Położenie
Darłowo leży w północno-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego,w zachodniej części powiatu sławieńskiego.Znajduje się na Pomorzu Zachodnim.Miasto jest położone na Pobrzeżu Koszalińskim,na obszarze dwóch mezoregionów:Wybrzeża Słowińskiego oraz Równiny Słupskiej.Według danych z 1 stycznia 2009 r.powierzchnia miasta wynosi 20,21 km².Miasto stanowi 1,91% powierzchni powiatu.Darłowo posiada dwie wydzielone części miasta:Darłówko i Racisław.Z powodu rozdzielenia rzeką potocznie rozróżnia się również Darłówko Wschodnie oraz Darłówko Zachodnie.
Środowisko naturalne
Darłowo jest położone nad Morzem Bałtyckim,w dolinie rzek Wieprzy i Grabowej.Najwyżej położone obszary miasta(powyżej 20 m n.p.m.)to wzniesienie Jankówek(22,1 m n.p.m.)oraz wzniesienie cmentarza.
Cała północna część Darłowa(na północ od ul.Powstańców Warszawskich,ul.Bogusława X i na północ od drogi wojewódzkiej nr 203)jest objęta obszarem chronionego krajobrazu Koszaliński Pas Nadmorski.Tereny Wieprzy objęte są specjalnym obszarem ochrony siedlisk"Dolina Wieprzy i Studnicy".Według danych z roku 2002 Darłowo ma obszar 19,93 km²,w tym:użytki rolne 71%,użytki leśne 2%.
Toponimia
W 1205 roku zapisano nazwę Dirlow pochodząca wg jednej z teorii od imienia Darł,do którego dodano przyrostek -owo.Część badaczy przychyla się natomiast do słowiańskiego pochodzenia nazwy(polskiej i kaszubskiej)oznaczającej miejsce obdarzone szczególną obfitością łowisk(analogicznie jak w myśliwskim zawołaniu"Darzbór"tę wersję zdaje się potwierdzać fakt,że od wieków wody Bałtyku wzdłuż Darłowa rzeczywiście szczególnie obfitują w ryby),a więc polska nazwa miasta odpowiadałoby w przybliżeniu w języku niemieckim nazwie Fischereigabe.Jednak niemiecka nazwa Darłowa Rügenwalde została wprowadzona przez księcia zachodniopomorskiego Warcisława w 1312 roku i jest złożeniem dwóch członów,z których pierwszy występuje nazwa wyspy Rugia,będącej częścią dawnego słowiańskiego Księstwa Pomorskiego po niemiecku Rügen.Drugi człon pochodzi od niemieckiego Wald(pol.'las').Polskim przedwojennym egzonimem była nazwa Dyrłów(1881,1933).Jednakże na polskiej mapie wojskowej z 1936 r.przy oznaczeniu miasta podano nazwę Dzierzłów.Po wojnie przejściowo używano nazw Darłów,Derłowo i Derłów.Obecna nazwa miasta Darłowo została formalnie wprowadzona 7 maja 1946.Urząd Miejski w Darłowie przedstawia za pełną nazwę Królewskie Miasto Darłowo.
Historia
| Już w XI w.istniał gród lub warownia o nazwie Dirlov lub Dirlovo,którego mieszkańcy zajmowali się żeglarstwem,połowami i konserwowaniem ryb,tkactwem itp.Prawa miejskie nadane w roku 1271(prawo lubeckie)przez Wisława II,księcia Rugii.Potem,po krótkim panowaniu Brandenburczyków,w 1347 miasto przeszło w ręce księcia wołogoskiego Bogusława V z dynastii Gryfitów,zięcia Kazimierza Wielkiego.W 1352 roku rozpoczęto budowę zamku,na ten okres datuje się też początek współpracy z Hanzą(pełnoprawnym członkiem Hanzy Darłowo zostało w roku 1412).W 1382 w Darłowie urodził się Eryk Pomorski,znany potem jako król Norwegii Eryk III i król Danii Eryk VII oraz król Szwecji.Po detronizacji,kolejno ze wszystkich tronów,wrócił do Darłowa i zaczął rozbudowywać miasto;tu został pochowany.Kolejnym władcą zasłużonym dla Darłowa i całego Pomorza Zachodniego był Bogusław X. 16 września 1497 roku Darłówko i część Darłowa zostały zalane ogromną falą.Była ona na tyle silna,że porwała cztery stojące w porcie statki.Jeden z nich zatrzymał się w okolicy wzgórza Kopa,na którym stoi kaplica Św.Gertrudy.Fali towarzyszył dźwięk przypominający pomruk olbrzymiego niedźwiedzia,toteż mieszkańcy nazwali ją„niedźwiedziem morskim”.W dniu 27 sierpnia 1568 roku eskadra polskiej floty wojennej króla Zygmunta Augusta,składająca się z 10 statków,napotkała przypadkowo w porcie w Darłowie trzy szwedzkie i dwa szkockie statki,w związku z czym nastąpiło ostrzelanie polskich okrętów,po którym z polskich okrętów wysadzono desant,który uderzył na Szwedów od strony lądu.W wyniku walki zdobyto wszystkie szwedzkie statki,natomiast statkom szkockim udało się odpłynąć z portu.W latach 1589,1624,1648,1679 i 1722 miasto było z kolei niszczone przez pożary.Pierwszą latarnię morską wybudowano około roku 1715.Po przejęciu miasta przez Hohenzollernów przeżywało ono aż do połowy XVIII w.zastój gospodarczy;podczas blokady kontynentalnej Anglii w okresie wojen napoleońskich na początku XIX w.mieszkańcy Darłowa i okolic trudnili się przemytem brytyjskich towarów na kontynent.Przed I wojną światową miasto liczyło 6 tys.mieszkańców,tuż przed II wojną światową ok.8 tys.w czasach niemieckich nosiło nazwę(niem.)Rügenwalde.Taką nazwę nosi kiełbasa Rügenwalder Teewurst,przed wojną produkowana w Darłowie,a po wojnie w Zachodnich Niemczech,wyłącznie przez firmy pochodzące z Darłowa.W czasie II wojny światowej w Darłowie zmontowano i testowano dwa największe działa w historii świata,noszące nazwy Dora(od:Dorota) i Gustav.Kilkakrotnie na wizytację ich budowy przyjeżdżał Adolf Hitler.W 1946 r.Darłowo zostało włączone administracyjnie do nowo powstałego województwa szczecińskiego w powojennej Polsce,zaś jego niemiecka ludność wysiedlona do Niemiec.Od 1953 roku ważny ośrodek kształcenia kadr dla gospodarki morskiej,w tym to roku powstała bowiem w Darłowie Zasadnicza Szkoła Rybołówstwa Morskiego.Obecnie kontynuatorem tradycji tego szkolnictwa jest Zespół Szkól Morskich.21 grudnia 2012 podczas sesji Rady Miasta nadano nazwę mostu w ciągu ul.Marii-Curie Skłodowskiej most Zamkowy. |
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 13867 | 100 | 7216 | 52,04 | 6651 | 47,96 |
| Wiek przedprodukcyjny(0–17 lat) | 2388 | 17,22 | 1141 | 8,23 | 1247 | 8,99 |
| Wiek produkcyjny(18–65 lat) | 8999 | 64,9 | 4305 | 31,04 | 4694 | 33,85 |
| Wiek poprodukcyjny(powyżej 65 lat) | 2480 | 17,88 | 1770 | 12,76 | 710 | 5,12 |
Architektura
Zabytki
Zabytki chronione prawem w Darłowie:
- Śródmieście.Darłowo zachowało unikatowy średniowieczny układ urbanistyczny z rynkiem pośrodku,jako głównym placem w mieście.Gród był otoczony murami z basztami i bramami.Do dziś zachowała się tylko jedna brama.
- Zamek Książąt Pomorskich jedyny w Polsce nadmorski gotycki zamek wybudowany na planie zbliżonym do kwadratu z wieżą wysokości 24 metrów.Budowę zamku rozpoczęto w 1352 roku za panowania Bogusława V,na ten okres datuje się też początek współpracy miasta z Hanzą.W XVIII i XIX wieku w zamku znajdowały się magazyny i więzienie,od 1930 roku muzeum.
- Kościół Mariacki rozpoczęcie budowy kościoła datuje się na 1321 r.W roku 1394 z funduszy księcia Bogusława VIII wzniesiono wieżę kościelną,a następnie dobudowano zakrystię i kaplice boczne.W kościele znajdują się sarkofagi książąt pomorskich:Eryka I(króla Danii,Norwegii i Szwecji),Elżbiety(księżniczki duńskiej,żony ostatniego pomorskiego księcia Bogusława XIV,zmarłej w 1653 roku),księżnej Jadwigi(córki księcia Henryka Brunszwickiego i Elżbiety Duńskiej,żony Ulryka,brata Bogusława XIV).Od 1992 roku w kościele darłowskim rozwija się kult Matki Bożej Fatimskiej,Królowej Pokoju i Jedności,której figura została ukoronowana przez Ojca Świętego Jana Pawła II podczas audiencji w Rzymie.Było to 2 czerwca 1993 roku.
- ratusz barokowy,przebudowany w 1725 roku,obecnie siedziba władz miasta.Przed ratuszem stoi fontanna z 1919 roku z posągiem rybaka.
- Brama Wysoka jedyna brama miejska zachowana z pierwotnego założenia murów obronnych
- pozostałości murów obronnych z XIV-XV wieku,
- Kościół św.Jerzego piętnastowieczna gotycka jednonawowa budowla,wchodząca w skład dawnego szpitala św.Ducha dla trędowatych
- Kościół św.Gertrudy oryginalne(XV wiek)założenie gotyckiej architektury cmentarnej na
planie sześcioboku z dwunastobocznym obejściem;całość nakryta dachem namiotowym z iglicą.Wnętrze z gwieździstym sklepieniem zdobi fresk patronki żeglarzy św.Gertrudy oraz godła cechów szewskiego i piwowarskiego.Przykład skandynawskiego gotyku,jedyny w Polsce.Okna kościoła są podobne do bulajów dawnych statków.Gotycki kościół św,Gertrudy to jedyna w swoim rodzaju budowla w Polsce,nawiązująca do angielskich wzorców budownictwa.
- zespół młyna wodnego(ul.Kanałowa 3),obejmujący młyn wodny z 1894 r.siłownię z 1905 r.turbinownię z 1905 r.dom mieszkalny z 1919 r.oraz ogród.
- zabytkowy dom(pl.Kościuszki 17)
- zabytkowy dom(ul.Marii Curie-Skłodowskiej 22)szachulcowy
- zabytkowe kamienice(na ul.Powstańców Warszawskich 7,15,49,51,56)
- most zwodzony w Darłówku nad rzeką Wieprzą,z początku XIX wieku(rozebrany w 1977 roku)
Drogi lądowe
Drogi lądowe włączone w system komunikacyjny miasta:
- droga krajowa nr 37 droga krajowa:o długości ok.14,5 km.Trasa ta łączy port w Darłowie i jego nadmorską dzielnicę Darłówko z centrum miasta,a dalej po najkrótszej możliwej trasie przez Domasławice i Słowino z drogą krajową nr 6 Szczecin Gdańsk w okolicy Karwic.
- droga wojewódzka nr 203 do Koszalina przez Dąbki(37 km) i dalej do Ustki przez Postomino(38 km)
- droga wojewódzka nr 205 do Sławna przez Krupy i Stary Jarosław(22 km) i dalej do Polanowa i Bobolic
Darłowo uzyskało połączenie kolejowe w 1878 r.po doprowadzeniu linii z Korzybia przez Sławno.W 1991 r.cała linia została zamknięta.W 2005 r.otwarto ponownie odcinek Sławno Darłowo.PKP uruchomiły przewozy towarowe i autobus szynowy.11 grudnia 2011 zawieszony ponownie przez Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego.Najważniejszym argumentem była kwestia finansowa podano,że linia ta ma około 2,2 mln zł deficytu i samorządu nie stać na jej dalsze utrzymywanie.
Przystań żeglarska
Marina w Darłowie zmieści ponad 70 jachtów i łodzi rybacko-wędkarskich.W porcie,po wschodniej stronie,zamontowano dwa pomosty pływające z odnogami cumowniczymi,wyposażone w urządzenia do cumowania jachtów,trapy zejściowe oraz postumenty z przyłączami energetycznymi i wodociągowymi.Port jachtowy w Darłowie dołączył do sieci portów i przystani Pomorza Zachodniego,połączonych Zachodniopomorskim Szlakiem Żeglarskim.W porcie w Darłowie oddano do użytku nową,funkcjonalną,nowoczesną a zarazem ładną marinę żeglarską.Trasa Szlaku leży na głównej drodze wodnej prowadzącej ze stolicy Niemiec Berlina poprzez Bałtyk do Skandynawii.Odległość pomiędzy nimi nie przekracza kilku godzin żeglugi.Umożliwia to bezpieczne,turystyczne żeglowanie nie tylko dla wytrawnych żeglarzy,lecz również dla mniej doświadczonych pasjonatów żeglarstwa,nawet z rodzinami.Właśnie dla tych żeglarzy bardziej dostępne będą porty ze wschodniego wybrzeża.Po odpoczynku w Darłowie łatwiej można płynąc przez Łebę, Władysławowo i dalej do Sopotu i Gdańska.Marina w Darłowie pomieści.W ramach postoju port zapewnia załogom i pasażerom przestronne i estetyczne toalety,prysznice,pralnię i inne pomieszczenia socjalne.Wszyscy żeglarze,którzy odwiedzają port morski Darłowo mogą również skorzystać z kontenera sanitarnego,umiejscowionego za mostem,po wschodniej stronie portu.W kontenerze mieści się toaleta,prysznic i pomieszczenie rekreacyjne.Można również podłączyć się do energii elektrycznej oraz po uprzednim kontakcie z Zarządem Portu pobrać wodę słodką.
Rejsy turystyczne
- Latem rzeką Wieprzą z centrum do mostu rozsuwanego kursuje tramwaj wodny
- Latem raz w tygodniu kursuje z Darłowa statek wycieczkowy na duńską wyspę Bornholm
- Rejsy na morski połów ryb dla wędkarzy
- Wycieczki po redzie portu Darłowo statkami stylizowanymi na historyczne.
W mieście działają cztery instytucje kulturalne:Darłowski Ośrodek Kultury,Biblioteka miejska,Zamek Książąt Pomorskich oraz Kino„Bajka”.
Imprezy i zawody cykliczne odbywające się w Darłowie:
- Bałtyk Festiwal Media i Sztuka Darłowo lipiec,od 2011
- REGGAENWALDE FESTIVAL letni festiwal reggae w pobliżu plaży od 2009 roku.
- Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych czerwiec,od 1999
- Darłowski Festiwal Filmów Skandynawskich lipiec/sierpień,od 2001
- Gala operetkowa plac Kościuszki
- Festiwal organowy Kościół św.Gertrudy
- Czwartkowy Pociąg do Jazzu
- Ogólnopolskie Otwarte Zawody Wędkarskie.Zawody są rozgrywane na morzu.Wędkarze poławiają dorsze z pokładów statków.
- Puchar Polski w kolarstwie szosowym kobiet.
- Otwary Puchar Polski Ashihara Karate
- Mistrzostwa Pomorza Ashihara Karate
Turystyka
Atrakcje turystyczne
- Układ starego miasta średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta.
- Rozsuwany most im.Kapitana Witolda Huberta z wieżą kontrolną to jedyne takiego rodzaju urządzenie na polskim wybrzeżu.Łączy on Darłówko Wschodnie z Zachodnim,ale dostępny tylko dla pieszych.
- Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych impreza cykliczna w sezonie letnim
- Elektrownia wiatrowa elektrownia wiatrowa liczy obecnie 10 wiatraków(dużych)oraz 5 mniejszych.Obecnie są to jedne z największych wiatraków w Europie,o wysokości 118 m.
- Historyczne poniemieckie bunkry obronne służące do zabezpieczenia nabrzeża oraz portu w Darłowie.Zachowała się większość podziemia oraz cztery działobitnie.Obiekt pochodzi z czasów II wojny światowe (powstał na przełomie lat 1932-1936 r.)
- Pomnik Rybaka Fontanna zaprojektowany został w roku 1919 przez znanego niemieckiego artystę Wilhelma Grossa.Fundatorami byli Heptenmacherowie.Reliefy znajdujące się na fontannie przedstawiają m.in.:początki miasta(kopanie fosy),rozładunek statku przez robotników,hanzeatycki żaglowiec oraz pastwiska miejskie z wypasanymi na nich gęsiami.
- Latarnia Morska pochodzi z XIX w.wielokrotnie przebudowywana,obecnie wieża ma 22 m wysokości(w Darłówku) i jest to trzecia najniższa co do wysokości latarnia na polskim wybrzeżu(najniższa jest latarnia w Jastarni).
- Port oryginalna zabudowa portu rybackiego z XIX i XX wieku.Awanport w Darłówku Zachodnim miejsce,w którym podczas II wojny światowej istniała stocznia statków żelbetonowych.
- Park linowy"Nad Bałtykiem"na gości czeka aż 60 atrakcji linowych na 4 różnych trasach:Trasa treningowa Trasa dziecięca Trasa średnia Trasa trudna Zjazdy tyrolskie 200 m
- Szlak Rezerwatów 75 km na trasie Polanów-Darłowo
- Szlak Nadmorski 100 km na trasie Mielno-Jarosławiec
- szlak turystyki wodnej rzeka Wieprza spływ Kępice Darłowo
- Szlak Zabytków Średniowiecza 104 km.Przebiega przez:Darłowo,Dąbki,Dobiesław,Jeżyce,Słowino,Boleszewo,Krupy,Stary Jarosław,Kowalewice,Barzowice,Cisowo,Dąbki.Na trasie:Zamek Książąt Pomorskich,średniowieczne kościoły,grodziska i zabytki budownictwa wiejskiego.
- Mała Pętla(7 km)Darłówko Zachodnie ul.Zwycięstwa Darłowo ul.Morska ul.Conrada Darłówko Wschodnie.Pierwszy szlak,zwany Małą Pętlą ma jedynie 7 kilometrów więc jest doskonały na rozgrzewkę.Obejmuje trasę od Darłówka Zachodniego przez Darłowo do Darłówka Wschodniego.W Darłowie można nieco zboczyć z trasy by zwiedzić starówkę.Pozostałe szlaki rowerowe nawiązują do szlaków pieszych Wiatrakowego(39 km długości),Nadmorskiego(37 km) i Cystersów(23 km).
- Pętla Szlakiem Cystersów(23 km)Darłowo Bobolin Dąbki Bukowo Morskie(Kościół p.w.Najświętszego Serca Pana Jezusa z XIII/XIV wieku,styl gotycki)Pęciszewko Rusko Darłowo.Na trasie:Zamek Książąt Pomorskich,średniowieczne kościoły,zabytki budownictwa wiejskiego.Pełny opis całego szlaku dostępny pod adresem:www.ugdarlowo.pl
- Duża Pętla Nadmorska(37 km)Darłówko Wsch.(ul.Słowiańska)Wicie Jarosławiec Rusinowo Barzowice Drozdowo Darłowo.Malownicza trasa wiedzie nową drogą tuż za wydmą,na wale przeciwpowodziowym zaczynającą się od tzw.Patelni w Darłówku Wschodnim.Następnie biegnie w lasku nadmorskim,dalej przez mierzeję między morzem a jeziorem Kopań.Przejeżdża się również przez przekop połączenie jeziora z morzem.Z drogi doskonale widać morze,wiatraki oraz jezioro.Szlak na odcinku z Darłówka Wsch.do Jarosławca jest zamknięty dla ruchu samochodowego,więc można się w czasie przejażdżki rowerowej rozkoszować wspaniałymi widokami i czystym powietrzem,niezmąconą ciszą a biwak zorganizować na dzikiej plaży.
- Dua Pętla Wiatrakowa(39 km)Darłowo Cisowo Drozdowo Sulimice Kowalewice Stary Jarosław Krupy Darłowo.Rozpoczyna się w Darłowie z Zamku Książąt Pomorskich,biegnie przez Cisowo,wzdłuż południowego brzegu jeziora Kopań.Na trasie liczne zabytki,widoki na panoramę nadmorską,pierwszy w Polsce park elektrowni wiatrowych powstały w 1999 roku.Znajdując się na szlaku warto wstąpić do kościoła w stylu gotyckim w Cisowie(z 1321 roku).We wnętrzu można zobaczyć renesansowe ławy i chór,a także barokową ambonę i ołtarz główny oraz kropielnicę z XIV wieku.
Kluby sportowe
- Uczniowski Klub Sportowy"ORLIK"Darłowo(sekcja piłki nożnej dzieci kl.0-6+ szkoły podstawowej)
- Yacht Club"Wiking"
- KS M&W"Stocznia Darłowo"(męska i kobieca sekcja piłki siatkowej)
- Klub Kolarski"Ziemia Darłowska"
- Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe Darłowo
- Szkolny Morski Klub Żeglarski"Albatros"
- Powiatowe Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe
- Darłowski Klub Oyama Karate
- Miejski Klub Sportowy"Darłovia Darłowo"(sekcja piłki nożnej)
- Pływacki Uczniowski Klub Sportowy"Neon"
- Uczniowski Klub Sportowy Ashihara Karate i Ju Jitsu
Obiekty sportowe
- Stadion Miejski(boiska do tenisa i piłki nożnej)
- Park wodny Jan
- Hala sportowa i kort tenisowy Ośrodek Róża Wiatrów
- Siłownia„FORMA”
- Siłownia„Atlas”
- Hala Sportowa Zespołu Szkół Morskich
- ośrodek jeździecki(jazda konna)
- ORLIK ul.Chopina 4
- ORLIK ul.Wyspiańskiego
- ORLIK ul.Zwyciestwa
- Centrum Sportowe,,HERKULES,,ul.Wieniawskiego 10 A-14 B
Darłowo ma status gminy miejskiej.Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Darłowie 15 radnych.Są oni wybierani w 8 okręgach wyborczych.Organem wykonawczym władz jest burmistrz.Siedzibą władz miasta jest ratusz przy placu Tadeusza Kościuszki.W mieście znajduje się także siedziba wiejskiej gminy Darłowo.
Burmistrzowie Darłowa:
- Stanisław Dulewicz(1945–1947)
- Andrzej Lewandowski
- Zbigniew Moroń
- Jerzy Buziałkowski
- Ewa Kucharska
- Arkadiusz Wojciech Klimowicz(od 2002)
- „Osiedle nr 1”,
- „Osiedle nr 2”,
- „Osiedle Bema”(nr 3),
- „Osiedle Centrum”(nr 4),
- „Osiedle Darłówko”(nr 5).
Wspólnoty religijne
Kościół rzymskokatolicki
- Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Darłowie
- Parafia św.Gertrudy w Darłowie
- Parafia św.Maksymiliana Marii Kolbego w Darłówku
- Parafia wojskowa św.Melchiora Grodzieckiego w Darłowie
- Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa.
- Hässleholm
- Nexø
- Gardelegen
- Zingst
- Starý Hrozenkov
- Saint-Doulchard
Lista osób,którym Rada Miasta Darłowa nadała tytuł Honorowy Obywatel Miasta Darłowo:
- Józef Glemp(1995)
- Stanisław Gawłowski(2008)
- Marek Krajewski(2008)
- Lech Wałęsa(2011)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz