez podnoszące się wody gruntowe,o 1,5 metra podwyższono poziom dziedzińca(podobno w tym celu trzeba było nawieźć ponad 2000 wozów z gliną).Najpoważniejszych przeobrażeń budowla doświadczyła w wieku XVI.Zlikwidowano wówczas starą bramę od południa,przebito zaś nową w południowej części kurtyny zachodniej.Wjazd na dziedziniec poprzedzało przedbramie w formie niewielkiego ryzalitu.Znajdował się tam mechanizm do opuszczania zwodzonego mostu,a na jego piętrze usytuowany był pokoik dla odźwiernego.Po raz kolejny nadbudowano wieże i przystosowano je do broni palnej.W południowej części dziedzińca dostawiono ciąg murowanych budynków;podwyższono też górną kondygnację pałacu,który uzyskał renesansowy wystrój.
Społeczność
Od 2004 roku obok zamku w Ciechanowie istnieje Chorągiew Rycerstwa Ziemi Ciechanowskiej,grupa rekonstruująca stan rycerski wczesnego XV wieku.
Kontrowersje
Istnieją dwa sprzeczne projekty:

1. rekonstrukcji odbudowy części mieszkalnej tzw.domu wielkiego zamku w Ciechanowie oraz
2. projekt"rewitalizacji"wykorzystania zabytku jako tła dla budowy współczesnej żelbetowo-przeszklonej konstrukcji architektonicznej.

1.projekt rekonstrukcji zamku,oparty na tradycji mazowieckiego budownictwa gotyckiego,nawiązujący do widoku zamku z XVI w.opracowany przez zespół konserwatorów i architektów z Politechniki Warszawskiej pod kierunkiem dr Marii Ludwiki Lewickiej na podstawie istniejącej historycznej inwentaryzacji zamku z XVI w.2."rewitalizacja"zamku projekt modernistyczny wpasowujący w zabytkowe mury zamku nowoczesną konstrukcję żelbetową,przeszkloną o funkcji pawilonu wystawowego w miejscu domu wielkiego"śmiało wkomponowujący w zabytkowe historyczne mury współczesną przeszkloną część muzealno edukacyjną."opracowany w pracowni architektonicznej dra Marka Kleczkowskiego,budzącą kontrowersje ingerencją nowoczesną budowlą w zabytkową substancję zamku,prowadzący do unicestwienia zamku jako zabytku średniowiecznego,lecz popierany przez obecnego zarządcę zabytku oraz władze lokalne,przypominający inne nietrafne decyzje"rewitalizacji"obiektów zabytkowych w XX w.m.in.podobną ingerencję żelbetowo-przeszklonej konstrukcji w substancję zabytkową zastosowaną na zamku w Limerick w Irlandii,kontrowersyjne wstawki nowoczesnej architektury w zabytkowym zespole starówki Lubeki czy budowa szkoły(w latach 30.XX w.) i dobudowa nowoczesnej sali gimnastycznej(1998)na terenie dziedzińca zamkowego w Szydłowie lub rozebranie w latach 50.starówki w Malborku i budowę na jej miejscu nowoczesnego osiedla mieszkaniowego.