Zygmunt Miłkowski

Pseudonim Teodor Tomasz Jeż(ur.23 marca 1824 we wsi Saracei(rum.Sărăței)na Podolu,zm.11 stycznia 1915 w Lozannie)polski pisarz,publicysta i polityk niepodległościowy.Jeden z najpłodniejszych pisarzy polskich(liczbą powieści ustępował tylko Kraszewskiemu).
Biografia
Zygmunt Miłkowski był synem oficera napoleońskiego.Ukończył Liceum Richelieu'ego w Odessie.Po ukończeniu uniwersytetu w Kijowie wziął udział w latach 1848-1849 w powstaniu węgierskim podczas Wiosny Ludów w Legionie Polskim,w którym dosłużył się stopnia porucznika.Po upadku powstania był przez rok internowany w Turcji.W 1850 r.wyemigrował do Anglii,gdzie pracował jako robotnik w fabryce i został członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego.W latach 1851-1858 agent Komitetu Centralnego Demokracji Europejskiej na Bałkanach.Podczas wojny krymskiej próbował sformować legion polski przy boku Turcji.W latach 1855-1857 przebywał w Konstantynopolu.Od 1858 r.w Anglii.Od 1860 r.w Galicji,1861 r.w Rumunii.W 1863 r.po wybuchu powstania styczniowego utworzył oddział z którym miał wkroczyć do Rosji południowej.Aresztowany przez Rumunów,więziony przez Austriaków we Lwowie.W 1864-1866 w Belgradzie,a w latach 1866-1872 w Brukseli.W 1872 r.osiadł w Szwajcarii.Jeden z założycieli Ligi Polskiej i Ligi Narodowej,z której wywodzi się Narodowa Demokracja.Prezes Komisji Nadzorczej Skarbu Narodowego,członek Zarządu Związku Wychodźstwa Polskiego i Rady Zarządzającej Muzeum Narodowym Polskim w Rapperswillu w Szwajcarii.Od 1869 r.członek zagraniczny Towarzystwa Naukowego Serbskiego.Był redaktorem paryskiego dwutygodnika Wolne Polskie Słowo.W 1900 r.odbył podróż do Stanów Zjednoczonych.
Twórczość
Jako powieściopisarz debiutował utworem Wasyl Hołub,opublikowanym w 1858 r.w„Dzienniku Literackim”.W powieściach Miłkowskiego objawiło się jego zainteresowanie obyczajem i kulturą chłopską,zwłaszcza z terenu Ukrainy,którą dokumentował etnograficznie,ale też nie ukrywał swojego pozytywnego do niej stosunku.Doceniał zarówno jej walory estetyczne,jak i etyczne.Ukazywał konflikty między szlachtą a chłopstwem,w których obciążał winą raczej szlachtę.Wskazywał jednak na możliwość ułożenia dobrych stosunków między ziemiaństwem a poddanymi.Jego zdaniem równowaga społeczna powinna być oparta na korzystnym dla dworu i wsi poddziale pracy oraz wzajemnych korzyściach i szacunku.Mimo wspólnych wątków światopoglądowych powieści Miłkowskiego nie były monotematyczne.W Handzi Zahornickiej osią konstrukcyjną była budowa cerkwi oraz wędrówka bohaterów w celu poznania zasad budownictwa sakralnego.Wasyl Hałuba dotyczył wojny rosyjsko-tureckiej z 1828 r.oraz powstania listopadowego.Historia o pra-pra-pra...wnuku łączyła w sobie cechy powieści chłopskiej,historycznej,romansu edukacyjnego,sagi rodzinnej i publicystyki społecznej.W wydanych pośmiertnie pamiętnikach Od kolebki przez życie opisał swoją działalność jako emisariusza,działacza niepodległościowego,człowieka o zdecydowanych zapatrywaniach światopoglądowych,przeciwnika konserwatyzmu społecznego.
Powieści
Autor kilkudziesięciu powieści,w tym historycznych:

• Wasyl Hołub(1858 r.)
• Handzia Zahornicka(1859 r.)
• Historia o pra-pra-pra...wnuku i pra-pra-pra...dziadku(t.I-II,1863 r.)
• Hryhor Serdeczny
• Szandor Kowacz
• Ci i tamci
• Asan
• Uskoki
• Narzeczona Harambaszy
• Niezaradni(1884 r.)
• Ofiary 1874 r.
• Dachijszczyzna
• Rotułowicze
• W zaraniu
• Dersław Z Rytwian
• Za króla Olbrachta
• Nauczycielka
• Emancypowana
• Pamiętniki starającego się
• Nad rzekami Babilonu

Inne dzieła

• Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym(1887 r.)broszura polityczna
• Sylwety emigracyjne biografie działaczy emigracyjnych
• Od kolebki przez życie(wyd.1936-1937)pamiętniki