Tramwaje w Poznaniu

Z gwary poznańskiej bimby,lp.bimba system komunikacji tramwajowej działający w Poznaniu i należący do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego działającego na zlecenie Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu.Obecnie system składa się z 20 linii dziennych i jednej nocnej oraz jednej linii turystycznej obsługiwanej przez historyczny tabor kursujący w weekendy od maja do października.Tramwaje poruszają się po torach o rozstawie 1435 mm i łącznej długości torowiska 157,695 km(tor pojedynczy z torami zajezdniowymi i na pętlach).
Historia
Pomysł budowy sieci tramwajowej w Poznaniu zrealizowało dwóch berlińskich przedsiębiorców:Otto Reymer i Otto Masch,którzy po otrzymaniu koncesji od miasta zainaugurowali 30 lipca 1880 przejazdy tramwaju konnego.Pierwsza regularna linia ruszyła 31 lipca 1880,przewożąc pasażerów spod Dworca Głównego,Świętym Marcinem,Rycerską(dziś Ratajczaka),Pl.Wilhelmowskim(dziś pl.Wolności)na Stary Rynek.W dość krótkim czasie trasę tę wydłużono prowadząc tory przez Butelską(dziś Woźną),Garbarami przez Chwaliszewo na Ostrów Tumski.Powstała też odnoga biegnąca przez ul.Wiktorii(dziś Gwarna i Mielżyńskiego),pl.Królewski(dziś pl.Cyryla Ratajskiego),Fryderykowską(dziś 23 Lutego),Al.Wilhelmowskimi(dziś Al.Marcinkowskiego),Seekta(dziś ul.Solna)następnie Wolnicą,Małymi Garbarami,Szewską,Szeroką(dziś Wielka)do Wielkich Garbar(dziś Garbar),gdzie łączyła się z linią główną.Pomimo,że w mieście było zapotrzebowanie na tego typu usługi berlińczycy po kilku tygodniach znaleźli się na skraju bankructwa.Miało to związek z niefortunnym przebiegiem odnogi,a także brakiem napisów w języku polskim,co wywołało bojkot wśród Polaków.Zniechęceni przedsiębiorcy odsprzedali linię Poznańskiemu Towarzystwu Kolei Konnej(niem.Posener Pferde-Eisenbahn-Gesellschaft),które uzyskało monopol na rozbudowę i eksploatację miejskiej sieci tramwajowej.Wówczas tabor liczył 20 wagonów.We wrześniu 1880 r.Towarzystwo wykupiło cześć terenów po starym dworcu kolejowym na Jeżycach,gdzie powstała zajezdnia,która działała do 28 grudnia 2010.W 1896 r.powstały kolejne dwie trasy:pierwsza biegnąca od Starego Rynku przez ul.Wrocławską,pl.Piotra(dziś pl.Wiosny Ludów),Półwiejską do nieistniejącej dzisiaj Bramy Wildeckiej oraz druga od zajezdni przez Zwierzyniecką,Jadwigi(dziś Kraszewskiego)do rynku Jeżyckiego,po roku przedłużona przez ul.Wielką Berlińską(dziś Dąbrowskiego)do fabryk chemicznych przy ul.Polnej.Obie trasy budowano już z cięższych szyn,planując ruch tramwajów elektrycznych.6 marca 1898 tramwaj konny zastąpiony został tramwajem elektrycznym.
Kursowały wówczas trzy linie:

• oznaczona kolorem białym po trasie starego tramwaju konnego od Dworca Głównego przez Stary Rynek na Ostrów Tumski
• oznaczona kolorem czerwonym z Rynku Jeżyckiego,ul.Jadwigi(dziś.ul.Kraszewskiego),Zwierzyniecką,św.Marcinem i starą trasą tramwaju konnego,a od Starego Rynku do Bramy Wildeckiej
• oznaczona kolorem żółtym z Dworca Głównego,trasą identyczną jak„biała”,ale tylko do skrzyżowania ul.Wielkiej i Wielkich Garbar

W ciągu następnego miesiąca uruchomiono czwartą linię:

• oznaczoną kolorem zielonym ze Starego Rynku,św.Marcinem i nową trasą do wsi Górczyn(dzisiejsze skrzyżowanie ul.Głogowskiej i Kosynierskiej)

Ceny za pierwsze przejazdy wynosiły 10 bądź 20 fenigów,a po godzinie 23:00 należało uiścić podwójną opłatę.W 1899 r.położono drugi tor na Starym Rynku i Wielkiej Berlińskiej(obecnie ul.Dąbrowskiego).Przed I wojną światową rozbudowano sieć linii,która teraz docierała także na Garbary(do Rzeźni Miejskiej),na pl.Sapieżyński(dziś pl.Wielkopolski)do Bramy Dębińskiej(obecnie skrzyżowanie ul.Strzeleckiej i Krakowskiej),Śródkę,Sołacz i Dębiec(do dzisiejszej fabryki Cegielskiego),ulicą Grunwaldzką do ulicy Ułańskiej.Zwiększyła się również liczba torów w śródmieściu.Powstały nowe trasy przez wiadukty nad torami kolejowymi:Most Teatralny i Most Dworcowy.W dwudziestoleciu międzywojennym tramwaj zaczął docierać na Golęcin,Dębiec(przedłużenie trasy),Dębinę(do kąpieliska warciańskiego),Ogrody,Grunwald i Winiary,jednocześnie zlikwidowano część linii na wąskich uliczkach Starego Miasta.Nie udało się wybudować linii do Głównej,gdzie wprowadzono w 1930 r.komunikację trolejbusową.Podczas walk o Poznań większość taboru i część infrastruktury została zniszczona.W związku z tym dopiero w 1947 r.wznowiono większość przedwojennych połączeń tramwajowych,poza tym na prawym brzegu Warty i uliczkach Starego Miasta na wschód od Rynku.Wówczas powstała nowa trasa do Garbar omijająca Stary Rynek od południa,przez pl.Bernardyński.Na prawy brzeg Warty tramwaje powróciły w 1952 r.po oddaniu do użytku nowego mostu Juliana Marchlewskiego(dziś Królowej Jadwigi).
W kolejnych latach wybudowano nowe trasy pozwalające na szybkie przemieszczanie się pomiędzy dzielnicami z pominięciem centrum:

• 1955–1957 w ul.Marchlewskiego(dziś ul.Królowej Jadwigi) i most Marchlewskiego(dziś Most Królowej Jadwigi)na Rataje
• 1957–1964 w ul.Pułaskiego,Winogrady i Przełajową do pętli„Wilczak”z odgałęzieniem do ul.Serbskiej(1974 r.)
• 1968–1973 w ul.Przybyszewskiego,Reymonta i Hetmańską
• 1974–1977 od pl.Wielkopolskiego przez ul.Małe Garbary,Estkowskiego do ronda Śródka
• 1979 r.na Chartowo,do pętli„Osiedle Lecha”,tzw.Trasa Kórnicka(otwarta 23 lutego 1979)
• 1983–1985 od os.Lecha przez ul.Jedności Słowiańskiej(dziś Chartowo i Żegrze)do ul.Hetmańskiej

oraz linie peryferyjne:

• 1949–1950 do Cmentarza Komunalnego na Junikowie
• 1955 r.z Rataj na Starołękę do fabryki Stomil,w 1967 r.przedłużoną do stacji kolejowej Poznań Starołęka
• 1959 r.do Zawad przez Śródkę z odgałęzieniem do os.Warszawskiego i w 1974 r.do Miłostowa
• 1980 r.z Winiar prawie do ul.Lechickiej(pętla„Piątkowska”)

Rewolucją w transporcie miejskim było oddanie do użytku w 1997 r.liczącego 6,1 km odcinka Poznańskiego Szybkiego Tramwaju nazwanego przez poznaniaków„Pestką”.Obecnie trwa wiele inwestycji związanych z modernizacją i rozbudową sieci,gdyż według planu zagospodarowania przestrzennego z 1994 r.tramwaj ma stanowić podstawę komunikacji w mieście.14 sierpnia 2007 otwarto drugi odcinek(jeśli przyjąć,że pierwszym jest odcinek od ul.Jana Pawła II do pętli na os.Lecha)trasy na Franowo łączący plac Wiosny Ludów przez ul.Podgórną,Dowbora Muśnickiego,Mostową,Most św.Rocha i Kórnicką z ul.Jana Pawła II.W 2011 roku MPK podjęło decyzję o sprzedaży 40 tramwajów 105N(zmodernizowanych do standardu Konstal 105Na)z powodu braku miejsc w zajezdniach na ten typ tramwajów.Ponadto zostało zakupionych 45 Solarisów Tramino i 7 Moderusów Beta.11 sierpnia 2012 otwarto ostatni odcinek trasy na Franowo,łączący rejon dawnej pętli na os.Lecha z nową pętlą na Franowie.Część trasy na Franowo biegnie w tunelu.1 września 2013 otwarto odcinek przedłużający trasę PST przez Dworzec Zachodni do ul.Głogowskiej.Oddano do użytku także pętlę przy dawnym peronie 7 Dworca Zachodniego.
Tabor
Obsługujący regularne linie
Nazwa Początek eksploatacji Opis Niska podłoga System chłodzenia przestrzeni pasażerskiej Liczba składów
Düwag GT8 1998 r.Produkowany w latach 1957–1976 przez niemiecką firmę Düsseldorfer Waggonfabrik(obecnie Duewag),zakupione przez MPK Poznań w latach 1998–2003 oraz 2010–2011.Ze względu na kraj pochodzenia nazywane potocznie helmutami 40
Konstal 105Na 1979 r.Produkowany w latach 1979–1992.Obecnie poznańskie MPK eksploatuje 128 wagonów tego typu czyli 64 składy.Jest to więc najczęściej spotykany tramwaj w mieście.Z powodu swojego wyglądu nazywane czasami potocznie akwarium 64
Moderus Alfa 2008 r.Tramwaje powstałe w wyniku modernizacji wagonów Konstal 105Na przez firmę Modertrans Poznań.Modernizacji poddano 40 wagonów czyli 20 składów.20
Moderus Beta MF 02 AC 2011 r.Są to tramwaje trójczłonowe,których środkowy człon jest niskopodłogowy.Pierwszy z dwudziestu czterech zamówionych egzemplarzy wyjechał na trasę 17 maja 2011 z nr #415.(25%)wentylacja(szynowa)24
Tatra RT6 MF06 AC 1997 r.(2012-2016 gruntowna modernizacja)Tramwaje Tatra RT6N1 zakupione wraz z otwarciem PST,zmodernizowane pod względem elektroniki i wyglądu cechują się zdecydowanie mniejszą awaryjnością.(63%) 11
Siemens Combino 2003 r.Tramwaje wyprodukowane przez niemiecki koncern Siemens AG.Są to wagony pięcioczłonowe,w całości niskopodłogowe.Tramwaje są wierną kopią takich samych pojazdów kursujących po Amsterdamie.(100%)wentylacja(szynowa)+wentylacja(konwektorowa)14
Solaris Tramino S100 2011 r.Pierwszy wyprodukowany tramwaj przez koncern Solaris Bus&Coach.Zasilił poznański tabor 23 kwietnia 2011 roku,jako prototypowy wagon i jest on od tamtej pory dzierżawiony od koncernu.(100%)klimatyzacja(konwektorowa)+wentylacja(konwektorowa)1
Solaris Tramino S105P 2011 r.Seryjnie produkowany typ tramwaju przez koncern Solaris Bus&Coach.Dostawę rozpoczęto 23 kwietnia 2011,a oficjalne zakończono 28 maja 2012 roku.(100%)klimatyzacja(szynowa)45
Liczba składów 219
Udział składów nisko wejściowych i niskopodłogowych 43,4%
Udział składów klimatyzowanych 21%
Obsługujący linie wahadłowe
Wagony dwukierunkowe stosowane podczas remontów na liniach wahadłowych,a także na liniach zwykłych w okresach,kiedy nie są prowadzone remonty.
Nazwa Liczba składów Uwagi
Konstal 105NaDK 3 Trzy dwukierunkowe składy tramwajowe powstałe w 2004 r.w wyniku modernizacji wagonu Konstal 105Na i doczepnego 105NaD
Düwag GT8ZR 6 Wagon typu GT8ZR jest zbliżony konstrukcyjnie do tramwaju jednokierunkowego GT8
Zabytkowy i historyczny
Pojazdy historyczne i zabytkowe:
Nazwa Liczba wagonów Uwagi
Herbrand B3/H0 1 Wagon konny z 1880 roku,kilkakrotnie przebudowywany
Konstal N 2 Zmodernizowany według wzoru typowego dla MPK Poznań obowiązujący w latach 70 i 80 XX wieku
Konstal N 1 Numer boczny #2024,użytkowany wcześniej jako gospodarczy
Konstal 102N 1 Odrestaurowany tramwaj od 2005 r.kursuje na linii turystycznej.Ze względu na swój wygląd zwany potocznie kanciakiem
Konstal 102Na 1 Typ tramwaju produkowany w latach 1970–1973.Wagon o numerze #71 został gruntownie wyremontowany w 2008 roku.Od tamtej pory kursował po regularnych liniach,głównie po trasach linii 3 i 4.Jednakże 10 grudnia 2013 roku(z powodu wieku)wagon został przekwalifikowany na tabor historyczny kończąc tym samym erę liniowego kursowania wozów typu 102Na w Polsce.Z powodu swojego kształtu nazywany bywa potocznie parówą
Konstal 105N 2 Produkowany w latach 1973–1979. Obecnie po Poznaniu jeździ jeden dwuczłonowy, odrestaurowany skład tego tramwaju. Z powodu swojego wyglądu nazywane czasami potocznie akwarium.30 czerwca 2014 roku,skład odbył swój ostatni kurs liniowy(linia nr 8).Z dniem 1 lipca 2014 został on przekwalifikowany na tabor historyczny(zabytkowy)
Düwag GT6 1 Wagony tego typu sprowadzono do Poznania w latach 1996–2000.Ze względu na kraj pochodzenia nazywane potocznie były helmutami.Ostatni egzemplarz(#615)obsługiwał linię numer 3.W dniu 24.12.2013 roku został przekwalifikowany na wóz historyczny
Carl Weyer typ WD 1 Jest to wagon doczepny.Numer boczny #305,wyprodukowany w 1905 r.Odbudowany przez Modertrans w 2015 roku
Beijnes 3G 1 Numer boczny #805,wyprodukowany w 1961 roku,sprowadzony do Poznania w 2003 roku,wycofany z eksploatacji w czerwcu 2011 roku,m.in.ze względu na wiek,czy bardzo wąskie drzwi utrudniające wymianę pasażerów.Ze względu na kraj pochodzenia często nazywane Holendrami(tak jak i wersje 1G i 2G jeżdżące po Poznaniu w latach 1991-2003)
Oczekujące renowacji:
Nazwa Liczba wagonów Uwagi
Wismar S2D 1 Numer boczny #423,wagon wyprodukowany w 1930 r.
Fuchs KSW 1 Numer boczny #158,użytkowany wcześniej jako gospodarczy.
Bergische Stahlindustrie I typ 1 Planowana całkowita odbudowa na bazie zachowanego podwozia
Wycofany z eksploatacji
Nazwa Uwagi
Konstal/HCP 105N/2(115N)Prototypowy wagon o numerze #400.W 2008 r.odstawiony z powodu zbyt częstych awarii.Skreślony z inwentarza w kwietniu 2010 r.Zezłomowany w sierpniu 2011 r.
Konstal 13N Wagon o numerze #115 pozyskany przez Klub Miłośników Pojazdów Szynowych poprzez wymianę z warszawskim Klubem Miłośników Komunikacji Miejskiej za wagon Konstal 102Na #42 w 1998 roku z przeznaczeniem na historyczny.Zachował malowanie warszawskie,używany do roku 2008,kiedy to został odstawiony ze względu na zły stan techniczny.W 2011 r.przekazany Szkole Aspirantów PSP,gdzie służy celom treningowym
HCP Puma Prototypowy wagon o numerze #450 wydzierżawiony od HCP jeździł po poznańskich torowiskach do 2011 roku.Wycofany z eksploatacji z powodu awarii
Düwag GT8S Wypożyczone w 2011 roku z Krakowa tramwaje o numerach numerach #3059 i #3065,oraz zakupiona przez Kraków,ale sprowadzona do Poznania bezpośrednio z Düsseldorfu partia wagonów o numerach #3045,#3046,#3048,#3052,#3053 i #3055.Tramwaje wypożyczono z powodu zbyt małej ilości składów dwukierunkowych koniecznych do obsługi linii wahadłowych podczas budowy trasy na Franowo.Ostatnie wagony zwrócono do Krakowa w sierpniu 2012 roku
Techniczny
Nazwa Uwagi
Düwag GT6 Wagony silnikowe gospodarcze nr #2603,#2608,#2616 i #2617
Konstal 4N1 Wagon silnikowy gospodarczy nr #2020
Konstal 4N Wagony silnikowe gospodarcze nr #2022 i #2025
Konstal N Wagon silnikowy gospodarczy nr #2031
Konstal N Wagon silnikowy manewrowy dwustronny nr #2050(w barwach Modertrans)
Konstal 4N1 Pług wirnikowy nr #2034
Konstal N Pług wirnikowy #2037
Konstal 4N1 Wagony silnikowe wieżowe nr #2041 i #2042
CSW-44 Wagon silnikowy do robót torowych nr #2038
WMS-01L Wagon spalinowy,wieżowy nr #2043
PWMS-01L Wagon spalinowy z podnośnikiem koszowym nr #2094
GD Doczepna szlifierka do szyn nr #2070
PCSW-40 Doczepna platforma do robót torowych nr #2071
FD59/2WS Wagon doczepny do przewozu tłucznia nr #2072(ex PKP)
warsztat własny Wagon akumulatorowy manewrowy na wózku Konstal 102N(bez numeru)
Koltech WM-02 Wagon akumulatorowy manewrowy(bez numeru)
Konstal ND Wagony doczepne z agregatem prądotwórczym o nr #2067 i #2093
Konstal ND Doczepne kryte skrzynie na piasek o nr #2051 i #2052
Konstal ND Wagony doczepne,skrzyniowe o nr #2066 i #2073
Konstal ND Wagony doczepne towarowe odkryte o nr #2064 i #2075
Konstal 105Na Skład do nauki jazdy nr #340+#341
Star 200 Samochody ciężarowe,dźwigi wieżowe nr #2220 i #2210
MAN TGM 18.240 Samochód ciężarowy z koszem typu Montraks 6PS nr #2200
MAN LE 18.220 Żuraw samochodowy typu TRAM 123 nr #2199
Unistar-K Samochód ciężarowy ratunkowy drogowo-torowy nr #2150
Iveco EuroCargo Tector Samochód ciężarowy drogowo-torowy,czyszczarka do torowisk nr #2267
Peugeot Boxer Pogotowie zwrotnic nr #2053
Zajezdnie tramwajowe
Zlikwidowane

• Zajezdnia przy ul.Gajowej na Jeżycach.Zajezdnia została oddana do użytku w roku 1880.W dniu 28 grudnia 2010 r.zajezdnia zakończyła swoje funkcjonowanie
• Z powodu braku miejsc postojowych niektóre tramwaje z zajezdni na ul.Głogowskiej i Madalińskiego nocowały na torach odstawczych przy ulicy Budziszyńskiej.W związku z przebudową ulicy Grunwaldzkiej i oddaniem do użytku hali postojowej zajezdni na Franowie tory odstawcze przy ulicy Budziszyńskiej ostatecznie 4 listopada 2012 r.przestały być użytkowane przez MPK Poznań
• Do lat osiemdziesiątych XX w.tory odstawcze znajdowały się także w pasie rozdziału ul.Bolesława Krzywoustego(od Ronda Rataje do ul.Pleszewskiej)

Eksploatowane

• Zajezdnia przy ulicy Głogowskiej.Tabor stacjonujący na zajezdni: 105N i pochodne(Moderus Alfa),Siemens Combino.Linie obsługiwane przez zajezdnię(stan na 1 października 2015 r.)1,5,6,8,9,10,14,15,16,17,19,20,27,30.Zajezdnia przy ulicy Głogowskiej jest drugą(po zajezdni Franowo)największą zajezdnią w Poznaniu.Wybudowana w roku 1907 przeszła modernizację w latach 1998–2000 w celu dostosowania jej do obsługi tramwajów niskopodłogowych
• Zajezdnia przy ulicy Madalińskiego na Wildzie(zamknięta 14.12.2014)Tabor stacjonujący na zajezdni:Beijnes 3G,Düwag GT6,Duwag GT8, Duwag GT8ZR.Zajezdnia przy ulicy Madalińskiego jest najmniejszą jaką posiada MPK Poznań.Wybudowana w latach 1947–1955.Obecnie przeznaczona na historyczną
• Zajezdnia przy ulicy Fortecznej na Starołęce.Tabor stacjonujący na zajezdni:Konstal 102Na,105N i pochodne(Moderus Alfa),Modertrans/Tatra RT6 MF06 AC,Moderus Beta MF 02 AC.Linie obsługiwane przez zajezdnię(stan na 1 października 2015 r.)1,4,5,7,8,11,12,13,15,16,17,18,27,30.Zajezdnię oddano do użytku w roku 1980
• Zajezdnia tramwajowa przy ulicy Szwajcarskiej(Franowo).Tabor stacjonujący na zajezdni:Düwag GT8,Düwag GT8ZR,Solaris Tramino
• Linie obsługiwane przez zajezdnię(stan na 1 października 2015 r.)3,4,5,6,8,9,10,11,12,14,15,16,18,27

Obecnie zajezdnia jest jeszcze w budowie, jednak na początku października 2012 r.oddano do użytku halę postojową na 100 tramwajów.W pierwszej kolejności skierowano tam wagony z wydziału S2,które do tej pory nocowały na pętlach Wilczak i Dębiec.Od 5 listopada 2012 r.stacjonują tutaj również wagony z wydziału S1,które do tej pory nocowały na torach odstawczych przy ulicy Budziszyńskiej.Zajezdnia została oficjalnie otwarta 11 maja 2014.
Linie tramwajowe
Wykaz linii
Numer linii Pętla początkowa Pętla końcowa Długość linii Średni czas przejazdu Liczba przystanków Tramwaje kursujące Rodzaj linii Uwagi
0 Plac Wielkopolski Plac Wielkopolski Konstal N Linia turystyczna Linia kursuje od początku maja do końca października tylko w weekendy
1 Junikowo Franowo 14,76 km 44 min 29/30 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Tatra RT6N1,Linia zwykła
2 Linia zwykła Linia zawieszona z powodu remontu pętli Ogrody
3 Wilczak Górczyn b.d.25 min 15 Düwag GT8 Linia zwykła Kursuje tylko w dni robocze od 1 września do 30 czerwca
4 Połabska Starołęka b.d.40 min 28 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Düwag GT8,Moderus Beta Linia zwykła
5 Górczyn Stomil 26,6 km 42 min 27 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Solaris Tramino Linia zwykła Zmiana trasy z powodu remontu Mostu Uniwersyteckiego
6 Budziszyńska Miłostowo b.d.46/47 min 31/33 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Solaris Tramino Linia zwykła W soboty,niedziele i święta do pętli Junikowo
7 Linia zwykła Linia zawieszona z powodu remontu pętli Ogrody
8 Górczyn Miłostowo b.d. 32 min 23 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Siemens Combino Linia zwykła
9 Piątkowska Dębiec 21,8 km 39 min 27 Düwag GT8,Siemens Combino Linia zwykła
10 Połabska Dębiec b.d.29 min 19 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Düwag GT8,Solaris Tramino Linia zwykła
11 Piątkowska Starołęka b.d.38 min 26 Düwag GT8,Moderus Beta,Linia zwykła
12 Osiedle Jana III Sobieskiego Starołęka b.d.37/38 min 23/24 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Solaris Tramino Linia zwykła
13 Junikowo Starołęka b.d.43/46 min 29/30 Konstal 105Na,Tatra RT6N1 Linia zwykła Zmiana trasy z powodu remontu Mostu Uniwersyteckiego
14 Osiedle Jana III Sobieskiego Górczyn b.d.25 min 14 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Siemens Combino,Solaris Tramino Linia zwykła
15 Osiedle Jana III Sobieskiego Budziszyńska b.d.38 min 23/25 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Moderus Beta,Solaris Tramino Linia zwykła
16 Osiedle Jana III Sobieskiego Franowo 27,6 km 34 min 22 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Solaris Tramino Linia zwykła
17 Rynek Jeżycki Starołęka 21 km 44/46 min 27/28 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Moderus Beta Linia zwykła Trakt Królewsko-Cesarski Skrócona trasa do Rynku Jeżyckiego z powodu remontu pętli Ogrody
18 Franowo Rynek Jeżycki 19,8 km 36 min 23/24 Konstal 105Na,Moderus Alfa,Siemens Combino Linia zwykła Skrócona trasa do Rynku Jeżyckiego z powodu remontu pętli Ogrody
19 Osiedle Jana III Sobieskiego Dworzec Zachodni 8,1 km 13 min 8 Konstal 105Na Linia zwykła(szczytowa)Kursuje od poniedziałku do piątku,w godzinach 6:30–9:00,oraz w niedziele,w godzinach 16:30–21:00 Linia zawieszona od 15 lutego
20 Osiedle Jana III Sobieskiego Rondo Rataje b.d.Konstal 105Na Linia zwykła(szczytowa)Kursuje od poniedziałku do piątku,w godzinach 6:30–9:00 oraz 14:00–18:00
27 Linia Dębiec Zawady b.d.Linia tymczasowa Istnieje na czas trwania remontu ul.Dąbrowskiego i pętli Ogrody
201 Osiedle Jana III Sobieskiego Osiedle Jana III Sobieskiego b.d.27/34 min 17/26 Düwag GT8,Solaris Tramino Linia nocna Nie kursuje w nocy z poniedziałku na wtorek
Remonty i zamknięcia
Podczas remontów i zamknięć występuje konieczność reorganizacji siatki połączeń.
W Poznaniu stosowane są następujące praktyki:Czasowa zmiana trasy sygnalizowana po przez tablice elektroniczne nazwa końcówki naprzemiennie z napisem„Trasa zmieniona”;Zawieszenie linii;Uruchomienie linii wahadłowych 2X(gdzie X oznacza liczbę,np.21)obsługiwanych taborem dwukierunkowym(Düwag GT8ZR lub Konstal 105NaDK);Linie autobusowe„za tramwaj”TX(gdzie X oznacza liczbę,np.T1).Kursują one od miejsca zamknięcia do najbliższego węzła przesiadkowego
Spis pętli tramwajowych
Używane liniowo
Nazwa pętli/miejsce Numery linii Położenie geograficzne Uwagi
Budziszyńska 6,15 52°23′17,88″N 16°50′51,35″E
Dębiec 2,9,10 52°22′21,91″N 16°54′12,39″E
Górczyn 3,5,8,14 52°22′52,22″N 16°52′49,69″E
Junikowo 1,(6),13,(15)52°23′00,21″N 16°50′02,13″E linia 6 tylko w dni wolne,linia 15 tylko w godzinach szczytu
Miłostowo 6,8 52°24′35,85″N 17°00′10,31″E
Piątkowska 9,11 52°26′30,08″N 16°54′40,92″E
Ogrody 52°25′00,40″N 16°52′59,73″E Obecnie z powodu remontu pętla nie jest używana
Połabska 4,10 52°26′05,73″N 16°55′54,06″E Poprzednie nazwy:Serbska
Os.Jana III Sobieskiego 12,14,15,16,19,20,201 52°27′51,00″N 16°55′01,84″E Północna pętla PST
Starołęka 4,11,12,13,17 52°22′05,84″N 16°55′55,16″E Poprzednie nazwy:Starołęka Dworzec
Stomil 5 52°22′34,94″N 16°56′25,67″E Poprzednie nazwy:Starołęka-Stomil,Pstrowskiego
Wilczak 3 52°25′38,48″N 16°56′46,36″E
Zawady 7 52°24′48,24″N 16°57′28,55″E
Franowo 1,16,18 52°22′54″N 17°00′03″E
Dworzec Zachodni 19 52°23′58,19″N 16°54′31,72″E Południowa pętla PST
Pętle uliczne używane liniowo
Nazwa pętli/miejsce Położenie geograficzne Uwagi
Gwarna 52°24′27,89″N 16°55′16,41″E Obecnie z powodu remontu Ronda Kaponiera żadna linia nie używa tej pętli;dawniej Lampego
Rondo Kaponiera 52°24′30,46″N 16°54′45,33″E Obecnie z powodu remontu Ronda Kaponiera żadna linia nie używa tej pętli
al.Marcinkowskiego 52°24′26,06″N 16°55′43,85″E
Pętle używane okazjonalnie

• Madalińskiego/Pamiątkowa
• Towarowa(uliczna)
• Plac Wielkopolski
• Rynek Wildecki(uliczna)

Pętle(końcówki)nieistniejące

• Bolkowicka zastąpiona przez pętlę Budziszyńska
• Droga Dębińska(przystanek Łęgi Dębińskie)nieistniejąca mijanka końcowa i tory odstawcze w okolicy kąpieliska warciańskiego,w 1959 r.likwidacja przewozów pasażerskich,w 1974 r.likwidacja torowiska
• Dworzec Główny PKP
• Ostrów Tumski(mijanka)zachowany krótki odcinek torów
• Garbary/Północna
• Garbary/Woźna
• Polna(na Jeżycach)
• Rondo Rataje(od 1952 r.mijanka końcowa dla pierwszej linii przeprowadzonej na prawy brzeg Warty,na przełomie lat 70 i 80 wykorzystywana jako tory odstawcze„zajezdnia nocna”)zlikwidowana w latach 90
• Sczanieckiej/Bogusławskiego na Łazarzu zachowany trójkąt do zawracania,odcięty od reszty sieci tramwajowej w roku 1973
• Os.Warszawskie zlikwidowana po przedłużeniu trasy do Miłostowa
• Plac Spiski zlikwidowana po przedłużeniu trasy do ul.Wołyńskiej w 1924 r.
• Małopolska/Wołyńska zlikwidowana po przedłużeniu trasy do Bonina,zachowana poczekalnia tramwajowa
• Winiary(przy kościele św.Stanisława Kostki)zlikwidowana po przedłużeniu trasy do ul.Obornickiej(dzisiejszej Piątkowskiej)
• Golęcin(przy CSWLąd)

Torowiska nieużywane

• łuk z Górnej Wildy w zachodnią część Królowej Jadwigi
• łuk z Wierzbięcic we wschodnią część Królowej Jadwigi
• łuk z Kraszewskiego we wschodnią część Dąbrowskiego
• łuki na Kaponierze ze Zwierzynieckiej w Roosevelta
• łuk na Rondzie Starołęka ze Starołęckiej w Hetmańską na wschód
• łuki na Rondzie Nowaka-Jeziorańskiego z Przybyszewskiego na zachód w Grunwaldzką i z Reymonta w Grunwaldzką na wschód
• łuki z zachodniej części Hetmańskiej na północ i południe w Głogowską oraz ze wschodniej części Hetmańskiej w południową część Głogowskiej
• łuk z północnej części ul.28 czerwca 1956 r.we wschodnią część ul.Hetmańskiej oraz z południowej części ul.28 czerwca 1956 r.w zachodnią część ul.Hetmańskiej
• łuk z Kórnickiej w północną część Jana Pawła II
• tory ze Zwierzynieckiej do zajezdni przy Gajowej,używane w okresie wakacyjnym jako pętla dla zabytkowej linii tramwajowej„0”
• łącznik z Gwarnej w Mielżyńskiego
• ślepy tor na pętli na Miłostowie
• łączniki na trasie PST
• tory na całej długości ulicy Towarowej

Torowiska nieużywane odcięte od sieci,bez trakcji
W nawiasach podano daty likwidacji torowisk.

• ul.Św.Marcin zachowany odcinek od ul.Ratajczaka do al.Marcinkowskiego;ruch odbywa się torem północnym,którym pierwotnie tramwaje jeździły w drugą stronę
• ul.Dziekańska(katedra)
• ul.Sczanieckiej i Bogusławskiego(zlikwidowane w 1935 r.ponownie włączone w 1965 r.zlikwidowane w 1973 r.)
• ul.Dworcowa,pod asfaltem(1970 r.)
• ul.Zielona(fragment)
• torowisko na terenie byłej zajezdni Gajowa
• tory odstawcze przy pętli Budziszyńska
• mijanka końcowa na ulicy Krzywoustego przy Rondzie Rataje(zachowana pod ziemią)

Torowiska zlikwidowane
W nawiasach podano daty likwidacji torowisk.

• przejazd przez Rondo Rataje na wprost z ul.Królowej Jadwigi do ul.B.Krzywoustego
• ul.Garbary(1977 r.)
• ul.Zielona(1977 r.)
• ul.Chwaliszewo(trasa zniszczona w czasie wojny)
• plac Bernardyński
• Stary Rynek
• ul.Paderewskiego(1955 r.)
• ul.Wroniecka(trasa zniszczona w czasie wojny)
• ul.Wielka(trasa zniszczona w czasie wojny)
• ul.Wodna(trasa zniszczona w czasie wojny)
• ul.Wrocławska
• ul.Półwiejska(1970 r.)
• Droga Dębińska(1974 r.)
• ul.Polna(1963 r.)
• ul.Wojska Polskiego(1974 r.)

Skrzyżowania z torami kolejowymi
Miejsce Stan Położenie geograficzne
Trasa Kórnicka Zlikwidowane w pierwszej połowie lat 90 XX wieku 52°23′33″N 16°58′14″E
ul.Warszawska Zlikwidowane 52°24′32″N 16°57′47″E
ul.Starołęcka Zlikwidowane 52°22′25″N 16°56′14″E
ul.Głogowska Zlikwidowane 28 lipca 2012,w trakcie budowy przedłużenia trasy PST 52°24′03″N 16°54′26″E
Zajezdnia przy ul.Fortecznej Istnieje,obecnie nie jest użytkowane 52°22′02″N 16°56′01″E
Planowana rozbudowa
W Poznaniu planuje się znaczną rozbudowę sieci torowisk,choć część propozycji nie wyszła jeszcze z fazy koncepcji:

• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli„Ogrody”na ul.Dąbrowskiego do ul.Polskiej i budowa nowego dworca autobusowo-tramwajowego„Aleja Polska”(ulicą Nowina)
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli„Zawady”przez ul.Zawady i Główną do stacji kolejowej Poznań Wschód
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli„Dębiec”przez ul.28 Czerwca 1956 r.do projektowanej pętli„Os.Dębina”
• przedłużenie trasy tramwajowej z pętli„Górczyn”przez ul.Głogowską na Fabianowo
• budowa trasy przez ul.Ratajczaka,pl.Cyryla Ratajskiego,ul.Solną i ul.Nowowiejskiego z dworcem autobusowo-tramwajowym„Grudzieniec”przy skrzyżowaniu ul.Pułaskiego z al.Wielkopolską
• budowa trasy do os.Kopernika w ciągu ulic Arciszewskiego i Pogodnej oraz trasy w ciągu Szpitalnej i Grochowskiej
• budowa trasy od ronda Żegrze do ul.Falistej na Starołęce(w sierpniu 2015 r.miasto ogłosiło,że linia ma powstać do 2019 r.)
• budowa trasy tramwajowej wzdłuż ul.Garbary,Szelągowskiej i Naramowickiej na Naramowice z połączeniem z istniejącą już trasą przy ul.Wilczak