Sulmierzyce

(niem.Sulmierschütz)miasto w województwie wielkopolskim,w powiecie krotoszyńskim,w Kaliskiem,na Wysoczyźnie Kaliskiej,nad Czarną Wodą.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa kaliskiego.Były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2829 mieszkańców.W Sulmierzycach urodził się Sebastian Fabian Klonowic.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002 Sulmierzyce ma obszar 28,98 km²,w tym:

• użytki rolne:64%
• użytki leśne:18%

Miasto stanowi 4,06% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2750	100	1376	50	1374	50
gęstość zaludnienia(mieszk./km²)	94,9		47,5		47,4

Położenie
Miasto leży na skraju Wysoczyzny Kaliskiej,około 42 km na południowy-zachód od Kalisza,na wysokości 116–139,8 m n.p.m.nad strumieniem Czarna Woda.
Przez Sulmierzyce przechodzą drogi:

• droga wojewódzka nr 444:Krotoszyn-Sulmierzyce-Ostrzeszów oraz
• droga powiatowa Milicz-Sulmierzyce-Ostrów Wielkopolski.

Historia
Gród istniał tu prawdopodobnie już przed XIII wiekiem.Nazwa współczesnego miasta pochodzi od staropolskiego imienia Sulimir.Sulmierzyce były wzmiankowane już w 1297 roku.Prawa miejskie otrzymały,staraniem starosty odolanowskiego Mikołaja Gruszczyńskiego,w roku 1457 z nadania Kazimierza Jagiellończyka.Lokowano je na prawie magdeburskim.Połączono w tym celu trzy wioski:Stare Sulmierzyce,Nowe Sulmierzyce i Granowice.Położenie na samej granicy wielkopolsko-śląskiej,od XIV w.stanowiącej granicę Królestwa Polskiego i przy drodze handlowej ze Śląska do Kalisza zapewniło Sulmierzycom lata rozwoju(w 1524 roku otwarto tu komorę celną).Było najlepiej rozwiniętym spośród okolicznych mniejszych miast,wyprzedzało m.in.Odolanów,Ostrów,Raszków,Kwiatków,Sobótkę.Utrzymało tę pozycję do połowy XVIII wieku.W 1545 roku urodził się tu poeta Sebastian Klonowic.Wraz z II rozbiorem Rzeczypospolitej w 1793 r.Sulmierzyce przeszły pod administrację pruską(z przerwą 1807-1815).Od 1819 roku miasto należało do rodu von Thurn-Taxis.Mieszkańcy brali aktywny udział w Wiośnie Ludów 1848 roku.Sulmierzycki batalion liczący 300 osób odznaczył się,22 kwietnia w bitwie o Odolanów,a okoliczni chłopi rozbili pruski oddział spieszący na odsiecz z garnizonu w Ostrowie.W 1862 odbyła się tu manifestacja narodowa,w której wzięło udział 7000 osób.Odsłonięto podczas niej pomnik Sebastiana Klonowica,powstały z fundacji Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.Działały tu między innymi Towarzystwo Oświaty Ludowej i Towarzystwo Czytelni Ludowych.W 1895 r.miasto zostało połączone wąskotorową linią kolejową z odległym od 20 km Miliczem.W 1902 roku odbył się w Sulmierzycach strajk dzieci szkolnych.Do powstania wielkopolskiego sulmierzyczanie wystawili jednostkę liczącą 200 żołnierzy.W nocy z 18 na 19 stycznia odparła ona dwa ataki wojsk niemieckich na Sulmierzyce.Traktat Wersalski przywrócił w 1920 r.Sulmierzyce Polsce,ponownie wytyczając granicę wzdłuż zachodnich przedmieść.W konsekwencji jedyne połączenie kolejowe miasta uległo zawieszeniu aż do 1945 r.W 1932 miasto włączono,razem z całym powiatem odolanowskim do powiatu ostrowskiego,a w 1934 roku,wraz z wsią Chwaliszew,do powiatu krotoszyńskiego.Podczas II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli pomnik Sebastiana Klonowica.Nowy odsłonięto w roku 1957.Przejęcie Śląska przez Polskę i utrata pozycji miasta granicznego po 1945 roku przyczyniła się do znacznego ograniczenia roli Sulmierzyc do tego stopnia,że 1 stycznia 1973 straciły prawa miejskie,przywrócone 9 grudnia 1973(a więc już po jedenastu miesiącach)dzięki staraniom mieszkańców.W 1984 roku Sulmierzyce uzyskały w konkursie Mistrz Gospodarności drugie miejsce,a w latach 1985 i 1986 miejsce pierwsze.W 1988 roku miasto zostało odznaczone,w uznaniu zasług położonych dla rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju,Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.W 1991 r.połączenie kolejowe z Miliczem zostało ponownie zawieszone;tory zostały ostatecznie rozebrane ok.2000 r.
Zabytki

• unikatowy ratusz miejski,z 1743 roku,drewniany,otynkowany,z opartym na filarach,czterospadowym dachem naczółkowym,z cebulastą wieżą i drewnianymi schodami,obecnie Muzeum Ziemi Sulmierzyckiej imienia Sebastiana Fabiana Klonowica,
• kościół parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny,pseudobarokowy,wybudowany w 1879 roku po pożarze poprzedniej świątyni,posiada wieżę z cebulastym hełmem,
  • obraz Matka Boska z Dzieciątkiem,malowany na desce,z datą 1634,
  • gotycka Pietà w kruchcie,
• drewniany wiatrak-koźlak z XIX wieku,
• domy konstrukcji szkieletowej wypełnionej gliną,powstałe w XVIII i XIX wieku,
• domy konstrukcji wieńcowej na obłap,szczytowe,z czarnymi kuchniami,
• grodzisko Sulimira,wczesnośredniowieczne.

Przyroda

• Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy,
• Las Gliśnica.

Gospodarka
Niewielki ośrodek handlowy i usługowy.Występują podmioty działalności gospodarczej i rzemieślniczej oraz gospodarstwa rolne.Największym zakładem pracy jest Wytwórnia Opakowań Tekturowych EKO-PAK-IR,zatrudniająca ok.60 osób.
Miasta partnerskie

• Balatonfenyves(Węgry)